उद्विग्न

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit उद्विग्न (udvigna).

Pronunciation

  • (Delhi) IPA(key): /ʊd̪.ʋɪɡ.nᵊ/, [ʊd̪.wɪɡ.nᵊ]

Adjective

उद्विग्न • (udvigna) (indeclinable)

  1. anxious, perturbed, disturbed
  2. grieving

Further reading

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit उद्विग्न (udvigna).

Pronunciation

  • IPA(key): /ud̪.ʋiɡ.nə/

Adjective

उद्विग्न • (udvigna) (indeclinable)

  1. anxious, nervous
  2. disturbed, discomposed
  3. dejected, despondent

References

  • Shridhar Ganesh Vaze (1911) “उद्विग्न”, in The Aryabhusan School Dictionary, Poona: Arya-Bhushan Press
  • दाते, यशवंत रामकृष्ण [Date, Yashwant Ramkrishna] (1932-1950) “उद्विग्न”, in महाराष्ट्र शब्दकोश (mahārāṣṭra śabdakoś) (in Marathi), पुणे [Pune]: महाराष्ट्र कोशमंडळ (mahārāṣṭra kośmaṇḍaḷ)

Sanskrit

Alternative scripts

Etymology

From उद्- (ud-) +‎ विग्न (vigna, terrified, alarmed).

Pronunciation

Adjective

उद्विग्न • (udvigna) stem

  1. sorrowful, grieving for
  2. anxious, nervous
    • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.4.2:
      ते तु तूर्णमुपव्रज्य देवक्या गर्भजन्म तत्। आचख्युर्भोजराजाय यद्उद्विग्नः प्रतीक्षते॥
      te tu tūrṇamupavrajya devakyā garbhajanma tat. ācakhyurbhojarājāya yadudvignaḥ pratīkṣate.
      Thereafter, all the watchmen very quickly approached King Kaṃsa, the ruler of the Bhoja dynasty, and submitted the news of the birth of Devakī’s child. Anxious Kaṃsa, who was waiting for this news, immediately took action.
  3. shuddering, disturbed, frightened, terrified,
    • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.45.8:
      तन्नावकल्पयोः कंसान्नित्यम्उद्विग्नचेतसोः। मोघमेते व्यतिक्रान्ता दिवसा वामनर्चतोः॥
      tannāvakalpayoḥ kaṃsānnityamudvignacetasoḥ. moghamete vyatikrāntā divasā vāmanarcatoḥ.
      Thus we have wasted all these days, unable as we were to properly honor you because our minds were always disturbed by fear of Kaṃsa.
    • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 4.5.12:
      बह्वेवम्उद्विग्नद‍ृशोच्यमाने जनेन दक्षस्य मुहुर्महात्मनः। उत्पेतुरुत्पाततमाः सहस्रशो भयावहा दिवि भूमौ च पर्यक्॥
      While all the people talked amongst themselves, with nervous glances, Dakṣa saw dangerous omens from all sides, from the earth and from the sky.
    • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.4.32:
      किमुद्यमैः करिष्यन्ति देवाः समरभीरवः। नित्यम्उद्विग्नमनसो ज्याघोषैर्धनुषस्तव॥
      kimudyamaiḥ kariṣyanti devāḥ samarabhīravaḥ. nityamudvignamanaso jyāghoṣairdhanuṣastava.
      The devas always fear the sound of your bowstring. They are anxious, afraid of fighting. Therefore, what can they do by their endeavors to harm you?

Declension

Masculine a-stem declension of उद्विग्न
singular dual plural
nominative उद्विग्नः (udvignaḥ) उद्विग्नौ (udvignau)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
उद्विग्नाः (udvignāḥ)
उद्विग्नासः¹ (udvignāsaḥ¹)
accusative उद्विग्नम् (udvignam) उद्विग्नौ (udvignau)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
उद्विग्नान् (udvignān)
instrumental उद्विग्नेन (udvignena) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नैः (udvignaiḥ)
उद्विग्नेभिः¹ (udvignebhiḥ¹)
dative उद्विग्नाय (udvignāya) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नेभ्यः (udvignebhyaḥ)
ablative उद्विग्नात् (udvignāt) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नेभ्यः (udvignebhyaḥ)
genitive उद्विग्नस्य (udvignasya) उद्विग्नयोः (udvignayoḥ) उद्विग्नानाम् (udvignānām)
locative उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नयोः (udvignayoḥ) उद्विग्नेषु (udvigneṣu)
vocative उद्विग्न (udvigna) उद्विग्नौ (udvignau)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
उद्विग्नाः (udvignāḥ)
उद्विग्नासः¹ (udvignāsaḥ¹)
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of उद्विग्ना
singular dual plural
nominative उद्विग्ना (udvignā) उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नाः (udvignāḥ)
accusative उद्विग्नाम् (udvignām) उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नाः (udvignāḥ)
instrumental उद्विग्नया (udvignayā)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नाभिः (udvignābhiḥ)
dative उद्विग्नायै (udvignāyai) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नाभ्यः (udvignābhyaḥ)
ablative उद्विग्नायाः (udvignāyāḥ)
उद्विग्नायै² (udvignāyai²)
उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नाभ्यः (udvignābhyaḥ)
genitive उद्विग्नायाः (udvignāyāḥ)
उद्विग्नायै² (udvignāyai²)
उद्विग्नयोः (udvignayoḥ) उद्विग्नानाम् (udvignānām)
locative उद्विग्नायाम् (udvignāyām) उद्विग्नयोः (udvignayoḥ) उद्विग्नासु (udvignāsu)
vocative उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नाः (udvignāḥ)
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of उद्विग्न
singular dual plural
nominative उद्विग्नम् (udvignam) उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नानि (udvignāni)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
accusative उद्विग्नम् (udvignam) उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नानि (udvignāni)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
instrumental उद्विग्नेन (udvignena) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नैः (udvignaiḥ)
उद्विग्नेभिः¹ (udvignebhiḥ¹)
dative उद्विग्नाय (udvignāya) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नेभ्यः (udvignebhyaḥ)
ablative उद्विग्नात् (udvignāt) उद्विग्नाभ्याम् (udvignābhyām) उद्विग्नेभ्यः (udvignebhyaḥ)
genitive उद्विग्नस्य (udvignasya) उद्विग्नयोः (udvignayoḥ) उद्विग्नानाम् (udvignānām)
locative उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नयोः (udvignayoḥ) उद्विग्नेषु (udvigneṣu)
vocative उद्विग्न (udvigna) उद्विग्ने (udvigne) उद्विग्नानि (udvignāni)
उद्विग्ना¹ (udvignā¹)
  • ¹Vedic

Descendants

  • Pali: ubbigga
  • Prakrit: 𑀉𑀯𑁆𑀯𑀺𑀕𑁆𑀕 (uvvigga), 𑀉𑀯𑁆𑀯𑀺𑀡𑁆𑀡 (uvviṇṇa)

Further reading