पर्युष्ट
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- পৰ্যুষ্ট (Assamese script)
- ᬧᬃᬬᬸᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
- পর্যুষ্ট (Bengali script)
- 𑰢𑰨𑰿𑰧𑰲𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
- 𑀧𑀭𑁆𑀬𑀼𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
- ပရျုၑ္ဋ (Burmese script)
- પર્યુષ્ટ (Gujarati script)
- ਪਰ੍ਯੁਸ਼੍ਟ (Gurmukhi script)
- 𑌪𑌰𑍍𑌯𑍁𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
- ꦥꦫꦾꦸꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
- 𑂣𑂩𑂹𑂨𑂳𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
- ಪರ್ಯುಷ್ಟ (Kannada script)
- បយ៌ុឞ្ដ (Khmer script)
- ປຣ຺ຍຸຩ຺ຏ (Lao script)
- പര്യുഷ്ട (Malayalam script)
- ᢒᠠᡵᠶᡠᢢᢞᠠ (Manchu script)
- 𑘢𑘨𑘿𑘧𑘳𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
- ᢒᠠᠷᠶ᠋ᠤᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧂𑧈𑧠𑧇𑧔𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
- 𑐥𑐬𑑂𑐫𑐸𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
- ପର୍ଯୁଷ୍ଟ (Odia script)
- ꢦꢬ꣄ꢫꢸꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
- 𑆥𑆫𑇀𑆪𑆶𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
- 𑖢𑖨𑖿𑖧𑖲𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
- පර්යුෂ්ට (Sinhalese script)
- 𑩰𑩼 𑪙𑩻𑩒𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
- 𑚞𑚤𑚶𑚣𑚰𑚶𑚔 (Takri script)
- பர்யுஷ்ட (Tamil script)
- పర్యుష్ట (Telugu script)
- ปรฺยุษฺฏ (Thai script)
- པ་རྱུ་ཥྚ (Tibetan script)
- 𑒣𑒩𑓂𑒨𑒳𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
- 𑨞𑨫𑩇𑨪𑨃𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)
Etymology
From परि- (pari-) + Proto-Indo-Aryan *Huṣṭás, from Proto-Indo-European *h₂wes-.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /pɐɾ.juʂ.ʈɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /pɐɾ.juʂ.ʈɐ/
Participle
पर्युष्ट • (paryuṣṭa)
- past participle of परिवसति (parivasati)
Adjective
पर्युष्ट • (paryuṣṭa) stem
- old, faded, withered, worn out, stale
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 11.6.12:
- पर्युष्टया तव विभो वनमालयेयं संस्पार्धिनी भगवती प्रतिपत्नीवच्छ्रीः। यः सुप्रणीतममुयार्हणमाददन्नो भूयात् सदाङ्घ्रिरशुभाशयधूमकेतुः॥
- paryuṣṭayā tava vibho vanamālayeyaṃ saṃspārdhinī bhagavatī pratipatnīvacchrīḥ. yaḥ supraṇītamamuyārhaṇamādadanno bhūyāt sadāṅghriraśubhāśayadhūmaketuḥ.
- O almighty Lord, you are so kind to your servants that you have accepted the withered flower garland that we have placed on your chest. Since the goddess of fortune makes her abode on your transcendental chest, she will undoubtedly become agitated, like a jealous co-wife, upon seeing our offering also dwelling there. Yet you are so merciful that you neglect you eternal consort Lakṣmī and accept our offering as most excellent worship. O merciful Lord, may your lotus feet always act as a blazing fire to consume the inauspicious desires within our hearts.
