वात्सल्य
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit वात्सल्य (vātsalya).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /ʋɑːt̪.səl.jᵊ/, [ʋäːt̪.sɐl.jᵊ]
Noun
वात्सल्य • (vātsalya) m
- affection, tenderness, love (especially parental)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | वात्सल्य vātsalya |
वात्सल्य vātsalya |
| oblique | वात्सल्य vātsalya |
वात्सल्यों vātsalyõ |
| vocative | वात्सल्य vātsalya |
वात्सल्यो vātsalyo |
References
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “वात्सल्य”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 4421
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “वात्सल्य”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press, page 913
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ৱাত্সল্য (Assamese script)
- ᬯᬵᬢ᭄ᬲᬮ᭄ᬬ (Balinese script)
- বাত্সল্য (Bengali script)
- 𑰪𑰯𑰝𑰿𑰭𑰩𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀯𑀸𑀢𑁆𑀲𑀮𑁆𑀬 (Brahmi script)
- ဝါတ္သလျ (Burmese script)
- વાત્સલ્ય (Gujarati script)
- ਵਾਤ੍ਸਲ੍ਯ (Gurmukhi script)
- 𑌵𑌾𑌤𑍍𑌸𑌲𑍍𑌯 (Grantha script)
- ꦮꦴꦠ꧀ꦱꦭꦾ (Javanese script)
- 𑂫𑂰𑂞𑂹𑂮𑂪𑂹𑂨 (Kaithi script)
- ವಾತ್ಸಲ್ಯ (Kannada script)
- វាត្សល្យ (Khmer script)
- ວາຕ຺ສລ຺ຍ (Lao script)
- വാത്സല്യ (Malayalam script)
- ᠸᠠ᠊ᠠᢠᠰ᠌ᠠᠯᠶᠠ (Manchu script)
- 𑘪𑘰𑘝𑘿𑘭𑘩𑘿𑘧 (Modi script)
- ᠸᠠᢗᢐᠰᠠᠯᠶᠠ (Mongolian script)
- 𑧊𑧑𑦽𑧠𑧍𑧉𑧠𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐰𑐵𑐟𑑂𑐳𑐮𑑂𑐫 (Newa script)
- ଵାତ୍ସଲ୍ଯ (Odia script)
- ꢮꢵꢡ꣄ꢱꢭ꣄ꢫ (Saurashtra script)
- 𑆮𑆳𑆠𑇀𑆱𑆬𑇀𑆪 (Sharada script)
- 𑖪𑖯𑖝𑖿𑖭𑖩𑖿𑖧 (Siddham script)
- වාත්සල්ය (Sinhalese script)
- 𑩾𑩛𑩫 𑪙𑪁𑩽 𑪙𑩻 (Soyombo script)
- 𑚦𑚭𑚙𑚶𑚨𑚥𑚶𑚣 (Takri script)
- வாத்ஸல்ய (Tamil script)
- వాత్సల్య (Telugu script)
- วาตฺสลฺย (Thai script)
- ཝཱ་ཏྶ་ལྱ (Tibetan script)
- 𑒫𑒰𑒞𑓂𑒮𑒪𑓂𑒨 (Tirhuta script)
- 𑨭𑨊𑨙𑩇𑨰𑨬𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)
Etymology
Vṛddhi derivative of वत्सल (vatsala) with a -य (-ya) extension.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ʋɑːt.sɐl.jɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ʋɑːt̪.s̪ɐl̪.jɐ/
Noun
वात्सल्य • (vātsalya) stem, n
- affection, tenderness, love (especially parental)
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 2.20.22:
- तम् उवाच दुराधर्षं राघवं सुतम् आत्मनः ।
कौशल्या पुत्रवात्सल्याद् इदं प्रियहितं वचः ॥- tam uvāca durādharṣaṃ rāghavaṃ sutam ātmanaḥ.
kauśalyā putravātsalyād idaṃ priyahitaṃ vacaḥ. - With affection for her son, the invincible descendant of Raghu, Kausalyā spoke these gentle and pleasant words.
- tam uvāca durādharṣaṃ rāghavaṃ sutam ātmanaḥ.
- तम् उवाच दुराधर्षं राघवं सुतम् आत्मनः ।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | वात्सल्यम् (vātsalyam) | वात्सल्ये (vātsalye) | वात्सल्यानि (vātsalyāni) वात्सल्या¹ (vātsalyā¹) |
| accusative | वात्सल्यम् (vātsalyam) | वात्सल्ये (vātsalye) | वात्सल्यानि (vātsalyāni) वात्सल्या¹ (vātsalyā¹) |
| instrumental | वात्सल्येन (vātsalyena) | वात्सल्याभ्याम् (vātsalyābhyām) | वात्सल्यैः (vātsalyaiḥ) वात्सल्येभिः¹ (vātsalyebhiḥ¹) |
| dative | वात्सल्याय (vātsalyāya) | वात्सल्याभ्याम् (vātsalyābhyām) | वात्सल्येभ्यः (vātsalyebhyaḥ) |
| ablative | वात्सल्यात् (vātsalyāt) | वात्सल्याभ्याम् (vātsalyābhyām) | वात्सल्येभ्यः (vātsalyebhyaḥ) |
| genitive | वात्सल्यस्य (vātsalyasya) | वात्सल्ययोः (vātsalyayoḥ) | वात्सल्यानाम् (vātsalyānām) |
| locative | वात्सल्ये (vātsalye) | वात्सल्ययोः (vātsalyayoḥ) | वात्सल्येषु (vātsalyeṣu) |
| vocative | वात्सल्य (vātsalya) | वात्सल्ये (vātsalye) | वात्सल्यानि (vātsalyāni) वात्सल्या¹ (vātsalyā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Prakrit: 𑀯𑀘𑁆𑀙𑀮𑁆𑀮 (vacchalla)
References
- Monier Williams (1899) “वात्सल्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 939.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “वात्सल्य”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 1412
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “vātsalya”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.