द्विगुण
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit द्विगुण (dviguṇa).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /d̪ʋɪ.ɡʊɳ/, [d̪wɪ.ɡʊ̃ɳ]
Adjective
द्विगुण • (dviguṇ) (indeclinable)
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “द्विगुण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 2405
- Bahri, Hardev (1989) “द्विगुण”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons, page 325.
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- দ্বিগুণ (Assamese script)
- ᬤ᭄ᬯᬶᬕᬸᬡ (Balinese script)
- দ্বিগুণ (Bengali script)
- 𑰟𑰿𑰪𑰰𑰐𑰲𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀤𑁆𑀯𑀺𑀕𑀼𑀡 (Brahmi script)
- ဒွိဂုဏ (Burmese script)
- દ્વિગુણ (Gujarati script)
- ਦ੍ਵਿਗੁਣ (Gurmukhi script)
- 𑌦𑍍𑌵𑌿𑌗𑍁𑌣 (Grantha script)
- ꦢ꧀ꦮꦶꦒꦸꦟ (Javanese script)
- 𑂠𑂹𑂫𑂱𑂏𑂳𑂝 (Kaithi script)
- ದ್ವಿಗುಣ (Kannada script)
- ទ្វិគុណ (Khmer script)
- ທ຺ວິຄຸຓ (Lao script)
- ദ്വിഗുണ (Malayalam script)
- ᡩᠣᠸᡳᡤᡠᢏᠠ (Manchu script)
- 𑘟𑘿𑘪𑘱𑘐𑘳𑘜 (Modi script)
- ᢑᠸᠢᠺᠤᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦿𑧠𑧊𑧒𑦰𑧔𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐡𑑂𑐰𑐶𑐐𑐸𑐞 (Newa script)
- ଦ୍ଵିଗୁଣ (Odia script)
- ꢣ꣄ꢮꢶꢔꢸꢠ (Saurashtra script)
- 𑆢𑇀𑆮𑆴𑆓𑆶𑆟 (Sharada script)
- 𑖟𑖿𑖪𑖰𑖐𑖲𑖜 (Siddham script)
- ද්විගුණ (Sinhalese script)
- 𑩭 𑪙𑩾𑩑𑩞𑩒𑩪 (Soyombo script)
- 𑚛𑚶𑚦𑚮𑚌𑚰𑚘 (Takri script)
- த்³விகு³ண (Tamil script)
- ద్విగుణ (Telugu script)
- ทฺวิคุณ (Thai script)
- དྭི་གུ་ཎ (Tibetan script)
- 𑒠𑓂𑒫𑒱𑒑𑒳𑒝 (Tirhuta script)
- 𑨛𑩇𑨭𑨁𑨍𑨃𑨘 (Zanabazar Square script)
Etymology
Bahuvrīhi compound of द्वि (dvi, “two”) + गुण (guṇa, “times, fold”, in compounds).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /dʋi.ɡu.ɳɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d̪ʋi.ɡu.ɳɐ/
Adjective
द्विगुण • (dviguṇá) stem
- double
- c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa:
- तथा चोक्तम्
आहारो द्विगुणः स्त्रीणां बुद्धिस्तासां चतुर्गुणा ।
षड्गुणो व्यवसायश्च कामश्चाष्टगुणः स्मृतः ॥- tathā coktam
āhāro dviguṇaḥ strīṇāṃ buddhistāsāṃ caturguṇā.
ṣaḍguṇo vyavasāyaśca kāmaścāṣṭaguṇaḥ smṛtaḥ. - Thus, it is said: livelihood of women is double, their intelligence is quadruple, their resolution is sextuple, and their desire is octuple.
- tathā coktam
- तथा चोक्तम्
- twofold (having two parts)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | द्विगुणः (dviguṇáḥ) | द्विगुणौ (dviguṇaú) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹) |
द्विगुणाः (dviguṇā́ḥ) द्विगुणासः¹ (dviguṇā́saḥ¹) |
| accusative | द्विगुणम् (dviguṇám) | द्विगुणौ (dviguṇaú) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹) |
द्विगुणान् (dviguṇā́n) |
| instrumental | द्विगुणेन (dviguṇéna) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणैः (dviguṇaíḥ) द्विगुणेभिः¹ (dviguṇébhiḥ¹) |
| dative | द्विगुणाय (dviguṇā́ya) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ) |
| ablative | द्विगुणात् (dviguṇā́t) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ) |
| genitive | द्विगुणस्य (dviguṇásya) | द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ) | द्विगुणानाम् (dviguṇā́nām) |
| locative | द्विगुणे (dviguṇé) | द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ) | द्विगुणेषु (dviguṇéṣu) |
| vocative | द्विगुण (dvíguṇa) | द्विगुणौ (dvíguṇau) द्विगुणा¹ (dvíguṇā¹) |
द्विगुणाः (dvíguṇāḥ) द्विगुणासः¹ (dvíguṇāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | द्विगुणा (dviguṇā́) | द्विगुणे (dviguṇé) | द्विगुणाः (dviguṇā́ḥ) |
| accusative | द्विगुणाम् (dviguṇā́m) | द्विगुणे (dviguṇé) | द्विगुणाः (dviguṇā́ḥ) |
| instrumental | द्विगुणया (dviguṇáyā) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹) |
द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणाभिः (dviguṇā́bhiḥ) |
| dative | द्विगुणायै (dviguṇā́yai) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणाभ्यः (dviguṇā́bhyaḥ) |
| ablative | द्विगुणायाः (dviguṇā́yāḥ) द्विगुणायै² (dviguṇā́yai²) |
द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणाभ्यः (dviguṇā́bhyaḥ) |
| genitive | द्विगुणायाः (dviguṇā́yāḥ) द्विगुणायै² (dviguṇā́yai²) |
द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ) | द्विगुणानाम् (dviguṇā́nām) |
| locative | द्विगुणायाम् (dviguṇā́yām) | द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ) | द्विगुणासु (dviguṇā́su) |
| vocative | द्विगुणे (dvíguṇe) | द्विगुणे (dvíguṇe) | द्विगुणाः (dvíguṇāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | द्विगुणम् (dviguṇám) | द्विगुणे (dviguṇé) | द्विगुणानि (dviguṇā́ni) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹) |
| accusative | द्विगुणम् (dviguṇám) | द्विगुणे (dviguṇé) | द्विगुणानि (dviguṇā́ni) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹) |
| instrumental | द्विगुणेन (dviguṇéna) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणैः (dviguṇaíḥ) द्विगुणेभिः¹ (dviguṇébhiḥ¹) |
| dative | द्विगुणाय (dviguṇā́ya) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ) |
| ablative | द्विगुणात् (dviguṇā́t) | द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām) | द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ) |
| genitive | द्विगुणस्य (dviguṇásya) | द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ) | द्विगुणानाम् (dviguṇā́nām) |
| locative | द्विगुणे (dviguṇé) | द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ) | द्विगुणेषु (dviguṇéṣu) |
| vocative | द्विगुण (dvíguṇa) | द्विगुणे (dvíguṇe) | द्विगुणानि (dvíguṇāni) द्विगुणा¹ (dvíguṇā¹) |
- ¹Vedic
Derived terms
- द्विगुणम् (dviguṇam, “doubly”, adverb)
Descendants
References
- Monier Williams (1899) “द्विगुण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 504, column 3.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “dviguṇa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “द्विगुण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 849
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “dviguṇá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 381