жүрүү

Kyrgyz

Etymology

From Proto-Turkic *yüri- (“to walk”), compare Southern Altai јӱр- (ǰür-), Turkish yürümek.

Verb

жүрүү • (jürüü) (Arabic spelling جۉرۉۉ)

to go, to move, to walk, to drive
Жүрүп кетти.
Jürüp ketti.
He set off (He moved and left).

Эртең шаарга жүрөм.
Erteŋ şaarga jüröm.
I'm going to the city tomorrow.
to live, to be located
Ал Нарында жүрөт.
Al Narında jüröt.
She lives in Naryn.

Ар кимдин жүргөн жери — Мисир.
Ar kimdin jürgön jeri — Misir.
Every cook praises his own broth (For everyone the place where they live is Egypt).
to work, to be active, to be in operation
жүрүп турган закондор
jürüp turgan zakondor
current laws

Бул акча жүрөбү?
Bul akca jüröbü?
Is this money in circulation?
(auxiliary) (after present perfective participle) to be doing (an ongoing process, but not necessarily at this exact moment)
Ал Алматыда окуп жүрөт.
Al Almatıda okup jüröt.
He's studying in Almaty.

Бул китепти окуп жүр.
Bul kitepti okup jür.
(You should) read this book.
(auxiliary) (after past participle) to intend to, to be going to
Ат алганы жүрөм.
At alganı jüröm.
I'm gonna buy a horse.

Өлгөнү жүрөт.
Ölgönü jüröt.
He's nearing the end of his life.
(auxiliary) (after болуу) to happen to be, to end up being
Сен Алибек болуп жүрбөгүн?
Sen Alibek bolup jürbögün?
You don't happen to be Alibek, do you?

Акча дагы керек болуп жүрбөсүн!
Akca dagı kerek bolup jürbösün!
Let's hope I don't end up needing money, too!
(auxiliary) (after деп) to consider, to think about
Быйыл курортко барайын деп жүрдүм эле, болбой калды.
Bıyıl kurortko barayın dep jürdüm ele, bolboy kaldı.
I was considering going to a resort this year, but it didn't work out.

Conjugation

Conjugation of *жүрүү* (consonant-final)
			singular				plural
infinitive			жүрүү jürüü
negative infinitive			жүрбөө jürböö
participle	past		жүргөн jürgön
	negative past		жүрбөгөн jürbögön
	future		жүрөр jürör
	negative future		жүрбөс jürbös
	present perfective		жүрүп jürüp
	present imperfective		жүрө jürö
	negative present		жүрбөй jürböy

