लुब्ध
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit लुब्ध (lubdha).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /lʊbd̪ʱ/
Noun
लुब्ध • (lubdh) m
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | लुब्ध lubdh |
लुब्ध lubdh |
| oblique | लुब्ध lubdh |
लुब्धों lubdhõ |
| vocative | लुब्ध lubdh |
लुब्धो lubdho |
Adjective
लुब्ध • (lubdh) (indeclinable)
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “लुब्ध”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
- Platts, John T. (1884) “लुब्ध”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “लुब्ध”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- লুব্ধ (Assamese script)
- ᬮᬸᬩ᭄ᬥ (Balinese script)
- লুব্ধ (Bengali script)
- 𑰩𑰲𑰤𑰿𑰠 (Bhaiksuki script)
- 𑀮𑀼𑀩𑁆𑀥 (Brahmi script)
- လုဗ္ဓ (Burmese script)
- લુબ્ધ (Gujarati script)
- ਲੁਬ੍ਧ (Gurmukhi script)
- 𑌲𑍁𑌬𑍍𑌧 (Grantha script)
- ꦭꦸꦧ꧀ꦣ (Javanese script)
- 𑂪𑂳𑂥𑂹𑂡 (Kaithi script)
- ಲುಬ್ಧ (Kannada script)
- លុព្ធ (Khmer script)
- ລຸພ຺ຘ (Lao script)
- ലുബ്ധ (Malayalam script)
- ᠯᡠᠪᢡᠠ (Manchu script)
- 𑘩𑘳𑘤𑘿𑘠 (Modi script)
- ᠯᠤᠪᢑᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧉𑧔𑧄𑧠𑧀 (Nandinagari script)
- 𑐮𑐸𑐧𑑂𑐢 (Newa script)
- ଲୁବ୍ଧ (Odia script)
- ꢭꢸꢨ꣄ꢤ (Saurashtra script)
- 𑆬𑆶𑆧𑇀𑆣 (Sharada script)
- 𑖩𑖲𑖤𑖿𑖠 (Siddham script)
- ලුබ්ධ (Sinhalese script)
- 𑩽𑩒𑩲 𑪙𑩮 (Soyombo script)
- 𑚥𑚰𑚠𑚶𑚜 (Takri script)
- லுப்³த⁴ (Tamil script)
- లుబ్ధ (Telugu script)
- ลุพฺธ (Thai script)
- ལུ་བྡྷ (Tibetan script)
- 𑒪𑒳𑒥𑓂𑒡 (Tirhuta script)
- 𑨬𑨃𑨠𑩇𑨜 (Zanabazar Square script)
Etymology
From Proto-Indo-European *lubʰ-tó-s, from *lewbʰ- (“to love, desire, covet”). By surface analysis, लुभ् (lubh, root) + -त (-ta).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /lub.dʱɐ/, [lub̚.dʱɐ]
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /l̪ub.d̪ʱɐ/, [l̪ub̚.d̪ʱɐ]
Adjective
लुब्ध • (lubdha) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | लुब्धः (lubdhaḥ) | लुब्धौ (lubdhau) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धाः (lubdhāḥ) लुब्धासः¹ (lubdhāsaḥ¹) |
| accusative | लुब्धम् (lubdham) | लुब्धौ (lubdhau) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धान् (lubdhān) |
| instrumental | लुब्धेन (lubdhena) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धैः (lubdhaiḥ) लुब्धेभिः¹ (lubdhebhiḥ¹) |
| dative | लुब्धाय (lubdhāya) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| ablative | लुब्धात् (lubdhāt) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| genitive | लुब्धस्य (lubdhasya) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धानाम् (lubdhānām) |
| locative | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धेषु (lubdheṣu) |
| vocative | लुब्ध (lubdha) | लुब्धौ (lubdhau) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धाः (lubdhāḥ) लुब्धासः¹ (lubdhāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | लुब्धा (lubdhā) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धाः (lubdhāḥ) |
| accusative | लुब्धाम् (lubdhām) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धाः (lubdhāḥ) |
| instrumental | लुब्धया (lubdhayā) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धाभिः (lubdhābhiḥ) |
| dative | लुब्धायै (lubdhāyai) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धाभ्यः (lubdhābhyaḥ) |
| ablative | लुब्धायाः (lubdhāyāḥ) लुब्धायै² (lubdhāyai²) |
लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धाभ्यः (lubdhābhyaḥ) |
| genitive | लुब्धायाः (lubdhāyāḥ) लुब्धायै² (lubdhāyai²) |
लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धानाम् (lubdhānām) |
| locative | लुब्धायाम् (lubdhāyām) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धासु (lubdhāsu) |
