𐽷𐽳𐽶𐽺

Old Uyghur

Etymology 1

Inherited from Proto-Turkic *kün (sun, day).

The Proto-Turkic root is compared with Tocharian A koṃ and Tocharian B kauṃ by Jens Wilkens, but any loaning from or to is unlikely, since Tocharian forms have Indo-European cognates and etymologies.[1]

Noun

𐽷𐽳𐽶𐽺 (kwyn /kün/)

  1. (astronomy) the Sun, the star at the center of the Solar System
    Synonyms: 𐽰𐽰𐽸𐾀𐽶𐽰 (ʾʾdtyʾ /⁠aditya⁠/), 𐽲𐽳𐽶𐽰𐽿 (qwyʾš /⁠ḳuyaš⁠/), 𐰚𐰇𐰤𐰾 (kẅn²s² /⁠küneš⁠/), 𐫖𐫏𐫡 (myr /⁠mir⁠/), 𐽻𐽳𐽾𐽶𐽰 (swryʾ /⁠surya⁠/)
  2. (time) day, daytime, the span of a day, times when sun is visible during a day
    Synonym: 𐽾𐽳𐽽 (rwc /⁠ruč⁠/)
  3. (in compounds, rare) south
    Synonyms: 𐽰𐽰𐾁𐾀𐽶𐽺 𐽶𐽶𐽺𐽷𐽰𐽲 (ʾʾltyn yynkʾq /⁠altïn yïŋaḳ⁠/), 𐽼𐽶𐽾𐽸𐽶𐽺 (pyrdyn /⁠bérdin⁠/), 𐽼𐽶𐽾𐽲𐽰𐽾𐽳𐽸𐽶𐽺 (pyrqʾrwdyn /⁠bïrġarudïn⁠/), 𐽰𐽶𐽾𐽸𐽶𐽺 (ʾyrdyn /⁠irdin⁠/), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾀𐽶𐽺 (kwyntyn /⁠küntin⁠/), 𐽰𐽳𐽶𐽾𐽳 (ʾwyrw /⁠örü⁠/)
Declension
Declension of 𐽷𐽳𐽶𐽺
singular definite plural
nominative 𐽷𐽳𐽶𐽺 (kwyn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾 (kwynlʾr)
genitive 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽺𐽳𐽺𐽷 (kwynnwnk) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (kwynlʾrnynk)
dative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽰 (kwynkʾ) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽷𐽰 (kwynlʾrkʾ)
accusative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽳𐽷 (kwynwk), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽺𐽶 (kwynny) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽷 (kwynlʾryk), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (kwynlʾrny)
locative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽸𐽰 (kwyndʾ) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽸𐽰 (kwynlʾrdʾ)
ablative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽸𐽶𐽺 (kwyndyn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽸𐽶𐽺 (kwynlʾrdyn)
instrumental 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽳𐽺 (kwynwn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (kwynlʾryn)
equative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽽𐽰 (kwyncʾ)
directive 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽰𐽾𐽳 (kwynkʾrw), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽾𐽰 (kwynrʾ)
similative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽶𐽳 (kwynlʾyw)
Compound terms
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐽰𐽳𐽾𐾀𐽳 (kwyn ʾwrtw /⁠kün orto⁠/, noon)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐽰𐽳𐽾𐾀𐽳 𐽶𐽶𐽺𐽷𐽰𐽲 (kwyn ʾwrtw yynkʾq /⁠kün orto yïŋaḳ⁠/, south)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐽻𐽰𐽶𐽳 (kwyn sʾyw /⁠kün sayu⁠/, everyday)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐽼𐽰𐾀𐽲𐽳 (kwyn pʾtqw /⁠kün batġu⁠/, sunset)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐽼𐽰𐾀𐽻𐽶𐽲 (kwyn pʾtsyq /⁠kün batsïḳ⁠/, west)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐽼𐽰𐾀𐽻𐽶𐽲𐽲𐽰𐾀𐽷𐽶 (kwyn pʾtsyqqʾtky /⁠kün batsïḳḳategi⁠/, until sunset)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐾀𐽳𐽲𐽲𐽳 (kwyn twqqw /⁠kün tuġġu⁠/, sunrise)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐾀𐽳𐽲𐽻𐽶𐽲 (kwyn twqsyq /⁠kün tuġsïḳ⁠/, east)
  • 𐽷𐽳𐽶𐽺 𐾀𐽺𐽷𐽾𐽶 (kwyn tnkry /⁠kün teŋri⁠/, the Sun-god)
Derived terms
  • 𐽷𐽳𐽺𐽳𐽺 (kwnwn /⁠künün⁠/, in daylight)
Descendants
  • Western Yugur: kun (/⁠kun⁠/, sun, day)
  • Western Yugur: kunengər (/⁠kun engïr⁠/, next year)

Etymology 2

Borrowed from Middle Chinese (khwonX, women's quarters).

