मणिकार
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- মণিকাৰ (Assamese script)
- ᬫᬡᬶᬓᬵᬭ (Balinese script)
- মণিকার (Bengali script)
- 𑰦𑰜𑰰𑰎𑰯𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀫𑀡𑀺𑀓𑀸𑀭 (Brahmi script)
- မဏိကာရ (Burmese script)
- મણિકાર (Gujarati script)
- ਮਣਿਕਾਰ (Gurmukhi script)
- 𑌮𑌣𑌿𑌕𑌾𑌰 (Grantha script)
- ꦩꦟꦶꦏꦴꦫ (Javanese script)
- 𑂧𑂝𑂱𑂍𑂰𑂩 (Kaithi script)
- ಮಣಿಕಾರ (Kannada script)
- មណិការ (Khmer script)
- ມຓິກາຣ (Lao script)
- മണികാര (Malayalam script)
- ᠮᠠᢏᡳᡬᠠ᠊ᠠᡵᠠ (Manchu script)
- 𑘦𑘜𑘱𑘎𑘰𑘨 (Modi script)
- ᠮᠠᢏᠢᢉᠠᢗᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧆𑦼𑧒𑦮𑧑𑧈 (Nandinagari script)
- 𑐩𑐞𑐶𑐎𑐵𑐬 (Newa script)
- ମଣିକାର (Odia script)
- ꢪꢠꢶꢒꢵꢬ (Saurashtra script)
- 𑆩𑆟𑆴𑆑𑆳𑆫 (Sharada script)
- 𑖦𑖜𑖰𑖎𑖯𑖨 (Siddham script)
- මණිකාර (Sinhalese script)
- 𑩴𑩪𑩑𑩜𑩛𑩼 (Soyombo script)
- 𑚢𑚘𑚮𑚊𑚭𑚤 (Takri script)
- மணிகார (Tamil script)
- మణికార (Telugu script)
- มณิการ (Thai script)
- མ་ཎི་ཀཱ་ར (Tibetan script)
- 𑒧𑒝𑒱𑒏𑒰𑒩 (Tirhuta script)
- 𑨢𑨘𑨁𑨋𑨊𑨫 (Zanabazar Square script)
Etymology
From मणि (maṇi, “gem, jewel”) + -कार (-kāra, “doer, smith”)
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /mɐ.ɳi.kɑː.ɾɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /mɐ.ɳi.kɑː.ɾɐ/
Noun
मणिकार • (maṇikārá) stem, m
- gemsmith, jeweller, jewelsmith
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 2.83.12–15:
- मणिकाराश् च ये केचित् कुम्भकाराश् च शोभनाः ।
सूत्रकर्मकृतश् चैव ये च शस्त्रोपजीविनः ॥
मायूरकाः क्राकचिका रोचकाः वेधकास् तथा ।
दन्तकाराः सुधाकारास् तथा गन्धोपजीविनः ॥
सुवर्णकाराः प्रख्यातास् तथा कम्बलधावकाः ।
स्नापकोष्णोदका वैद्या धूपकाः शौण्डिकास् तथा ॥
रजकास् तुन्नवायाश् च ग्रामघोषमहत्तराः ।
शैलूषाश् च सह स्त्रीभिर् ययुः कैवर्तकास् तथा ॥- maṇikārāś ca ye kecit kumbhakārāś ca śobhanāḥ.
sūtrakarmakṛtaś caiva ye ca śastropajīvinaḥ.
māyūrakāḥ krākacikā rocakāḥ vedhakās tathā.
dantakārāḥ sudhākārās tathā gandhopajīvinaḥ.
suvarṇakārāḥ prakhyātās tathā kambaladhāvakāḥ.
snāpakoṣṇodakā vaidyā dhūpakāḥ śauṇḍikās tathā.
rajakās tunnavāyāś ca grāmaghoṣamahattarāḥ.
śailūṣāś ca saha strībhir yayuḥ kaivartakās tathā. - All those who were jewellers, potters, carpenters, armourers, peacock-feather-artisans, perforators of shells and ornaments, ivorysmiths, plasterers, perfumers, goldsmiths, woollen-washers, hot-water bathers, physicians, incense-makers, liquor-vendors, washermen, tailors, village headmen, actors, fishermen, along with women, all went [following Bharata].
- maṇikārāś ca ye kecit kumbhakārāś ca śobhanāḥ.
- मणिकाराश् च ये केचित् कुम्भकाराश् च शोभनाः ।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | मणिकारः (maṇikāráḥ) | मणिकारौ (maṇikāraú) मणिकारा¹ (maṇikārā́¹) |
मणिकाराः (maṇikārā́ḥ) मणिकारासः¹ (maṇikārā́saḥ¹) |
| accusative | मणिकारम् (maṇikārám) | मणिकारौ (maṇikāraú) मणिकारा¹ (maṇikārā́¹) |
मणिकारान् (maṇikārā́n) |
| instrumental | मणिकारेण (maṇikāréṇa) | मणिकाराभ्याम् (maṇikārā́bhyām) | मणिकारैः (maṇikāraíḥ) मणिकारेभिः¹ (maṇikārébhiḥ¹) |
| dative | मणिकाराय (maṇikārā́ya) | मणिकाराभ्याम् (maṇikārā́bhyām) | मणिकारेभ्यः (maṇikārébhyaḥ) |
| ablative | मणिकारात् (maṇikārā́t) | मणिकाराभ्याम् (maṇikārā́bhyām) | मणिकारेभ्यः (maṇikārébhyaḥ) |
| genitive | मणिकारस्य (maṇikārásya) | मणिकारयोः (maṇikāráyoḥ) | मणिकाराणाम् (maṇikārā́ṇām) |
| locative | मणिकारे (maṇikāré) | मणिकारयोः (maṇikāráyoḥ) | मणिकारेषु (maṇikāréṣu) |
| vocative | मणिकार (máṇikāra) | मणिकारौ (máṇikārau) मणिकारा¹ (máṇikārā¹) |
मणिकाराः (máṇikārāḥ) मणिकारासः¹ (máṇikārāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Pali: maṇikāra
- Prakrit: 𑀫𑀡𑀺𑀆𑀭 (maṇiāra), 𑀫𑀡𑀺𑀬𑀸𑀭 (maṇiyāra) — hiatus-filler
- Gujarati: મણિયાર (maṇiyār)
- Hindustani: maniyār, manihār
- Hindi: मनियार (adjective), मनिहार
- Urdu: مَنِیَار (maniyār, adjective), مَنِہَار (manihār)
- Malvi: मणेर (maṇer), मण्यार (maṇyār)
- Old Marathi: maṇiyāra
- Devanagari script: मणियार
- Modi script: 𑘦𑘜𑘲𑘧𑘰𑘨
- Old Punjabi: ਮਨੀਆਰੁ (manīāru)
- Punjabi:
- Gurmukhi script: ਮਨਿਆਰ (maniāra), ਮੁਨਿਆਰ (muniāra)
- Shahmukhi script: مَنیَار (manyār), مُنیَار (munyār)
- Punjabi:
- Sindhi: مَڻِيارُ (maṇiyāru, adjective)
References
- Monier Williams (1899) “मणिकार”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 774.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “maṇikāra”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “मणि”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 1222
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “maṇikārá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 558