ब्रह्माण्ड
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /bɾəɦ.mɑːɳɖ/, [bɾɛʱ.mä̃ːɳɖ]
Noun
ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍ) m
- alternative spelling of ब्रह्मांड (brahmāṇḍ)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ |
ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ |
| oblique | ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ |
ब्रह्माण्डों brahmāṇḍõ |
| vocative | ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ |
ब्रह्माण्डो brahmāṇḍo |
Nepali
Etymology
Borrowed from Sanskrit ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa).
Pronunciation
- IPA(key): [brʌmːäɳɖʌ]
- Phonetic Devanagari: ब्रम्माण्ड
Noun
ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa)
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ব্ৰহ্মাণ্ড (Assamese script)
- ᬩ᭄ᬭᬳ᭄ᬫᬵᬡ᭄ᬟ (Balinese script)
- ব্রহ্মাণ্ড (Bengali script)
- 𑰤𑰿𑰨𑰮𑰿𑰦𑰯𑰜𑰿𑰚 (Bhaiksuki script)
- 𑀩𑁆𑀭𑀳𑁆𑀫𑀸𑀡𑁆𑀟 (Brahmi script)
- ဗြဟ္မာဏ္ဍ (Burmese script)
- બ્રહ્માણ્ડ (Gujarati script)
- ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ (Gurmukhi script)
- 𑌬𑍍𑌰𑌹𑍍𑌮𑌾𑌣𑍍𑌡 (Grantha script)
- ꦧꦿꦲ꧀ꦩꦴꦟ꧀ꦝ (Javanese script)
- 𑂥𑂹𑂩𑂯𑂹𑂧𑂰𑂝𑂹𑂙 (Kaithi script)
- ಬ್ರಹ್ಮಾಣ್ಡ (Kannada script)
- ព្រហ្មាណ្ឌ (Khmer script)
- ພ຺ຣຫ຺ມາຓ຺ຑ (Lao script)
- ബ്രഹ്മാണ്ഡ (Malayalam script)
- ᠪᡵᠠᡥᠮᠠ᠊ᠠᢏᡷᠠ (Manchu script)
- 𑘤𑘿𑘨𑘮𑘿𑘦𑘰𑘜𑘿𑘚 (Modi script)
- ᠪᠷᠠᠾᠮᠠᢗᢏᢎᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧄𑧠𑧈𑧎𑧠𑧆𑧑𑦼𑧠𑦺 (Nandinagari script)
- 𑐧𑑂𑐬𑐴𑑂𑐩𑐵𑐞𑑂𑐜 (Newa script)
- ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ (Odia script)
- ꢨ꣄ꢬꢲ꣄ꢪꢵꢠ꣄ꢞ (Saurashtra script)
- 𑆧𑇀𑆫𑆲𑇀𑆩𑆳𑆟𑇀𑆝 (Sharada script)
- 𑖤𑖿𑖨𑖮𑖿𑖦𑖯𑖜𑖿𑖚 (Siddham script)
- බ්රහ්මාණ්ඩ (Sinhalese script)
- 𑩲 𑪙𑩼𑪂 𑪙𑩴𑩛𑩪 𑪙𑩨 (Soyombo script)
- 𑚠𑚶𑚤𑚩𑚶𑚢𑚭𑚘𑚶𑚖 (Takri script)
- ப்³ரஹ்மாண்ட³ (Tamil script)
- బ్రహ్మాణ్డ (Telugu script)
- พฺรหฺมาณฺฑ (Thai script)
- བྲ་ཧྨཱ་ཎྜ (Tibetan script)
- 𑒥𑓂𑒩𑒯𑓂𑒧𑒰𑒝𑓂𑒛 (Tirhuta script)
- 𑨠𑩇𑨫𑨱𑩇𑨢𑨊𑨘𑩇𑨖 (Zanabazar Square script)
Etymology
Compound of ब्रह्म (brahma, “priest; Brahman”) + अण्ड (aṇḍa, “egg”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /bɾɐɦ.mɑːɳ.ɖɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /bɾɐɦ.mɑːɳ.ɖɐ/
Noun
ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa) stem, n
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
| accusative | ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
| instrumental | ब्रह्माण्डेन (brahmāṇḍena) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डैः (brahmāṇḍaiḥ) ब्रह्माण्डेभिः¹ (brahmāṇḍebhiḥ¹) |
| dative | ब्रह्माण्डाय (brahmāṇḍāya) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ) |
| ablative | ब्रह्माण्डात् (brahmāṇḍāt) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ) |
| genitive | ब्रह्माण्डस्य (brahmāṇḍasya) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām) |
| locative | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डेषु (brahmāṇḍeṣu) |
| vocative | ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- → Hindi: ब्रह्मांड (brahmāṇḍ)
- → Nepali: ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)
- → Tamil: பிரமாண்டம் (piramāṇṭam)
- → Telugu: బ్రహ్మాండము (brahmāṇḍamu)
Adjective
ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ब्रह्माण्डः (brahmāṇḍaḥ) | ब्रह्माण्डौ (brahmāṇḍau) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) ब्रह्माण्डासः¹ (brahmāṇḍāsaḥ¹) |
| accusative | ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam) | ब्रह्माण्डौ (brahmāṇḍau) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
ब्रह्माण्डान् (brahmāṇḍān) |
| instrumental | ब्रह्माण्डेन (brahmāṇḍena) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डैः (brahmāṇḍaiḥ) ब्रह्माण्डेभिः¹ (brahmāṇḍebhiḥ¹) |
| dative | ब्रह्माण्डाय (brahmāṇḍāya) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ) |
| ablative | ब्रह्माण्डात् (brahmāṇḍāt) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ) |
| genitive | ब्रह्माण्डस्य (brahmāṇḍasya) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām) |
| locative | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डेषु (brahmāṇḍeṣu) |
| vocative | ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa) | ब्रह्माण्डौ (brahmāṇḍau) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) ब्रह्माण्डासः¹ (brahmāṇḍāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ब्रह्माण्डा (brahmāṇḍā) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) |
| accusative | ब्रह्माण्डाम् (brahmāṇḍām) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) |
| instrumental | ब्रह्माण्डया (brahmāṇḍayā) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डाभिः (brahmāṇḍābhiḥ) |
| dative | ब्रह्माण्डायै (brahmāṇḍāyai) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डाभ्यः (brahmāṇḍābhyaḥ) |
| ablative | ब्रह्माण्डायाः (brahmāṇḍāyāḥ) ब्रह्माण्डायै² (brahmāṇḍāyai²) |
ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डाभ्यः (brahmāṇḍābhyaḥ) |
| genitive | ब्रह्माण्डायाः (brahmāṇḍāyāḥ) ब्रह्माण्डायै² (brahmāṇḍāyai²) |
ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām) |
| locative | ब्रह्माण्डायाम् (brahmāṇḍāyām) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डासु (brahmāṇḍāsu) |
| vocative | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
| accusative | ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
| instrumental | ब्रह्माण्डेन (brahmāṇḍena) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डैः (brahmāṇḍaiḥ) ब्रह्माण्डेभिः¹ (brahmāṇḍebhiḥ¹) |
| dative | ब्रह्माण्डाय (brahmāṇḍāya) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ) |
| ablative | ब्रह्माण्डात् (brahmāṇḍāt) | ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām) | ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ) |
| genitive | ब्रह्माण्डस्य (brahmāṇḍasya) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām) |
| locative | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ) | ब्रह्माण्डेषु (brahmāṇḍeṣu) |
| vocative | ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa) | ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe) | ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹) |
- ¹Vedic
References
- Monier Williams (1899) “ब्रह्माण्ड”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 740/2.
- “Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit”, in (Please provide the book title or journal name)[1], 31 July 2012 (last accessed)