दाक्षिण्य
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit दाक्षिण्य (dākṣiṇya).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /d̪ɑːk.ʂɪɳ.jᵊ/, [d̪äːk.ʃɪ̃ɳ.jᵊ]
Adjective
दाक्षिण्य • (dākṣiṇya) (indeclinable)
- coming from the south
- belonging to or worthy of a sacrificial fee
Noun
दाक्षिण्य • (dākṣiṇya) m
- (rare, formal) dexterity, skill, officiousness, gallantry, kindness, consideration, piety
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | दाक्षिण्य dākṣiṇya |
दाक्षिण्य dākṣiṇya |
| oblique | दाक्षिण्य dākṣiṇya |
दाक्षिण्यों dākṣiṇyõ |
| vocative | दाक्षिण्य dākṣiṇya |
दाक्षिण्यो dākṣiṇyo |
References
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “दाक्षिण्य”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- দাক্ষিণ্য (Assamese script)
- ᬤᬵᬓ᭄ᬱᬶᬡ᭄ᬬ (Balinese script)
- দাক্ষিণ্য (Bengali script)
- 𑰟𑰯𑰎𑰿𑰬𑰰𑰜𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀤𑀸𑀓𑁆𑀱𑀺𑀡𑁆𑀬 (Brahmi script)
- ဒါက္ၑိဏျ (Burmese script)
- દાક્ષિણ્ય (Gujarati script)
- ਦਾਕ੍ਸ਼ਿਣ੍ਯ (Gurmukhi script)
- 𑌦𑌾𑌕𑍍𑌷𑌿𑌣𑍍𑌯 (Grantha script)
- ꦢꦴꦏ꧀ꦰꦶꦟꦾ (Javanese script)
- 𑂠𑂰𑂍𑂹𑂭𑂱𑂝𑂹𑂨 (Kaithi script)
- ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ (Kannada script)
- ទាក្ឞិណ្យ (Khmer script)
- ທາກ຺ຩິຓ຺ຍ (Lao script)
- ദാക്ഷിണ്യ (Malayalam script)
- ᡩᠠ᠊ᠠᡬᢢᡳᢏᠶᠠ (Manchu script)
- 𑘟𑘰𑘎𑘿𑘬𑘱𑘜𑘿𑘧 (Modi script)
- ᢑᠠᢗᢉᢔᠢᢏᠶᠠ (Mongolian script)
- 𑦿𑧑𑦮𑧠𑧌𑧒𑦼𑧠𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐡𑐵𑐎𑑂𑐲𑐶𑐞𑑂𑐫 (Newa script)
- ଦାକ୍ଷିଣ୍ଯ (Odia script)
- ꢣꢵꢒ꣄ꢰꢶꢠ꣄ꢫ (Saurashtra script)
- 𑆢𑆳𑆑𑇀𑆰𑆴𑆟𑇀𑆪 (Sharada script)
- 𑖟𑖯𑖎𑖿𑖬𑖰𑖜𑖿𑖧 (Siddham script)
- දාක්ෂිණ්ය (Sinhalese script)
- 𑩭𑩛𑩜 𑪙𑪀𑩑𑩪 𑪙𑩻 (Soyombo script)
- 𑚛𑚭𑚊𑚶𑚮𑚘𑚶𑚣 (Takri script)
- த³ாக்ஷிண்ய (Tamil script)
- దాక్షిణ్య (Telugu script)
- ทากฺษิณฺย (Thai script)
- དཱ་ཀྵི་ཎྱ (Tibetan script)
- 𑒠𑒰𑒏𑓂𑒭𑒱𑒝𑓂𑒨 (Tirhuta script)
- 𑨛𑨊𑨋𑩇𑨯𑨁𑨘𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)
Etymology
Vṛddhi derivative of दक्षिण (dákṣiṇa) with a -य (-ya) extension.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /dɑːk.ʂiɳ.jɐ/, [dɑːk.ʂij̃.jɐ]
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d̪ɑːk.ʂiɳ.jɐ/
Adjective
दाक्षिण्य • (dākṣiṇya) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दाक्षिण्यः (dākṣiṇyaḥ) | दाक्षिण्यौ (dākṣiṇyau) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
दाक्षिण्याः (dākṣiṇyāḥ) दाक्षिण्यासः¹ (dākṣiṇyāsaḥ¹) |
| accusative | दाक्षिण्यम् (dākṣiṇyam) | दाक्षिण्यौ (dākṣiṇyau) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
दाक्षिण्यान् (dākṣiṇyān) |
| instrumental | दाक्षिण्येन (dākṣiṇyena) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्यैः (dākṣiṇyaiḥ) दाक्षिण्येभिः¹ (dākṣiṇyebhiḥ¹) |
| dative | दाक्षिण्याय (dākṣiṇyāya) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्येभ्यः (dākṣiṇyebhyaḥ) |
| ablative | दाक्षिण्यात् (dākṣiṇyāt) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्येभ्यः (dākṣiṇyebhyaḥ) |
| genitive | दाक्षिण्यस्य (dākṣiṇyasya) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्यानाम् (dākṣiṇyānām) |
| locative | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्येषु (dākṣiṇyeṣu) |
| vocative | दाक्षिण्य (dākṣiṇya) | दाक्षिण्यौ (dākṣiṇyau) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
दाक्षिण्याः (dākṣiṇyāḥ) दाक्षिण्यासः¹ (dākṣiṇyāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दाक्षिण्या (dākṣiṇyā) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्याः (dākṣiṇyāḥ) |
