թիւ
Old Armenian
Etymology
From Hurrian 𒋾𒉿 (tiw-, “to say, speak”), 𒋾𒉿𒂊𒂊 (ti-we-e-e /tiwə, tiwe, tiwi/, “word, deed”).
Noun
թիւ • (tʻiw)
- enumeration, counting
- number; quantity
- թիւք ― tʻiwkʻ ― arithmetic
- վերացեալ թիւ ― veracʻeal tʻiw ― abstract number
- Թիւք/Գիրք Թուոց ― Tʻiwkʻ/Girkʻ Tʻuocʻ ― Book of Numbers
- ոչ էր/ոչ գոյն նոցա թիւ, բազում էին քան զթիւ ― očʻ ēr/očʻ goyn nocʻa tʻiw, bazum ēin kʻan ztʻiw ― their multitude was innumerable
- թուով ամք ― tʻuov amkʻ ― few years
- թուով մարդիկ ― tʻuov mardik ― few men, persons
- թուով են առաքինիք ― tʻuov en aṙakʻinikʻ ― virtuous people are rare
- ի թուոյ փախչել ― i tʻuoy pʻaxčʻel ― to be innumerable, numberless
- անցուցանել ընդ թիւ, ի թիւ/ընդ թիւ արկանել, թիւ համարոյ առնել, ունել զթիւ համարոյ ― ancʻucʻanel ənd tʻiw, i tʻiw/ənd tʻiw arkanel, tʻiw hamaroy aṙnel, unel ztʻiw hamaroy ― to number, to count, to calculate; to range, to set in order
- ի թիւ արկանել զզօրս, թիւ համարոյ առնել զօրաց ― i tʻiw arkanel zzōrs, tʻiw hamaroy aṙnel zōracʻ ― to review the troops
- ի թիւ ասել ― i tʻiw asel ― to recite
- ի թիւ գիտեմ, ուսեալ եմ ― i tʻiw gitem, useal em ― I know by heart, memory or rote
- թիւ համարուց, թիւ համարոյ ամենայնի ― tʻiw hamarucʻ, tʻiw hamaroy amenayni ― the detail; the sum total
- list, order, rank
- կարգել ի թիւ այլոց ― kargel i tʻiw aylocʻ ― to reckon or rank among
- կարգել զոք ի թիւ սրբոց ― kargel zokʻ i tʻiw srbocʻ ― to canonize, to number among the saints
- ի թիւ/ընդ թիւ մտանել, ի թիւ անկանել ― i tʻiw/ənd tʻiw mtanel, i tʻiw ankanel ― to be of, or among the number
- date; epoch; era
- chapter (in a book)
- (grammar) number
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | թիւ (tʻiw) | թիւք (tʻiwkʻ) |
| genitive | թուոյ (tʻuoy) | թուոց (tʻuocʻ) |
| dative | թուոյ (tʻuoy) | թուոց (tʻuocʻ) |
| accusative | թիւ (tʻiw) | թիւս (tʻiws) |
| ablative | թուոյ (tʻuoy) | թուոց (tʻuocʻ) |
| instrumental | թուով (tʻuov) | թուովք (tʻuovkʻ) |
| locative | թուի, թիւ (tʻui, tʻiw) | թիւս (tʻiws) |
Derived terms
- ազգաթիւ (azgatʻiw)
- ազգաթուեմ (azgatʻuem)
- աղիւսաթիւ (ałiwsatʻiw)
- այլաթիւ (aylatʻiw)
- անդամաթիւ (andamatʻiw)
- անթիւ (antʻiw)
- անթուելի (antʻueli)
- բազմաթիւ (bazmatʻiw)
- բացաթուեմ (bacʻatʻuem)
- դժուարաթուելի (džuaratʻueli)
- դիւրաթիւ (diwratʻiw)
- դիւրաթուելի (diwratʻueli)
- եղբայրաթիւ (ełbayratʻiw)
- եռաթիւ (eṙatʻiw)
- եռաթուեան (eṙatʻuean)
- եռանձնաթիւ (eṙanjnatʻiw)
- երկաթիւ (erkatʻiw)
- երրորդաթիւ (errordatʻiw)
- եօթնաթիւ (eōtʻnatʻiw)
- զուգաթիւ (zugatʻiw)
- զուգաթուեմ (zugatʻuem)
- թուաբերութիւն (tʻuaberutʻiwn)
- թուական (tʻuakan)
- թուականութիւն (tʻuakanutʻiwn)
- թուակարգիմ (tʻuakargim)
- թուակից (tʻuakicʻ)
- թուակցեմ (tʻuakcʻem)
- թուակցութիւն (tʻuakcʻutʻiwn)
- թուելական (tʻuelakan)
- թուելութիւն (tʻuelutʻiwn)
- թուեմ (tʻuem)
- թուեցուցանեմ (tʻuecʻucʻanem)
- թուիմ (tʻuim)
- թուիք (tʻuikʻ)
- թուով (tʻuov)
- ինքնաթիւ (inkʻnatʻiw)
- իսրայէլաթիւ (israyēlatʻiw)
- լուսնաթիւ (lusnatʻiw)
- կապճաթիւ (kapčatʻiw)
- կատարելաթիւ (katarelatʻiw)
- համաթիւ (hamatʻiw)
- համաթուեմ (hamatʻuem)
- հանգիտաթիւ (hangitatʻiw)
- հասարակաթիւ (hasarakatʻiw)
- հաւասարաթիւ (hawasaratʻiw)
- մակթիւ (maktʻiw)
- մարդաթիւ (mardatʻiw)
- մեծաթիւ (mecatʻiw)
- միաթիւ (miatʻiw)
- յոգնաթիւ (yognatʻiw)
- նախաթիւ (naxatʻiw)
- նախաթուեմ (naxatʻuem)
- շարաթուեմ (šaratʻuem)
- սակաւաթիւ (sakawatʻiw)
- սկզբնաթիւ (skzbnatʻiw)
- վերաթուեմ (veratʻuem)
- տասնաթիւ (tasnatʻiw)
- քառաթիւ (kʻaṙatʻiw)
- քառասնաթիւ (kʻaṙasnatʻiw)
- քոյրաթիւ (kʻoyratʻiw)
- օրաթիւ (ōratʻiw)
Descendants
- Armenian: թիվ (tʻiv)
References
- Diakonoff, Igor M. (1985) “Hurro-Urartian Borrowings in Old Armenian”, in Journal of the American Oriental Society[1], volume 105, number 4, pages 597–603
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “թիւ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “թիւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate[2], PhD dissertation, Leiden University, page 25