			1^st person	2^nd person		3^rd person	1^st person	2^nd person		3^rd person
			1^st person	informal	formal	3^rd person	1^st person	informal	formal	3^rd person
			(мен)	(сен)	(сиз)	(ал)	(биз)	(силер)	(сиздер)	(алар)
past	recent	positive	жүрдүм jürdüm	жүрдүң jürdüŋ	жүрдүңүз jürdüŋüz	жүрдү jürdü	жүрдүк jürdük	жүрдүңөр jürdüŋör	жүрдүңүздөр jürdüŋüzdör	жүрүштү, жүрдү¹ jürüştü, jürdü¹
	recent	negative	жүргөн жокмун, жүрбөдүм² jürgön jokmun, jürbödüm²	жүргөн жоксуң, жүрбөдүң² jürgön joksuŋ, jürbödüŋ²	жүргөн жоксуз, жүрбөдүңүз² jürgön joksuz, jürbödüŋüz²	жүргөн жок, жүрбөдү² jürgön jok, jürbödü²	жүргөн жокпуз, жүрбөдүк² jürgön jokpuz, jürbödük²	жүргөн жоксуңар, жүрбөдүңөр² jürgön joksuŋar, jürbödüŋör²	жүргөн жоксуздар, жүрбөдүңүздөр² jürgön joksuzdar, jürbödüŋüzdör²	жүрүшкөн жок, жүргөн жок¹, жүрүшпөдү², жүрбөдү^1,2 jürüşkön jok, jürgön jok¹, jürüşpödü², jürbödü^1,2
	remote/general	positive	жүргөнмүн, жүргөм¹ jürgönmün, jürgöm¹	жүргөнсүң jürgönsüŋ	жүргөнсүз jürgönsüz	жүргөн jürgön	жүргөнбүз jürgönbüz	жүргөнсүңөр jürgönsüŋör	жүргөнсүздөр jürgönsüzdör	жүрүшкөн, жүргөн¹ jürüşkön, jürgön¹
	remote/general	negative	жүргөн эмесмин jürgön emesmin	жүргөн эмессиң jürgön emessiŋ	жүргөн эмессиз jürgön emessiz	жүргөн эмес jürgön emes	жүргөн эмеспиз jürgön emespiz	жүргөн эмессиңер jürgön emessiŋer	жүргөн эмессиздер jürgön emessizder	жүрүшкөн эмес, жүргөн эмес¹ jürüşkön emes, jürgön emes¹
	distant remote/general	positive	жүргөн элем jürgön elem	жүргөн элең jürgön eleŋ	жүргөн элеңиз jürgön eleŋiz	жүргөн эле jürgön ele	жүргөн элек jürgön elek	жүргөн элеңер jürgön eleŋer	жүргөн элеңиздер jürgön eleŋizder	жүрүшкөн эле, жүргөн эле¹ jürüşkön ele, jürgön ele¹
	distant remote/general	negative	жүргөн эмес элем jürgön emes elem	жүргөн эмес элең jürgön emes eleŋ	жүргөн эмес элеңиз jürgön emes eleŋiz	жүргөн эмес эле jürgön emes ele	жүргөн эмес элек jürgön emes elek	жүргөн эмес элеңер jürgön emes eleŋer	жүргөн эмес элеңиздер jürgön emes eleŋizder	жүрүшкөн эмес эле, жүргөн эмес эле¹ jürüşkön emes ele, jürgön emes ele¹
	indirect/unwitnessed recent	positive	жүрүптүрмүн, жүрүпмүн² jürüptürmün, jürüpmün²	жүрүптүрсүң, жүрүпсүң² jürüptürsüŋ, jürüpsüŋ²	жүрүптүрсүз, жүрүпсүз² jürüptürsüz, jürüpsüz²	жүрүптүр jürüptür	жүрүптүрбүз, жүрүппүз² jürüptürbüz, jürüppüz²	жүрүптүрсүңөр, жүрүпсүңөр² jürüptürsüŋör, jürüpsüŋör²	жүрүптүрсүздөр, жүрүпсүздөр² jürüptürsüzdör, jürüpsüzdör²	жүрүшүптүр, жүрүптүр¹ jürüşüptür, jürüptür¹
