դանդաղիմ

Old Armenian

Alternative forms

դանդաղեմ (dandałem)

Etymology

Uncertain. Usually treated as a reduplicated formation. Perhaps somehow connected with Proto-Georgian-Zan *ṭanṭal- and Ossetian дзӕндӕл (ʒændæl).

Verb

դանդաղիմ • (dandałim)

(intransitive) to be slow, to delay, to tarry, to hesitate
- 5th century, Bible, John 5.7:^[1]
  Պատասխանի ետ նմա հիւանդն․ Տէ՛ր, ո՛չ զոք ունիմ, թէ յորժամ ջուրքն յուզիցին արկցէ զիս յաւազանն․ եւ մինչ ես դանդաղիմ, ա՛յլ ոք քան զիս յառաջագոյն իջանէ։
  Patasxani et nma hiwandn; Tḗr, óčʻ zokʻ unim, tʻē yoržam ǰurkʻn yuzicʻin arkcʻē zis yawazann; ew minčʻ es dandałim, áyl okʻ kʻan zis yaṙaǰagoyn iǰanē.
  Translation by King James Bible
  The impotent man answered him, Sir, I have no man, when the water is troubled, to put me into the pool: but while I am coming, another steppeth down before me.

Usage notes

In John 5:7, translates Ancient Greek ἔρχομαι (érkhomai). The Old Georgian version has მივტონტმანებდი (mivṭonṭmanebdi, “I was staggering”) in the same passage, which is from Proto-Georgian-Zan *ṭanṭal-.

Conjugation

mediopassive
		singular			plural
infinitive		դանդաղել, դանդաղիլ* (dandałel, dandałil*)		participle	դանդաղեցեալ, դանդաղեալ (dandałecʻeal, dandałeal)
causative		—		aorist stem	դանդաղեց- (dandałecʻ-)

		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
indicative
	present	դանդաղիմ (dandałim)	դանդաղիս (dandałis)	դանդաղի (dandałi)	դանդաղիմք (dandałimkʻ)	դանդաղիք (dandałikʻ)	դանդաղին (dandałin)
	imperfect	դանդաղէի (dandałēi)	դանդաղէիր (dandałēir)	դանդաղէր, դանդաղիւր (dandałēr, dandałiwr)	դանդաղէաք (dandałēakʻ)	դանդաղէիք (dandałēikʻ)	դանդաղէին (dandałēin)
	aorist	դանդաղեցայ (dandałecʻay)	դանդաղեցար (dandałecʻar)	դանդաղեցաւ (dandałecʻaw)	դանդաղեցաք (dandałecʻakʻ)	դանդաղեցայք (dandałecʻaykʻ)	դանդաղեցան (dandałecʻan)
subjunctive
	present	դանդաղիցիմ (dandałicʻim)	դանդաղիցիս (dandałicʻis)	դանդաղիցի (dandałicʻi)	դանդաղիցիմք (dandałicʻimkʻ)	դանդաղիցիք (dandałicʻikʻ)	դանդաղիցին (dandałicʻin)
	aorist	դանդաղեցայց (dandałecʻaycʻ)	դանդաղեսցիս (dandałescʻis)	դանդաղեսցի (dandałescʻi)	դանդաղեսցուք (dandałescʻukʻ)	դանդաղեսջիք (dandałesǰikʻ)	դանդաղեսցին (dandałescʻin)
imperatives
	imperative	—	դանդաղեա՛ց (dandałeácʻ)	—	—	դանդաղեցարո՛ւք (dandałecʻarúkʻ)	—
	cohortative	—	դանդաղեսջի՛ր (dandałesǰír)	—	—	դանդաղեսջի՛ք (dandałesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ դանդաղիր (mí dandałir)	—	—	մի՛ դանդաղիք (mí dandałikʻ)	—

post-classical

Derived terms

անդանդաղ (andandał)
անդանդաղաբար (andandałabar)
անդանդաղական (andandałakan)
անդանդաղելի (andandałeli)
անդանդաղեմ (andandałem)
անդանդաղութիւն (andandałutʻiwn)
դանդաղ (dandał)
դանդաղաբար (dandałabar)
դանդաղագին (dandałagin)
դանդաղագոյն (dandałagoyn)
դանդաղական (dandałakan)
դանդաղամած (dandałamac)
դանդաղանք (dandałankʻ)
դանդաղեմ (dandałem)
դանդաղեցուցանեմ (dandałecʻucʻanem)
դանդաղկոտ (dandałkot)
դանդաղութիւն (dandałutʻiwn)
դանդաղումն (dandałumn)
թանձրադանդաղ (tʻanjradandał)

Descendants

Armenian: դանդաղել (dandaġel), ⇒? դանդալոշ (dandaloš)

References

^ Künzle, Beda O. (1984) Das altarmenische Evangelium / L'Evangile arménien ancien, volume I: Edition zweier altarmenischer Handschriften / Edition de deux manuscrits arméniens anciens, Bern, Frankfurt am Main and New York: Peter Lang, page 231b

Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “դանդաղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 620–621, does not accept any of the etymologies, specifying only that this is a reduplication of an unknown root *դաղ (*dał)
Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʻnnakan ew stugabanakan hetazotutʻyunner [Lexicological and Etymological Studies]‎^[1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 58, derives from Proto-Indo-European *dʰel- (“to tremble”), with dialectal Norwegian dalla, dulla (“to walk on tiptoe; to trip”), Dutch dallen (“to amble”), Norwegian dilte (“to jog along”) as cognates
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “դանդաղիմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 594a
J̌ahukyan, Geworg (1991) “Stugabanutʻyunner [Etymologies]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal]‎^[2] (in Armenian), number 2, Yerevan: Academy Press, page 38, having initially accepted Ałayan's etymology, later, stressing the “slow, dim, stupid” sense of դանդաղ (dandaġ) found in dialects, derives from Proto-Indo-European *dʰandʰəlo-, from a hypothetical root *dʰandʰ- (“slow, lazy, stupid”) reconstructed by him on the basis of Pali dhandha (“dull, slow”)
J̌ahukyan, Geworg (2010) “դանդաղ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 183a, the same as 1991
Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 191
Künzle, Beda O. (1984) “dandałim”, in Das altarmenische Evangelium / L'Evangile arménien ancien, volume II: Lexikon / Lexique, Bern, Frankfurt am Main and New York: Peter Lang, page 178a
Meillet, Antoine (1898) “Etymologies arméniennes”, in Mémoires de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume 10, page 279 of 274–282
Petrosean, Matatʻeay (1879) “դանդաղիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 132b
Sarjveladze, Sophio (2012) “The Problem of Establishing the Recensions of the Georgian Version of the Gospels”, in Christian Amphoux, James Keith Elliott, editors, Textual Research on the Psalms and Gospels / Recherches textuelles sur les psaumes et les évangiles: Papers from the Tbilisi Colloquium on the Editing and History of Biblical Manuscripts. Actes du Colloque de Tbilisi, 19-20 septembre 2007 (Novum Testamentum, Supplements; 142), Leiden and Boston: Brill, pages 186–187

[1] Künzle, Beda O. (1984) Das altarmenische Evangelium / L'Evangile arménien ancien, volume I: Edition zweier altarmenischer Handschriften / Edition de deux manuscrits arméniens anciens, Bern, Frankfurt am Main and New York: Peter Lang, page 231b

[1]