| vocative | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धाः (lubdhāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | लुब्धम् (lubdham) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धानि (lubdhāni) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
| accusative | लुब्धम् (lubdham) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धानि (lubdhāni) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
| instrumental | लुब्धेन (lubdhena) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धैः (lubdhaiḥ) लुब्धेभिः¹ (lubdhebhiḥ¹) |
| dative | लुब्धाय (lubdhāya) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| ablative | लुब्धात् (lubdhāt) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| genitive | लुब्धस्य (lubdhasya) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धानाम् (lubdhānām) |
| locative | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धेषु (lubdheṣu) |
| vocative | लुब्ध (lubdha) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धानि (lubdhāni) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
- ¹Vedic
Noun
लुब्ध • (lubdha) stem, m or n
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | लुब्धः (lubdhaḥ) | लुब्धौ (lubdhau) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धाः (lubdhāḥ) लुब्धासः¹ (lubdhāsaḥ¹) |
| accusative | लुब्धम् (lubdham) | लुब्धौ (lubdhau) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धान् (lubdhān) |
| instrumental | लुब्धेन (lubdhena) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धैः (lubdhaiḥ) लुब्धेभिः¹ (lubdhebhiḥ¹) |
| dative | लुब्धाय (lubdhāya) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| ablative | लुब्धात् (lubdhāt) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| genitive | लुब्धस्य (lubdhasya) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धानाम् (lubdhānām) |
| locative | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धेषु (lubdheṣu) |
| vocative | लुब्ध (lubdha) | लुब्धौ (lubdhau) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
लुब्धाः (lubdhāḥ) लुब्धासः¹ (lubdhāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | लुब्धम् (lubdham) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धानि (lubdhāni) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
| accusative | लुब्धम् (lubdham) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धानि (lubdhāni) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
| instrumental | लुब्धेन (lubdhena) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धैः (lubdhaiḥ) लुब्धेभिः¹ (lubdhebhiḥ¹) |
| dative | लुब्धाय (lubdhāya) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| ablative | लुब्धात् (lubdhāt) | लुब्धाभ्याम् (lubdhābhyām) | लुब्धेभ्यः (lubdhebhyaḥ) |
| genitive | लुब्धस्य (lubdhasya) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धानाम् (lubdhānām) |
| locative | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धयोः (lubdhayoḥ) | लुब्धेषु (lubdheṣu) |
| vocative | लुब्ध (lubdha) | लुब्धे (lubdhe) | लुब्धानि (lubdhāni) लुब्धा¹ (lubdhā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Pali: luddha
- Ashokan Prakrit:
- Maharastri Prakrit: 𑀮𑀼𑀤𑁆𑀥 (luddha), 𑀮𑁄𑀤𑁆𑀥 (loddha), 𑀮𑁄𑀟𑁆𑀠 (loḍḍha)
- Sauraseni Prakrit:
- Gurjara Apabhramsa:
- Old Gujarati: [script needed] (lūdhaḍī)
- Gurjara Apabhramsa:
- Magadhi Prakrit:
- Odia: [script needed] (lodhā)
- → Hindi: लुब्ध (lubdh) (learned)
Further reading
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “lubdha”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press
- Monier Williams (1899) “लुब्ध”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 904, column 3.