| accusative | दाक्षिण्याम् (dākṣiṇyām) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्याः (dākṣiṇyāḥ) |
| instrumental | दाक्षिण्यया (dākṣiṇyayā) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्याभिः (dākṣiṇyābhiḥ) |
| dative | दाक्षिण्यायै (dākṣiṇyāyai) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्याभ्यः (dākṣiṇyābhyaḥ) |
| ablative | दाक्षिण्यायाः (dākṣiṇyāyāḥ) दाक्षिण्यायै² (dākṣiṇyāyai²) |
दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्याभ्यः (dākṣiṇyābhyaḥ) |
| genitive | दाक्षिण्यायाः (dākṣiṇyāyāḥ) दाक्षिण्यायै² (dākṣiṇyāyai²) |
दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्यानाम् (dākṣiṇyānām) |
| locative | दाक्षिण्यायाम् (dākṣiṇyāyām) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्यासु (dākṣiṇyāsu) |
| vocative | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्याः (dākṣiṇyāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दाक्षिण्यम् (dākṣiṇyam) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्यानि (dākṣiṇyāni) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
| accusative | दाक्षिण्यम् (dākṣiṇyam) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्यानि (dākṣiṇyāni) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
| instrumental | दाक्षिण्येन (dākṣiṇyena) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्यैः (dākṣiṇyaiḥ) दाक्षिण्येभिः¹ (dākṣiṇyebhiḥ¹) |
| dative | दाक्षिण्याय (dākṣiṇyāya) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्येभ्यः (dākṣiṇyebhyaḥ) |
| ablative | दाक्षिण्यात् (dākṣiṇyāt) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्येभ्यः (dākṣiṇyebhyaḥ) |
| genitive | दाक्षिण्यस्य (dākṣiṇyasya) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्यानाम् (dākṣiṇyānām) |
| locative | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्येषु (dākṣiṇyeṣu) |
| vocative | दाक्षिण्य (dākṣiṇya) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्यानि (dākṣiṇyāni) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
- ¹Vedic
Noun
दाक्षिण्य • (dākṣiṇya) stem, n
- dexterity, skill, officiousness, gallantry, kindness, consideration, piety
- the ritual of the right hand Śāktas
- name of a tantra
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दाक्षिण्यम् (dākṣiṇyam) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्यानि (dākṣiṇyāni) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
| accusative | दाक्षिण्यम् (dākṣiṇyam) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्यानि (dākṣiṇyāni) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
| instrumental | दाक्षिण्येन (dākṣiṇyena) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्यैः (dākṣiṇyaiḥ) दाक्षिण्येभिः¹ (dākṣiṇyebhiḥ¹) |
| dative | दाक्षिण्याय (dākṣiṇyāya) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्येभ्यः (dākṣiṇyebhyaḥ) |
| ablative | दाक्षिण्यात् (dākṣiṇyāt) | दाक्षिण्याभ्याम् (dākṣiṇyābhyām) | दाक्षिण्येभ्यः (dākṣiṇyebhyaḥ) |
| genitive | दाक्षिण्यस्य (dākṣiṇyasya) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्यानाम् (dākṣiṇyānām) |
| locative | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्ययोः (dākṣiṇyayoḥ) | दाक्षिण्येषु (dākṣiṇyeṣu) |
| vocative | दाक्षिण्य (dākṣiṇya) | दाक्षिण्ये (dākṣiṇye) | दाक्षिण्यानि (dākṣiṇyāni) दाक्षिण्या¹ (dākṣiṇyā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- → Hindi: दाक्षिण्य (dākṣiṇya)
- → Telugu: దాక్షిణ్యం (dākṣiṇyaṁ)
References
- Monier Williams (1899) “दाक्षिण्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 475, column 2.