	indirect/unwitnessed recent	negative	жүрбөптүрмүн, жүрбөпмүн jürböptürmün, jürböpmün	жүрбөптүрсүң, жүрбөпсүң jürböptürsüŋ, jürböpsüŋ	жүрбөптүрсүз, жүрбөпсүз jürböptürsüz, jürböpsüz	жүрбөптүр jürböptür	жүрбөптүрбүз, жүрбөппүз jürböptürbüz, jürböppüz	жүрбөптүрсүңөр, жүрбөпсүңөр jürböptürsüŋör, jürböpsüŋör	жүрбөптүрсүздөр, жүрбөпсүздөр jürböptürsüzdör, jürböpsüzdör	жүрүшпөптүр, жүрбөптүр¹ jürüşpöptür, jürböptür¹
	habitual	positive	жүрчүмүн jürcümün	жүрчүсүң jürcüsüŋ	жүрчүсүз jürcüsüz	жүрчү jürcü	жүрчүбүз jürcübüz	жүрчүсүңөр jürcüsüŋör	жүрчүсүздөр jürcüsüzdör	жүрүшчү, жүрчү¹ jürüşcü, jürcü¹
	habitual	negative	жүрчү эмесмин jürcü emesmin	жүрчү эмессиң jürcü emessiŋ	жүрчү эмессиз jürcü emessiz	жүрчү эмес jürcü emes	жүрчү эмеспиз jürcü emespiz	жүрчү эмессиңер jürcü emessiŋer	жүрчү эмессиздер jürcü emessizder	жүрүшчү эмес, жүрчү эмес¹ jürüşcü emes, jürcü emes¹
	remote habitual	positive	жүрчү элем jürcü elem	жүрчү элең jürcü eleŋ	жүрчү элеңиз jürcü eleŋiz	жүрчү эле jürcü ele	жүрчү элек jürcü elek	жүрчү элеңер jürcü eleŋer	жүрчү элеңиздер jürcü eleŋizder	жүрүшчү эле, жүрчү эле¹ jürüşcü ele, jürcü ele¹
	remote habitual	negative	жүрчү эле эмесмин jürcü ele emesmin	жүрчү эле эмессиң jürcü ele emessiŋ	жүрчү эле эмессиз jürcü ele emessiz	жүрчү эле эмес jürcü ele emes	жүрчү эле эмеспиз jürcü ele emespiz	жүрчү эле эмессиңер jürcü ele emessiŋer	жүрчү эле эмессиздер jürcü ele emessizder	жүрүшчү эле эмес, жүрчү эле эмес¹ jürüşcü ele emes, jürcü ele emes¹
	past unaccomplished		жүрө элекмин jürö elekmin	жүрө элексиң jürö eleksiŋ	жүрө элексиз jürö eleksiz	жүрө элек jürö elek	жүрө элекпиз jürö elekpiz	жүрө элексиңер jürö eleksiŋer	жүрө элексиздер jürö eleksizder	жүрүшө элек, жүрө элек¹ jürüşö elek, jürö elek¹
non-past	aorist	positive	жүрөмүн, жүрөм¹ jürömün, jüröm¹	жүрөсүң jürösüŋ	жүрөсүз jürösüz	жүрөт jüröt	жүрөбүз jüröbüz	жүрөсүңөр jürösüŋör	жүрөсүздөр jürösüzdör	жүрүшөт, жүрөт¹ jürüşöt, jüröt¹
	aorist	negative	жүрбөймүн, жүрбөйм¹ jürböymün, jürböym¹	жүрбөйсүң jürböysüŋ	жүрбөйсүз jürböysüz	жүрбөйт jürböyt	жүрбөйбүз jürböybüz	жүрбөйсүңөр jürböysüŋör	жүрбөйсүздөр jürböysüzdör	жүрүшпөйт, жүрбөйт¹ jürüşpöyt, jürböyt¹
	future uncertain	positive	жүрөрмүн jürörmün	жүрөрсүң jürörsüŋ	жүрөрсүз jürörsüz	жүрөр jürör	жүрөрбүз jürörbüz	жүрөрсүңөр jürörsüŋör	жүрөрсүздөр jürörsüzdör	жүрүшөр, жүрөр¹ jürüşör, jürör¹
	future uncertain	negative	жүрбөсмүн jürbösmün	жүрбөссүң jürbössüŋ	жүрбөссүз jürbössüz	жүрбөс jürbös	жүрбөспүз jürböspüz	жүрбөссүңөр jürbössüŋör	жүрбөссүздөр jürbössüzdör	жүрүшпөс, жүрбөс¹ jürüşpös, jürbös¹
