कर्तरि

Sanskrit

Etymology

From the root कृत् (kṛt) +‎ -अरि (-ari), from Proto-Indo-European *(s)ker-t-, an extension of *(s)ker- (“to cut”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /kɐɾ.tɐ.ɾi/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /kɐɾ.t̪ɐ.ɾi/
Hyphenation: कर्‧त‧रि

Noun

कर्तरि • (kartari) stem, f

scissors, knife

Declension

Feminine i-stem declension of कर्तरि
	singular	dual	plural
nominative	कर्तरिः (kartariḥ)	कर्तरी (kartarī)	कर्तरयः (kartarayaḥ)
accusative	कर्तरिम् (kartarim)	कर्तरी (kartarī)	कर्तरीः (kartarīḥ)
instrumental	कर्तर्या (kartaryā) कर्तरी¹ (kartarī¹)	कर्तरिभ्याम् (kartaribhyām)	कर्तरिभिः (kartaribhiḥ)
dative	कर्तरये (kartaraye) कर्तर्यै² (kartaryai²) कर्तरी¹ (kartarī¹)	कर्तरिभ्याम् (kartaribhyām)	कर्तरिभ्यः (kartaribhyaḥ)
ablative	कर्तरेः (kartareḥ) कर्तर्याः² (kartaryāḥ²) कर्तर्यै³ (kartaryai³)	कर्तरिभ्याम् (kartaribhyām)	कर्तरिभ्यः (kartaribhyaḥ)
genitive	कर्तरेः (kartareḥ) कर्तर्याः² (kartaryāḥ²) कर्तर्यै³ (kartaryai³)	कर्तर्योः (kartaryoḥ)	कर्तरीणाम् (kartarīṇām)
locative	कर्तरौ (kartarau) कर्तर्याम्² (kartaryām²) कर्तरा¹ (kartarā¹)	कर्तर्योः (kartaryoḥ)	कर्तरिषु (kartariṣu)
vocative	कर्तरे (kartare)	कर्तरी (kartarī)	कर्तरयः (kartarayaḥ)

¹Vedic
²Later Sanskrit
³Brāhmaṇas

Derived terms

कर्तरीक (kartarīka)

Descendants

Dardic:
- Shumashti: [script needed] (kātar)
Pali: kattarĭ̄, katarnī
Prakrit: 𑀓𑀢𑁆𑀢𑀭𑀻 (kattarī)
- Central:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Hindustani: katarnī
      - Hindi: कतरनी
      - Urdu: کَتَرنِی (katarnī)
- Eastern:
  - Magadhi Prakrit:
    - Odia: କତ୍ରି (katri), କତରି (katari), କଟରୁଣି (kaṭaruṇi)
- Northern:
  - Khasa Prakrit:
    - Central Pahari:
      - Kumaoni: कतरणी (katarṇī)
    - Eastern Pahari:
      - Nepali: कतरनि (katarani)
- Northwestern:
  - Paisaci Prakrit:
    - Takka Apabhramsa:
      - Punjabi:
        Lahnda: کتار (kātar)
    - Vracada Apabhramsa:
      - Sindhi: katari, katara
        Arabic script: ڪَتَرِ, ڪَتَرَ
        
        Devanagari script: कतरि, कतर
        
        Kachchi: કતર (katar)
- Southern:
  - Helu Prakrit:
    - Dhivehi: ކަތުރު (katuru)
    - Sinhalese: කතුර (katura)
  - Maharastri Prakrit:
    - Konkani: kātrī
      Devanagari script: कात्री (kātrī)
      
      Latin script: catri
      
      Kannada script: ಕಾತ್ರೀ
    - Marathi: कातर (kātar), कात्री (kātrī)
- Western:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Gujarati: કાતર (kātar), કાતરણી (kātarṇī)
Prakrit: 𑀓𑀢𑁆𑀢𑀭𑀺𑀅 (kattaria)
- Dardic:
  - Kashmiri: کَتَرُن (katarun)
- Central:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Hindustani: katarnā
      - Hindi: कतरना
      - Urdu: کَتَرنَہ
- Eastern:
  - Magadhi Prakrit:
    - Odia: କଟୁରୀବା (kaṭuribā)
- Northern:
  - Khasa Prakrit:
    - Eastern Pahari:
      - Nepali: कत्रनु (katranu)
- Northwestern:
  - Paisaci Prakrit:
    - Takka Apabhramsa:
      - Punjabi: katarṇā
        Gurmukhi script: ਕਤਰਣਾ
        
        Shahmukhi script: کَتَرݨَا
        
        Lahnda: کترݨ (katraṇ)
    - Vracada Apabhramsa:
      - Sindhi: katiraṇu
        Arabic script: ڪَتِرَڻُ
        
        Devanagari script: कतिरणु
- Southern:
  - Maharastri Prakrit:
    - Marathi: कातरणे (kātarṇe)
- Western:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Gujarati: કાતરવું (kātarvũ)

References

Monier Williams (1899) “कर्तरि”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 257/3.
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “kartari”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 145