𐽷𐽹𐽶
Old Uyghur
| Uyghur script | 𐽷𐽶𐽹𐽶 (kymy /kimi/) 𐽷𐽰𐽹𐽶 (kʾmy /kemi/) |
|---|
Etymology
Inherited from Proto-Turkic *kẹ̄mi (“ship”). Cognate with Chuvash кимӗ (kimĕ), Turkish gemi, Uzbek kema, Kazakh кеме (keme), Tuvan хеме (xeme) and Shor кебе.
Noun
𐽷𐽹𐽶 (kmy /kémi/)
- (vehicles) ship, boat
- Synonym: 𐾀𐽰𐽾 (tʾr /tar/)
- c. 10th century, 1361, 1687, Šéŋko Šeli Tutuŋ (勝光闍梨都統), Altun Yaruḳ Süü Ülüš: 16.10 (U1102.04, r04):[1]
- 𐽲𐾄𐽶𐾁𐽶𐽺𐽽 𐾁𐽶𐽲 𐽷𐽶𐽹𐽶 𐽷𐽳𐽶𐽼𐽾𐽳𐽷 𐽰𐽶𐾀
- q̈ylync lyq kymy kwyprwk ʾyt
- /Ḳïlïnčlïġ kimi köprüg ét[gil] […] /
- Build a boat and a bridge out of [good] deeds […]
- 𐽲𐾄𐽶𐾁𐽶𐽺𐽽 𐾁𐽶𐽲 𐽷𐽶𐽹𐽶 𐽷𐽳𐽶𐽼𐽾𐽳𐽷 𐽰𐽶𐾀
Declension
| singular | definite plural | |
|---|---|---|
| nominative | 𐽷𐽹𐽶 (kmy) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾 (kmylʾr) |
| genitive | 𐽷𐽹𐽶𐽺𐽶𐽺𐽷 (kmynynk) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (kmylʾrnynk) |
| dative | 𐽷𐽹𐽶𐽷𐽰 (kmykʾ) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽷𐽰 (kmylʾrkʾ) |
| accusative | 𐽷𐽹𐽶𐽷 (kmyk), 𐽷𐽹𐽶𐽺𐽶 (kmyny) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽶𐽷 (kmylʾryk), 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (kmylʾrny) |
| locative | 𐽷𐽹𐽶𐽸𐽰 (kmydʾ) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽸𐽰 (kmylʾrdʾ) |
| ablative | 𐽷𐽹𐽶𐽸𐽶𐽺 (kmydyn) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽸𐽶𐽺 (kmylʾrdyn) |
| instrumental | 𐽷𐽹𐽶𐽺 (kmyn) | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (kmylʾryn) |
| equative | 𐽷𐽹𐽶𐽽𐽰 (kmycʾ) | |
| directive | 𐽷𐽹𐽶𐽷𐽰𐽾𐽳 (kmykʾrw), 𐽷𐽹𐽶𐽾𐽰 (kmyrʾ) | |
| similative | 𐽷𐽹𐽶𐾁𐽰𐽶𐽳 (kmylʾyw) |
Derived terms
References
- Caferoğlu, Ahmet (1968) “kämi”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 105
- Clauson, Gerard (1972) “kemi:”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, →ISBN, →OCLC, page 721
- Kaya, Ceval (1994) Uygurca Altun Yaruk: Giriş, Metin ve Dizin (Türk Dil Kurumu Yayınları; 607) (in Turkish), →ISBN, page 66
- Wilkens, Jens (2021) “kemi”, in Handwörterbuch des Altuigurischen (in German), Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 363