ժամ

From Old Armenian ժամ (žam).

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /ʒɑm/, [ʒɑm]
• (Western Armenian) IPA^(key): /ʒɑm/, [ʒɑm]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

ժամ • (žam)

1. hour

   Synonym: (dialectal) սահաթ (sahatʻ)

   կես ժամ ― kes žam ― half an hour

2. time

   Synonym: ժամանակ (žamanak)

   ժամը քանի՞սն է ― žamə kʻani^?sn ē ― what time is it?

3. (colloquial) watch

   ժամս գողացել են ― žams goġacʻel en ― my watch has been stolen

   ժամս տանն եմ թողել ― žams tann em tʻoġel ― I left my watch at home

4. (Christianity) divine service
5. (dialectal) church

Back-formation from ժաման (žaman), where the ending was wrongly interpreted as the suffix -ան (-an). Compare also Central Kurdish ژەم (jem, “meal”). The meaning of “church” in popular speech developed from “time” → “time of divine service” → “the place of divine service, church”; the similarity with Arabic جامع (jāmiʕ, “mosque”), Turkish cami is coincidental.

ժամ • (žam)

1. hour

   առաջին ժամ եւ կէս ― aṙaǰin žam ew kēs ― an hour and a half

   կէս ժամ ― kēs žam ― half an hour

   քառորդ մի ժամու ― kʻaṙord mi žamu ― a quarter of an hour

2. time, moment; proper time, precise time

   վրան/խորան ժամու ― vran/xoran žamu ― the Tabernacle

   միջին ժամ ― miǰin žam ― mean time

   աստեղական ժամ ― astełakan žam ― sidereal time

   արեւային ժամ ― arewayin žam ― solar time

   ճշմարիտ ժամ ― čšmarit žam ― true time

   հնչել երկրոդ ժամու ― hnčʻel erkrod žamu ― to strike two

   քանի՞ են ժամք ― kʻani^? en žamkʻ ― what o'clock is it? what's o'clock?

   ժամ է երկրորդ ― žam ē erkrord ― it is two o'clock

   ժամք երկու եւ վայրկեանք տասն ― žamkʻ erku ew vayrkeankʻ tasn ― it is ten minutes past two (o'clock)

   երկու ժամք եւ քառորդ մի ― erku žamkʻ ew kʻaṙord mi ― it is a quarter past two

   ժամք երկու եւ վարկեանք քսան ― žamkʻ erku ew varkeankʻ kʻsan ― twenty minutes past two

   ժամք երկու եւ կէս ― žamkʻ erku ew kēs ― half past two

   ժամք երկու եւ վայրկեանք յիսուն ― žamkʻ erku ew vayrkeankʻ yisun ― it is ten minutes to three

   ժամք երկու քառորդաւ ընդհատ ― žamkʻ erku kʻaṙordaw əndhat ― a quarter to three

   ժամք երկու եւ վայրկեանք քառասուն ― žamkʻ erku ew vayrkeankʻ kʻaṙasun ― twenty minutes to three

   զերրորդ ժամու ― zerrord žamu ― about three o'clock

   ի վեցերորդ ժամու առաւօտուն ― i vecʻerord žamu aṙawōtun ― at six (o'clock) in the morning, or at six AM

   յեօթն ժամու յետ միջօրէի ― yeōtʻn žamu yet miǰōrēi ― at seven in the afternoon, or at seven PM

   ի սմին իսկ ժամու/պահու ― i smin isk žamu/pahu ― just now, now

   յամենայն ժամու, յորում եւ է ժամու ― yamenayn žamu, yorum ew ē žamu ― every hour in the day, at every moment

   ի նշանակեալ ժամու/պահու ― i nšanakeal žamu/pahu ― at the appointed time

   ամենայն ժամուց են նորա գործք ― amenayn žamucʻ en nora gorckʻ ― every hour of his time has its appointed task

   ի ժամս պարապոյ իմոյ, ի ժամս զբօսանց ― i žams parapoy imoy, i žams zbōsancʻ ― in my leisure hours

   ժամ բարեպատեհ ― žam barepateh ― favorable moment

   ժամու, ի ժամու, ի դէպ ժամու ― žamu, i žamu, i dēp žamu ― in time, in good time, at the proper time

   ժամ առնել, դնել, տալ ― žam aṙnel, dnel, tal ― to appoint an hour, a time, to fix a day

   ժամ է ― žam ē ― it is time, it is the fitting moment

   այլում ժամու եւ ժամանակի սպասել ― aylum žamu ew žamanaki spasel ― to wait better times, or for a more favorable occasion

   բազում ժամս ընդ իմն հանել ― bazum žams ənd imn hanel ― to stay some hours with

   ժամ հարկանել ― žam harkanel ― to ring the bell (to indicate the time)

   յամենայն ժամ ― yamenayn žam ― at all times, always

   ժամ ի ժամ ― žam i žam ― from hour to hour

   ժամ ի առնել, սահմանել ― žam i aṙnel, sahmanel ― to put off from time to time, to spin out, to prolong

   ժամ ի ժամէ, ժամէ ի ժամ ― žam i žamē, žamē i žam ― at every moment, hourly, from hour to hour

   առ ժամ մի, ընդ ժամս, առ ժամս ― aṙ žam mi, ənd žams, aṙ žams ― at present, for the moment, now, provisionally

   ժամս ժամս, ընդ ժամս ժամս, ժամս ընդ ժամս ― žams žams, ənd žams žams, žams ənd žams ― from time to time, now and then, sometimes

   յառաջ քան զժամն ― yaṙaǰ kʻan zžamn ― out of time, before the time, too soon

   եկեալ հասանէր ժամ ― ekeal hasanēr žam ― the moment had arrived

   ժամ ճաշոյն ― žam čašoyn ― dinner-time, the dinner hour

   ժամ ճաշոյ է ― žam čašoy ē ― it is dinner-time

   զօգուտ ժամս, ի բազում ժամս, ժամս ձիգս, ցմեծ ժամս ― zōgut žams, i bazum žams, žams jigs, cʻmec žams ― for hours together, whole hours, hours at a time, along time

   հասանել ժամու կնոջ ― hasanel žamu knoǰ ― to he near delivery or childbirth; to be near her time

   յետին ժամ ― yetin žam ― dying hour, hour of death, last moments

3. leisure-time, opportunity, occasion

   ժամ առնուլ, գտանել ― žam aṙnul, gtanel ― to take occasion, to find time, or opportunity

   յորժամ ժամ լինիցի ― yoržam žam linicʻi ― when the opportunity arrives

4. season

   ըստ ժամուն պիտոյից ― əst žamun pitoyicʻ ― according to circumstances, seasonableness

   ի ժամու եւ տարաժամու ― i žamu ew taražamu ― seasonably and unseasonably

5. (astrology) horoscope, nativity, ascendant
6. (Christianity) canonical hours, divine service

   ժամ առնել ― žam aṙnel ― to pray; to say the mass

7. (dialectal) church

• ժաման (žaman)
• ժամանակ (žamanak)

• Armenian: ժամ (žam)
  • Udi: жамукӏал (žamuḳal)
• → Old Georgian: ჟამი (žami)
  • Middle Georgian: ჟამი (žami)
    • Georgian: ჟამი (žami)
  • → Mingrelian: ჟამი (žami)

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ժամ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ժամ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ժամ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press