परिवर्तन
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit परिवर्तन (parivártana). By surface analysis, परि- (pari-) + वर्तन (vartan).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ən/, [pɐ.ɾɪ.ʋɐɾ.t̪ɐ̃n]
Noun
परिवर्तन • (parivartan) m (Urdu spelling پری ورتن) (formal)
- change, transformation
- Synonym: बदलाव (badlāv)
- transmutation
- exchange, conversion
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | परिवर्तन parivartan |
परिवर्तन parivartan |
| oblique | परिवर्तन parivartan |
परिवर्तनों parivartanõ |
| vocative | परिवर्तन parivartan |
परिवर्तनो parivartano |
References
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “परिवर्तन”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “परिवर्तन”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
- Platts, John T. (1884) “परिवर्तन”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
- “परिवर्तन”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2025.
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- পৰিৱৰ্তন (Assamese script)
- ᬧᬭᬶᬯᬃᬢᬦ (Balinese script)
- পরিবর্তন (Bengali script)
- 𑰢𑰨𑰰𑰪𑰨𑰿𑰝𑰡 (Bhaiksuki script)
- 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀭𑁆𑀢𑀦 (Brahmi script)
- ပရိဝရ်္တန (Burmese script)
- પરિવર્તન (Gujarati script)
- ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ (Gurmukhi script)
- 𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨 (Grantha script)
- ꦥꦫꦶꦮꦂꦠꦤ (Javanese script)
- 𑂣𑂩𑂱𑂫𑂩𑂹𑂞𑂢 (Kaithi script)
- ಪರಿವರ್ತನ (Kannada script)
- បរិវត៌ន (Khmer script)
- ປຣິວຣ຺ຕນ (Lao script)
- പരിവര്തന (Malayalam script)
- ᢒᠠᡵᡳᠸᠠᡵᢠᠠᠨᠠ (Manchu script)
- 𑘢𑘨𑘱𑘪𑘨𑘿𑘝𑘡 (Modi script)
- ᢒᠠᠷᠢᠸᠠᠷᢐᠠᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧂𑧈𑧒𑧊𑧈𑧠𑦽𑧁 (Nandinagari script)
- 𑐥𑐬𑐶𑐰𑐬𑑂𑐟𑐣 (Newa script)
- ପରିଵର୍ତନ (Odia script)
- ꢦꢬꢶꢮꢬ꣄ꢡꢥ (Saurashtra script)
- 𑆥𑆫𑆴𑆮𑆫𑇀𑆠𑆤 (Sharada script)
- 𑖢𑖨𑖰𑖪𑖨𑖿𑖝𑖡 (Siddham script)
- පරිවර්තන (Sinhalese script)
- 𑩰𑩼𑩑𑩾𑩼 𑪙𑩫𑩯 (Soyombo script)
- 𑚞𑚤𑚮𑚦𑚤𑚶𑚙𑚝 (Takri script)
- பரிவர்தந (Tamil script)
- పరివర్తన (Telugu script)
- ปริวรฺตน (Thai script)
- པ་རི་ཝ་རྟ་ན (Tibetan script)
- 𑒣𑒩𑒱𑒫𑒩𑓂𑒞𑒢 (Tirhuta script)
- 𑨞𑨫𑨁𑨭𑨫𑩇𑨙𑨝 (Zanabazar Square script)
Etymology
Compound of परिवृत् (parivṛt, “to turn around”) + -अन (-ana).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /pɐ.ɾi.ʋɐ́ɾ.tɐ.nɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /pɐ.ɾi.ʋɐɾ.t̪ɐ.n̪ɐ/
Adjective
परिवर्तन • (parivártana) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | परिवर्तनः (parivártanaḥ) | परिवर्तनौ (parivártanau) परिवर्तना¹ (parivártanā¹) |
परिवर्तनाः (parivártanāḥ) परिवर्तनासः¹ (parivártanāsaḥ¹) |
| accusative | परिवर्तनम् (parivártanam) | परिवर्तनौ (parivártanau) परिवर्तना¹ (parivártanā¹) |
परिवर्तनान् (parivártanān) |
| instrumental | परिवर्तनेन (parivártanena) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनैः (parivártanaiḥ) परिवर्तनेभिः¹ (parivártanebhiḥ¹) |
| dative | परिवर्तनाय (parivártanāya) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ) |
| ablative | परिवर्तनात् (parivártanāt) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ) |
| genitive | परिवर्तनस्य (parivártanasya) | परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ) | परिवर्तनानाम् (parivártanānām) |
| locative | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ) | परिवर्तनेषु (parivártaneṣu) |
| vocative | परिवर्तन (párivartana) | परिवर्तनौ (párivartanau) परिवर्तना¹ (párivartanā¹) |
परिवर्तनाः (párivartanāḥ) परिवर्तनासः¹ (párivartanāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | परिवर्तनी (parivártanī) | परिवर्तन्यौ (parivártanyau) परिवर्तनी¹ (parivártanī¹) |