- पर्युष्टया तव विभो वनमालयेयं संस्पार्धिनी भगवती प्रतिपत्नीवच्छ्रीः। यः सुप्रणीतममुयार्हणमाददन्नो भूयात् सदाङ्घ्रिरशुभाशयधूमकेतुः॥
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पर्युष्टः (paryuṣṭaḥ) | पर्युष्टौ (paryuṣṭau) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
पर्युष्टाः (paryuṣṭāḥ) पर्युष्टासः¹ (paryuṣṭāsaḥ¹) |
| accusative | पर्युष्टम् (paryuṣṭam) | पर्युष्टौ (paryuṣṭau) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
पर्युष्टान् (paryuṣṭān) |
| instrumental | पर्युष्टेन (paryuṣṭena) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टैः (paryuṣṭaiḥ) पर्युष्टेभिः¹ (paryuṣṭebhiḥ¹) |
| dative | पर्युष्टाय (paryuṣṭāya) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टेभ्यः (paryuṣṭebhyaḥ) |
| ablative | पर्युष्टात् (paryuṣṭāt) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टेभ्यः (paryuṣṭebhyaḥ) |
| genitive | पर्युष्टस्य (paryuṣṭasya) | पर्युष्टयोः (paryuṣṭayoḥ) | पर्युष्टानाम् (paryuṣṭānām) |
| locative | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टयोः (paryuṣṭayoḥ) | पर्युष्टेषु (paryuṣṭeṣu) |
| vocative | पर्युष्ट (paryuṣṭa) | पर्युष्टौ (paryuṣṭau) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
पर्युष्टाः (paryuṣṭāḥ) पर्युष्टासः¹ (paryuṣṭāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पर्युष्टा (paryuṣṭā) | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टाः (paryuṣṭāḥ) |
| accusative | पर्युष्टाम् (paryuṣṭām) | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टाः (paryuṣṭāḥ) |
| instrumental | पर्युष्टया (paryuṣṭayā) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टाभिः (paryuṣṭābhiḥ) |
| dative | पर्युष्टायै (paryuṣṭāyai) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टाभ्यः (paryuṣṭābhyaḥ) |
| ablative | पर्युष्टायाः (paryuṣṭāyāḥ) पर्युष्टायै² (paryuṣṭāyai²) |
पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टाभ्यः (paryuṣṭābhyaḥ) |
| genitive | पर्युष्टायाः (paryuṣṭāyāḥ) पर्युष्टायै² (paryuṣṭāyai²) |
पर्युष्टयोः (paryuṣṭayoḥ) | पर्युष्टानाम् (paryuṣṭānām) |
| locative | पर्युष्टायाम् (paryuṣṭāyām) | पर्युष्टयोः (paryuṣṭayoḥ) | पर्युष्टासु (paryuṣṭāsu) |
| vocative | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टाः (paryuṣṭāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पर्युष्टम् (paryuṣṭam) | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टानि (paryuṣṭāni) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
| accusative | पर्युष्टम् (paryuṣṭam) | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टानि (paryuṣṭāni) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
| instrumental | पर्युष्टेन (paryuṣṭena) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टैः (paryuṣṭaiḥ) पर्युष्टेभिः¹ (paryuṣṭebhiḥ¹) |
| dative | पर्युष्टाय (paryuṣṭāya) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टेभ्यः (paryuṣṭebhyaḥ) |
| ablative | पर्युष्टात् (paryuṣṭāt) | पर्युष्टाभ्याम् (paryuṣṭābhyām) | पर्युष्टेभ्यः (paryuṣṭebhyaḥ) |
| genitive | पर्युष्टस्य (paryuṣṭasya) | पर्युष्टयोः (paryuṣṭayoḥ) | पर्युष्टानाम् (paryuṣṭānām) |
| locative | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टयोः (paryuṣṭayoḥ) | पर्युष्टेषु (paryuṣṭeṣu) |
| vocative | पर्युष्ट (paryuṣṭa) | पर्युष्टे (paryuṣṭe) | पर्युष्टानि (paryuṣṭāni) पर्युष्टा¹ (paryuṣṭā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Pali: parivuṭṭha
- Prakrit: 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀼𑀢𑁆𑀣 (parivuttha)
- Paisaci Prakrit:
- Vracada Apabhramsa:
- Sindhi:
- Arabic script: پاروُٿو
- Devanagari script: पारूथो
- Sindhi:
- Sauraseni Prakrit:
- Gurjara Apabhramsa:
- Gujarati: પારોઠ (pāroṭh)
Further reading
- Monier Williams (1899) “पर्युष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 600.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “पर्युष्ट”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “paryuṣṭa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press