imperative/hortative		positive	жүрөйүн jüröyün	жүр, жүргүн³ jür, jürgün³	жүрөңүз jüröŋüz	жүрсүн jürsün	жүрөлү, жүрөлүк jürölü, jürölük	жүргүлө jürgülö	жүрөңүздөр jüröŋüzdör	жүрүшсүн, жүрсүн¹ jürüşsün, jürsün¹
imperative/hortative		negative	жүрбөйүн jürböyün	жүрбө, жүрбөгүн³ jürbö, jürbögün³	жүрбөңүз jürböŋüz	жүрбөсүн jürbösün	жүрбөйлү, жүрбөйлүк jürböylü, jürböylük	жүрбөгүлө jürbögülö	жүрбөңүздөр jürböŋüzdör	жүрүшпөсүн, жүрбөсүн¹ jürüşpösün, jürbösün¹
conditional	would type 1	positive	жүрөр элем jürör elem	жүрөр элең jürör eleŋ	жүрөр элеңиз jürör eleŋiz	жүрөр эле jürör ele	жүрөр элек jürör elek	жүрөр элеңер jürör eleŋer	жүрөр элеңиздер jürör eleŋizder	жүрүшөр эле, жүрөр эле¹ jürüşör ele, jürör ele¹
	would type 1	negative	жүрбөс элем jürbös elem	жүрбөс элең jürbös eleŋ	жүрбөс элеңиз jürbös eleŋiz	жүрбөс эле jürbös ele	жүрбөс элек jürbös elek	жүрбөс элеңер jürbös eleŋer	жүрбөс элеңиздер jürbös eleŋizder	жүрүшпөс эле, жүрбөс эле¹ jürüşpös ele, jürbös ele¹
	would type 2	positive	жүрөт элем jüröt elem	жүрөт элең jüröt eleŋ	жүрөт элеңиз jüröt eleŋiz	жүрөт эле jüröt ele	жүрөт элек jüröt elek	жүрөт элеңер jüröt eleŋer	жүрөт элеңиздер jüröt eleŋizder	жүрүшөт эле, жүрөт эле¹ jürüşöt ele, jüröt ele¹
	would type 2	negative	жүрбөйт элем jürböyt elem	жүрбөйт элең jürböyt eleŋ	жүрбөйт элеңиз jürböyt eleŋiz	жүрбөйт эле jürböyt ele	жүрбөйт элек jürböyt elek	жүрбөйт элеңер jürböyt eleŋer	жүрбөйт элеңиздер jürböyt eleŋizder	жүрүшпөйт эле, жүрбөйт эле¹ jürüşpöyt ele, jürböyt ele¹
	counterfactual	positive	жүрмөкмүн jürmökmün	жүрмөксүң jürmöksüŋ	жүрмөксүз jürmöksüz	жүрмөк jürmök	жүрмөкпүз jürmökpüz	жүрмөксүңөр jürmöksüŋör	жүрмөксүздөр jürmöksüzdör	жүрүшмөк, жүрмөк¹ jürüşmök, jürmök¹
	counterfactual	negative	жүрмөк эмесмин jürmök emesmin	жүрмөк эмессиң jürmök emessiŋ	жүрмөк эмессиз jürmök emessiz	жүрмөк эмес jürmök emes	жүрмөк эмеспиз jürmök emespiz	жүрмөк эмессиңер jürmök emessiŋer	жүрмөк эмессиздер jürmök emessizder	жүрүшмөк эмес, жүрмөк эмес¹ jürüşmök emes, jürmök emes¹
	if	positive	жүрсөм jürsöm	жүрсөң jürsöŋ	жүрсөңүз jürsöŋüz	жүрсө jürsö	жүрсөк jürsök	жүрсөңөр jürsöŋör	жүрсөңүздөр jürsöŋüzdör	жүрүшсө, жүрсө¹ jürüşsö, jürsö¹
	if	negative	жүрбөсөм jürbösöm	жүрбөсөң jürbösöŋ	жүрбөсөңүз jürbösöŋüz	жүрбөсө jürbösö	жүрбөсөк jürbösök	жүрбөсөңөр jürbösöŋör	жүрбөсөңүздөр jürbösöŋüzdör	жүрүшпөсө, жүрбөсө¹ jürüşpösö, jürbösö¹

¹More colloquial.
²Nonstandard.
³More polite.