Noun

𐽷𐽳𐽶𐽺 (kwyn /kün/)

  1. chamber of concubines, women's quarters
    Synonym: 𐽲𐽳𐽾𐽶𐽲𐾁𐽶𐽲 (qwryqlyq /⁠ḳorïġlïġ⁠/)
Declension
Declension of 𐽷𐽳𐽶𐽺
singular definite plural
nominative 𐽷𐽳𐽶𐽺 (kwyn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾 (kwynlʾr)
genitive 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽺𐽳𐽺𐽷 (kwynnwnk) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (kwynlʾrnynk)
dative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽰 (kwynkʾ) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽷𐽰 (kwynlʾrkʾ)
accusative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽳𐽷 (kwynwk), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽺𐽶 (kwynny) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽷 (kwynlʾryk), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (kwynlʾrny)
locative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽸𐽰 (kwyndʾ) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽸𐽰 (kwynlʾrdʾ)
ablative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽸𐽶𐽺 (kwyndyn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽸𐽶𐽺 (kwynlʾrdyn)
instrumental 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽳𐽺 (kwynwn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (kwynlʾryn)
equative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽽𐽰 (kwyncʾ)
directive 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽰𐽾𐽳 (kwynkʾrw), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽾𐽰 (kwynrʾ)
similative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽶𐽳 (kwynlʾyw)

Etymology 3

Borrowed from Middle Chinese (gjwonX, kjwenH, reel of books, scroll, fascicle).

Noun

𐽷𐽳𐽶𐽺 (kwyn /kün, küén, küin/)

  1. reel of books, compiled books
    Synonyms: 𐽽𐽳𐽲𐾀𐽻𐽰 (cwqtsʾ /⁠čuḳtse⁠/), 𐾀𐽰𐽷𐽴𐽶𐽺𐽽 (tʾkzync /⁠tegzinč⁠/)
  2. copy, written copy of a work
    Synonym: 𐽼𐽳𐽳 (pww /⁠buu, vuu⁠/)
Declension
Declension of 𐽷𐽳𐽶𐽺
singular definite plural
nominative 𐽷𐽳𐽶𐽺 (kwyn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾 (kwynlʾr)
genitive 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽺𐽳𐽺𐽷 (kwynnwnk) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (kwynlʾrnynk)
dative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽰 (kwynkʾ) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽷𐽰 (kwynlʾrkʾ)
accusative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽳𐽷 (kwynwk), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽺𐽶 (kwynny) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽷 (kwynlʾryk), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (kwynlʾrny)
locative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽸𐽰 (kwyndʾ) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽸𐽰 (kwynlʾrdʾ)
ablative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽸𐽶𐽺 (kwyndyn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽸𐽶𐽺 (kwynlʾrdyn)
instrumental 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽳𐽺 (kwynwn) 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (kwynlʾryn)
equative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽽𐽰 (kwyncʾ)
directive 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽰𐽾𐽳 (kwynkʾrw), 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽾𐽰 (kwynrʾ)
similative 𐽷𐽳𐽶𐽺𐾁𐽰𐽶𐽳 (kwynlʾyw)

References

  1. ^ "kauṃ", in Adams, D. Q. (2013). A dictionary of Tocharian B.: Revised and greatly enlarged. Rodopi. p. 225-226
  • Caferoğlu, Ahmet (1968) “kün”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 122
  • Clauson, G. (1964). Early Turkish astronomical terms. Ural-Aaltaische Jahrbücher, 35(4), 350-368.
  • Clauson, Gerard (1972) “1. kün (~ g-)”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, →ISBN, →OCLC, page 725
  • Nadeljajev, V. M.; Nasilov, D. M.; Tenišev, E. R.; Ščerbak, A. M., editors (1969), “KÜN”, in Drevnetjurkskij slovarʹ [Dictionary of Old Turkic] (in Russian), Leningrad: USSR Academy of Sciences, Nauka, page 326
  • Wilkens, Jens (2021) “(1, 2, 3, 5) kün”, in Handwörterbuch des Altuigurischen (in German), Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, pages 440-441