परिवर्तन्यः (parivártanyaḥ) परिवर्तनीः¹ (parivártanīḥ¹) |
| accusative | परिवर्तनीम् (parivártanīm) | परिवर्तन्यौ (parivártanyau) परिवर्तनी¹ (parivártanī¹) |
परिवर्तनीः (parivártanīḥ) |
| instrumental | परिवर्तन्या (parivártanyā) | परिवर्तनीभ्याम् (parivártanībhyām) | परिवर्तनीभिः (parivártanībhiḥ) |
| dative | परिवर्तन्यै (parivártanyai) | परिवर्तनीभ्याम् (parivártanībhyām) | परिवर्तनीभ्यः (parivártanībhyaḥ) |
| ablative | परिवर्तन्याः (parivártanyāḥ) परिवर्तन्यै² (parivártanyai²) |
परिवर्तनीभ्याम् (parivártanībhyām) | परिवर्तनीभ्यः (parivártanībhyaḥ) |
| genitive | परिवर्तन्याः (parivártanyāḥ) परिवर्तन्यै² (parivártanyai²) |
परिवर्तन्योः (parivártanyoḥ) | परिवर्तनीनाम् (parivártanīnām) |
| locative | परिवर्तन्याम् (parivártanyām) | परिवर्तन्योः (parivártanyoḥ) | परिवर्तनीषु (parivártanīṣu) |
| vocative | परिवर्तनि (párivartani) | परिवर्तन्यौ (párivartanyau) परिवर्तनी¹ (párivartanī¹) |
परिवर्तन्यः (párivartanyaḥ) परिवर्तनीः¹ (párivartanīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | परिवर्तनम् (parivártanam) | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹) |
| accusative | परिवर्तनम् (parivártanam) | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹) |
| instrumental | परिवर्तनेन (parivártanena) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनैः (parivártanaiḥ) परिवर्तनेभिः¹ (parivártanebhiḥ¹) |
| dative | परिवर्तनाय (parivártanāya) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ) |
| ablative | परिवर्तनात् (parivártanāt) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ) |
| genitive | परिवर्तनस्य (parivártanasya) | परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ) | परिवर्तनानाम् (parivártanānām) |
| locative | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ) | परिवर्तनेषु (parivártaneṣu) |
| vocative | परिवर्तन (párivartana) | परिवर्तने (párivartane) | परिवर्तनानि (párivartanāni) परिवर्तना¹ (párivartanā¹) |
- ¹Vedic
Noun
परिवर्तन • (parivártana) stem, n
- turning or whirling round, moving to and fro
- rolling about or wallowing on
- revolution, end of a period of time
- barter, exchange
- cutting or clipping the hair
- protecting, defending
- inverting, taking or putting anything in a wrong direction
- requital, return
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | परिवर्तनम् (parivártanam) | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹) |
| accusative | परिवर्तनम् (parivártanam) | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹) |
| instrumental | परिवर्तनेन (parivártanena) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनैः (parivártanaiḥ) परिवर्तनेभिः¹ (parivártanebhiḥ¹) |
| dative | परिवर्तनाय (parivártanāya) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ) |
| ablative | परिवर्तनात् (parivártanāt) | परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām) | परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ) |
| genitive | परिवर्तनस्य (parivártanasya) | परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ) | परिवर्तनानाम् (parivártanānām) |
| locative | परिवर्तने (parivártane) | परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ) | परिवर्तनेषु (parivártaneṣu) |
| vocative | परिवर्तन (párivartana) | परिवर्तने (párivartane) | परिवर्तनानि (párivartanāni) परिवर्तना¹ (párivartanā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- → Hindi: परिवर्तन (parivartan) (learned)
References
- Monier Williams (1899) “परिवर्तन”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 601, column 3.