کاریز

See also: كاریز and كارىز

Persian

Alternative forms

کاهریز (kâhrêz)
کهریز (kahrêz)

Etymology

From earlier form کاهریز (/⁠kāhrēz⁠/) or (/⁠kahrēz⁠/), from Middle Persian [Book Pahlavi needed] (ksryc /⁠kahrēz⁠/) (compare Manichaean Middle Persian 𐫞𐫍𐫡𐫏𐫉 (qhryz /⁠kahrēz⁠/, “qanat”), Parthian 𐫞𐫍𐫡𐫏𐫝 (qhryc /⁠kahrēz⁠/, “qanat”) and Khunsari (/⁠kēⁱrīz)⁠/), or compound of (kâh, “straw”) +‎ (rêz, “to throw”). They used to throw straws in qanats' wells to see how rapid the movement of water is for repair purposes.

Pronunciation

(Classical Persian) IPA^(key): /kaː.ˈɾeːz/

(Dari, formal) IPA^(key): [kʰɑː.ɾeːz]
- (Kabuli) IPA^(key): [kʰɑː.ɾeːz]
- (Hazaragi) IPA^(key): [kʰɔː.ɾeːz]

(Iran, formal) IPA^(key): [kʰɒː.ɹiːz]

(Tajik, formal) IPA^(key): [kʰɔ.ɾez]

Readings
Classical reading^?	kārēz
Dari reading^?	kārēz
Iranian reading^?	kâriz
Tajik reading^?	korez

Noun

کاریز • (kârêz) (plural کاریزها)


Iranian Persian	کاریز
Dari	کاریز
Tajik	корез

qanat, kariz/karez
Synonym: قنات (qanât)
- 995-1077, Abulfazl-i Bayhaqī, Tārīx-i Bayhaqī, ed. Ali-Akbar Fayyâz, pp. 320-321
  و کسانی که شهرها و دیه‌ها و بناها و کاریزها ساختند و غم این جهان بخوردند آن همه بگذاشتند و برفتند […]
  (please add an English translation of this quotation)
- 10th century, Kisā'ī Marwazī
  سزد که دو رخ کاریز آب دیده کنی
  که ریز ریز بخواهدت ریختن کاریز
  (please add an English translation of this quotation)

Derived terms

کاریزکن (kârêzkan)
کاریزگر (kârêzgar)
کهریزه (kahrêze)
کهریزک (kahrêzak)

Descendants

Arabic: كاريز (kārīz) (Iraq, west Arabia)
Azerbaijani: kəhriz
Baluchi: کاریز (kárez)
Kazakh: кәріз (kärız), кяхриз (käxriz), кягриз (kägriz)
Ottoman Turkish: کاریز (kâriz); گریز (giriz) (see there for further descendants)
Russian: кяриз (kjariz)
Uyghur: كارىز (kariz)