ჭარხალი

Georgian

Alternative forms

  • ჭარხალა (č̣arxala)Chveneburi
  • ჭარხილ (č̣arxil)Ingilo

Etymology

From Middle Georgian ჭარხალი (č̣arxali). Cognate with Laz ჭახალა (ç̌axala), Svan ჭარხალ (č̣arxal). Abaev further connects with Abkhaz а-ҷы́ркәа (a-čʼə́rkʷʼa, Jerusalem artichoke).

Pronunciation

  • IPA(key): [t͡ʃʼaɾχali]
  • Hyphenation: ჭარ‧ხა‧ლი

Noun

ჭარხალი • (č̣arxali) (plural ჭარხლები)

  1. beet, beetroot

Declension

Declension of ჭარხალი (see Georgian declension)
singular plural archaic plural
nominative ჭარხალი (č̣arxali) ჭარხლები (č̣arxlebi) ჭარხალნი (č̣arxalni)
ergative ჭარხალმა (č̣arxalma) ჭარხლებმა (č̣arxlebma) ჭარხალთ(ა) (č̣arxalt(a))
dative ჭარხალს(ა) (č̣arxals(a)) ჭარხლებს(ა) (č̣arxlebs(a)) ჭარხალთ(ა) (č̣arxalt(a))
genitive ჭარხლის(ა) (č̣arxlis(a)) ჭარხლების(ა) (č̣arxlebis(a)) ჭარხალთ(ა) (č̣arxalt(a))
instrumental ჭარხლით(ა) (č̣arxlit(a)) ჭარხლებით(ა) (č̣arxlebit(a))
adverbial ჭარხლად(ა) (č̣arxlad(a)) ჭარხლებად(ა) (č̣arxlebad(a))
vocative ჭარხალო (č̣arxalo) ჭარხლებო (č̣arxlebo) ჭარხალნო (č̣arxalno)

Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ჭარხალი (see Georgian postpositions)
dative-case postpositions singular plural
-ზე (-ze, on) ჭარხალზე (č̣arxalze) ჭარხლებზე (č̣arxlebze)
-თან (-tan, near) ჭარხალთან (č̣arxaltan) ჭარხლებთან (č̣arxlebtan)
-ში (-ši, in) ჭარხალში (č̣arxalši) ჭარხლებში (č̣arxlebši)
-ვით (-vit, like) ჭარხალივით (č̣arxalivit) ჭარხლებივით (č̣arxlebivit)
genitive-case postpositions singular plural
-თვის (-tvis, for) ჭარხლისთვის (č̣arxlistvis) ჭარხლებისთვის (č̣arxlebistvis)
-ებრ (-ebr, like) ჭარხლისებრ (č̣arxlisebr) ჭარხლებისებრ (č̣arxlebisebr)
-კენ (-ḳen, towards) ჭარხლისკენ (č̣arxlisḳen) ჭარხლებისკენ (č̣arxlebisḳen)
-გან (-gan, from/of) ჭარხლისგან (č̣arxlisgan) ჭარხლებისგან (č̣arxlebisgan)
-ადმი (-admi, in relation to) ჭარხლისადმი (č̣arxlisadmi) ჭარხლებისადმი (č̣arxlebisadmi)
instrumental-case postpositions singular plural
-დან (-dan, from/since) ჭარხლიდან (č̣arxlidan) ჭარხლებიდან (č̣arxlebidan)
-ურთ (-urt, together with) ჭარხლითურთ (č̣arxliturt) ჭარხლებითურთ (č̣arxlebiturt)
adverbial-case postpositions singular plural
-მდე (-mde, up to) ჭარხლამდე (č̣arxlamde) ჭარხლებამდე (č̣arxlebamde)

Descendants

  • Armenian: ճարխալ (čarxal)
  • Bezhta: чӏархали (čʼarxali)
  • Mingrelian: ჭარხალი (č̣arxali)
  • Hunzib: чӏерхал (č̣erxal)
  • Hinukh: чӏархала (c’arxala)
  • Avar: чӏархъал (čʼarqxal)
  • Udi: чӏархал (č̣arꭓal)
  • Ossetian: цӕхӕра (cæxæra), дзӕхӕра (ʒæxæra)

References

  • Čikobava, Arnold et al., editors (1950–1964), “ჭარხალი”, in Kartuli enis ganmarṭebiti leksiḳoni [Explanatory Dictionary of the Georgian language] (in Georgian), Tbilisi: Academy Press
  • Maq̇ašvili, Aleksandre (1961) “ჭარხალი”, in Boṭaniḳuri leksiḳoni [Botanical Dictionary]‎[1], 2nd edition, Tbilisi: Sabč̣ota Sakartvelo
  • Orbeliani, Sulxan-Saba (1949) “ჭარხალი”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary]‎[2], compiled 1685–1716, Tbilisi: Georgian SSR print, page 458
  • ჭარხილ”, in Ingilouri leksiḳoni [Ingiloan Dictionary]‎[3] (in Georgian), Kartuli dialekṭuri ḳorṗusi, 2011–2014
  • ჭარხალა”, in Čveneburebis kartuli leksiḳoni [Dictionary of Chveneburi Georgian]‎[4] (in Georgian), Kartuli dialekṭuri ḳorṗusi, 2011–2014
  • Abajev, V. I. (1958) Историко-этимологический словарь осетинского языка [Historical-Etymological Dictionary of the Ossetian Language] (in Russian), volume I, Moscow and Leningrad: Academy Press, page 309