กำนัล
Thai
Alternative forms
- กำนัน (gam-nan) — obsolete
Pronunciation
| Orthographic | กำนัล k å n ạ l | |
|---|---|---|
| Phonemic | กำ-นัน k å – n ạ n | |
| Romanization | Paiboon | gam-nan |
| Royal Institute | kam-nan | |
| (standard) IPA(key) | /kam˧.nan˧/(R) | |
| Homophones | กำนัน | |
Etymology 1
Derived from Old Khmer kaṃnal (“honorarium; offering”). Cognate with Modern Khmer កំណល់ (kâmnâl), Lao ກຳນັນ (kam nan)
Verb
กำนัล • (gam-nan) (abstract noun การกำนัล)
Derived terms
- ของกำนัล (kɔ̌ɔng-gam-nan)
Etymology 2
Uncertain. Compare Lao ກຳນັນ (kam nan, “servant in the royal palace”).
Noun
กำนัล • (gam-nan) (classifier คน)
- (royal) (นาง, นางพระ~) female attendant to a monarch or royal person[1]
- 1855, “แผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิราชาธิราช”, in พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา, กรุงเทพฯ: หอพระสมุดวชิรญาณ, published 1912, page 65:
- จึงตกแต่งการที่จะส่งพระราชธิดาแลจัดเถ้าแก่สาวใช้ทาษชายห้าร้อยหญิงห้าร้อย...
- jʉng dtòk-dtɛ̀ng gaan tîi jà sòng prá-râat-chá tí-daa lɛɛ jàt tâo-gɛ̀ɛ gam-nan sǎao-chái tâat chaai hâa-rɔ́ɔi yǐng hâa-rɔ́ɔi ...
- Then [they] prepared the activities in order to send [off] the royal daughter, and [they] arranged chaperones, maids of honour, maidservants, five hundred male slaves, five hundred female [slaves...]
- จึงตกแต่งการที่จะส่งพระราชธิดาแลจัดเถ้าแก่สาวใช้ทาษชายห้าร้อยหญิงห้าร้อย...
Etymology 3
Derived from Khmer គំនាល់ (kumnŏəl, “place where a royal audience is held”).
Verb
กำนัล • (gam-nan) (abstract noun การกำนัล)
- alternative form of คำนัล
Derived terms
- ธารกำนัล (taa-rá-gam-nan)
References
- ^ ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, pages 34–35:
- กำนัล <นางกำนัล> น. หญิงชาววัง มีหน้าที่รับใช้พระมหากษัตริย์ เช่น มาตราหนึ่ง สมเดจ์บรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัวเสดจ์ในพระโรงก็ดี ในพระราชสถานที่ใด ๆ ก็ดี แลยังไม่เสดจ์เข้าไซ้ ท่านมิให้ชาวเจ้าราชกุญหลวงเมืองขุนหมื่นหัวพันนายแวงสพกำนัลการอันบำเรอห์เฝ้าพระบาทนั้นลุกก่อน..., ถัดมาลูกเธอเอกลูกเธอโทเจียมขลิบเสื่อขลิบ พระราชนัดดาเอกโทเสื่อขลิบ แม่เจ้าแลชแม่ออกโรง ๑๖ ชแม่พัทธยา ๑๖ ชแม่เอางาน ๒๔ ชแม่วัน ๗ ชแม่พาลศึกสา ๒๐ ชแม่เลก ๒๐ ชแม่ที่ ๑๖ นางกำนัล ๓๒ นางระบำ ๔๗ ออกเจ้าในวัง ๔ ออกเจ้านอกวัง ๔ สนองพระโอษฐเอกนั่งหน้า แม่เจ้าสนองพระโอษฐนั่งหน้าชแม่ (สามดวง: กฎมนเทิยรบาล)