दुर्दान्त
Hindi
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /d̪ʊɾ.d̪ɑːnt̪/, [d̪ʊɾ.d̪ä̃ːn̪t̪]
Adjective
दुर्दान्त • (durdānt) (indeclinable)
- alternative spelling of दुर्दांत (durdānt)
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- দুৰ্দান্ত (Assamese script)
- ᬤᬸᬃᬤᬵᬦ᭄ᬢ (Balinese script)
- দুর্দান্ত (Bengali script)
- 𑰟𑰲𑰨𑰿𑰟𑰯𑰡𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀤𑀼𑀭𑁆𑀤𑀸𑀦𑁆𑀢 (Brahmi script)
- ဒုရ်္ဒါန္တ (Burmese script)
- દુર્દાન્ત (Gujarati script)
- ਦੁਰ੍ਦਾਨ੍ਤ (Gurmukhi script)
- 𑌦𑍁𑌰𑍍𑌦𑌾𑌨𑍍𑌤 (Grantha script)
- ꦢꦸꦂꦢꦴꦤ꧀ꦠ (Javanese script)
- 𑂠𑂳𑂩𑂹𑂠𑂰𑂢𑂹𑂞 (Kaithi script)
- ದುರ್ದಾನ್ತ (Kannada script)
- ទុទ៌ាន្ត (Khmer script)
- ທຸຣ຺ທານ຺ຕ (Lao script)
- ദുര്ദാന്ത (Malayalam script)
- ᡩᡠᡵᡩᠠ᠊ᠠᠨᢠᠠ (Manchu script)
- 𑘟𑘳𑘨𑘿𑘟𑘰𑘡𑘿𑘝 (Modi script)
- ᢑᠤᠷᢑᠠᢗᠨᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦿𑧔𑧈𑧠𑦿𑧑𑧁𑧠𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐡𑐸𑐬𑑂𑐡𑐵𑐣𑑂𑐟 (Newa script)
- ଦୁର୍ଦାନ୍ତ (Odia script)
- ꢣꢸꢬ꣄ꢣꢵꢥ꣄ꢡ (Saurashtra script)
- 𑆢𑆶𑆫𑇀𑆢𑆳𑆤𑇀𑆠 (Sharada script)
- 𑖟𑖲𑖨𑖿𑖟𑖯𑖡𑖿𑖝 (Siddham script)
- දුර්දාන්ත (Sinhalese script)
- 𑩭𑩒𑩼 𑪙𑩭𑩛𑩯 𑪙𑩫 (Soyombo script)
- 𑚛𑚰𑚤𑚶𑚛𑚭𑚝𑚶𑚙 (Takri script)
- து³ர்த³ாந்த (Tamil script)
- దుర్దాన్త (Telugu script)
- ทุรฺทานฺต (Thai script)
- དུ་རྡཱ་ནྟ (Tibetan script)
- 𑒠𑒳𑒩𑓂𑒠𑒰𑒢𑓂𑒞 (Tirhuta script)
- 𑨛𑨃𑨫𑩇𑨛𑨊𑨝𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)
Etymology
From दुस्- (dus-) + दान्त (dānta, “tamed, controlled, restrained”), with the latter from the vriddhi of दम् (dam, “to tame”) + -त (-ta).
Pronunciation
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d̪uɾ.d̪ɑːn̪.t̪ɐ/
Adjective
दुर्दान्त • (durdānta) stem (Classical Sanskrit)
- badly tamed; untamed, uncontrolled, unrestrained
- Synonyms: अयत (ayata), अनियत (aniyata), असंयत (asaṃyata), निर्यन्त्रण (niryantraṇa), व्यङ्कुश (vyaṅkuśa)
- c. 400 BCE, Mahābhārata 13.60.4.2:
- श्रद्धापूतो नरस्तात दुर्दान्तोऽपि न संशयः ।
- śraddhāpūto narastāta durdāntoʼpi na saṃśayaḥ.
- O father, there is no doubt that even an uncontrolled man can be purified by devotion.
- श्रद्धापूतो नरस्तात दुर्दान्तोऽपि न संशयः ।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दुर्दान्तः (durdāntaḥ) | दुर्दान्तौ (durdāntau) | दुर्दान्ताः (durdāntāḥ) |
| accusative | दुर्दान्तम् (durdāntam) | दुर्दान्तौ (durdāntau) | दुर्दान्तान् (durdāntān) |
| instrumental | दुर्दान्तेन (durdāntena) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्तैः (durdāntaiḥ) |
| dative | दुर्दान्ताय (durdāntāya) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्तेभ्यः (durdāntebhyaḥ) |
| ablative | दुर्दान्तात् (durdāntāt) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्तेभ्यः (durdāntebhyaḥ) |
| genitive | दुर्दान्तस्य (durdāntasya) | दुर्दान्तयोः (durdāntayoḥ) | दुर्दान्तानाम् (durdāntānām) |
| locative | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्तयोः (durdāntayoḥ) | दुर्दान्तेषु (durdānteṣu) |
| vocative | दुर्दान्त (durdānta) | दुर्दान्तौ (durdāntau) | दुर्दान्ताः (durdāntāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दुर्दान्ता (durdāntā) | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्ताः (durdāntāḥ) |
| accusative | दुर्दान्ताम् (durdāntām) | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्ताः (durdāntāḥ) |
| instrumental | दुर्दान्तया (durdāntayā) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्ताभिः (durdāntābhiḥ) |
| dative | दुर्दान्तायै (durdāntāyai) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्ताभ्यः (durdāntābhyaḥ) |
| ablative | दुर्दान्तायाः (durdāntāyāḥ) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्ताभ्यः (durdāntābhyaḥ) |
| genitive | दुर्दान्तायाः (durdāntāyāḥ) | दुर्दान्तयोः (durdāntayoḥ) | दुर्दान्तानाम् (durdāntānām) |
| locative | दुर्दान्तायाम् (durdāntāyām) | दुर्दान्तयोः (durdāntayoḥ) | दुर्दान्तासु (durdāntāsu) |
| vocative | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्ताः (durdāntāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दुर्दान्तम् (durdāntam) | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्तानि (durdāntāni) |
| accusative | दुर्दान्तम् (durdāntam) | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्तानि (durdāntāni) |
| instrumental | दुर्दान्तेन (durdāntena) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्तैः (durdāntaiḥ) |
| dative | दुर्दान्ताय (durdāntāya) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्तेभ्यः (durdāntebhyaḥ) |
| ablative | दुर्दान्तात् (durdāntāt) | दुर्दान्ताभ्याम् (durdāntābhyām) | दुर्दान्तेभ्यः (durdāntebhyaḥ) |
| genitive | दुर्दान्तस्य (durdāntasya) | दुर्दान्तयोः (durdāntayoḥ) | दुर्दान्तानाम् (durdāntānām) |
| locative | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्तयोः (durdāntayoḥ) | दुर्दान्तेषु (durdānteṣu) |
| vocative | दुर्दान्त (durdānta) | दुर्दान्ते (durdānte) | दुर्दान्तानि (durdāntāni) |
Descendants
- Prakrit: 𑀤𑀼𑀤𑁆𑀤𑀁𑀢 (duddaṃta)
- → Bengali: দুর্দান্ত (durdanto) (learned)
- → Hindi: दुर्दांत (durdānt) (learned)
References
- Monier Williams (1899) “दुर्दान्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 485.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “durdānta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.