achtáil
Irish
Etymology
From Old Irish achtáil (“the active life”), borrowed from Latin actuālis.
Noun
achtáil f (genitive singular achtála)
- verbal noun of achtáil
- actuality
- Synonym: réalaíocht
- (literary) the active life, in contrast to teoir (“the contemplative life”)
Declension
| ||||||||||||||||||||||||
Verb
achtáil (present analytic achtálann, future analytic achtálfaidh, verbal noun achtáil, past participle achtáilte)
- (transitive, philosophy) actualize
Conjugation
conjugation of achtáil (first conjugation – B)
| verbal noun | achtáil | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | achtáilte | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | achtálaim | achtálann tú; achtálair† |
achtálann sé, sí | achtálaimid | achtálann sibh | achtálann siad; achtálaid† |
a achtálann; a achtálas / a n-achtálann* |
achtáiltear |
| past | d'achtáil mé; d'achtálas / achtáil mé‡; achtálas‡ |
d'achtáil tú; d'achtálais / achtáil tú‡; achtálais‡ |
d'achtáil sé, sí / achtáil sé, sí‡ |
d'achtálamar; d'achtáil muid / achtálamar‡; achtáil muid‡ |
d'achtáil sibh; d'achtálabhair / achtáil sibh‡; achtálabhair‡ |
d'achtáil siad; d'achtáladar / achtáil siad; achtáladar‡ |
a d'achtáil / ar achtáil* |
achtáladh; hachtáladh† |
| past habitual | d'achtálainn / achtálainn‡; n-achtálainn‡‡ |
d'achtáilteá / achtáilteá‡; n-achtáilteᇇ |
d'achtáladh sé, sí / achtáladh sé, sí‡; n-achtáladh sé, s퇇 |
d'achtálaimis; d'achtáladh muid / achtálaimis‡; achtáladh muid‡; n-achtálaimis‡‡; n-achtáladh muid‡‡ |
d'achtáladh sibh / achtáladh sibh‡; n-achtáladh sibh‡‡ |
d'achtálaidís; d'achtáladh siad / achtálaidís‡; achtáladh siad‡; n-achtálaidís‡‡; n-achtáladh siad‡‡ |
a d'achtáladh / a n-achtáladh* |
d'achtáiltí / achtáiltí‡; n-achtáilt퇇 |
| future | achtálfaidh mé; achtálfad |
achtálfaidh tú; achtálfair† |
achtálfaidh sé, sí | achtálfaimid; achtálfaidh muid |
achtálfaidh sibh | achtálfaidh siad; achtálfaid† |
a achtálfaidh; a achtálfas / a n-achtálfaidh* |
achtálfar |
| conditional | d'achtálfainn / achtálfainn‡; n-achtálfainn‡‡ | d'achtálfá / achtálfá‡; n-achtálfᇇ | d'achtálfadh sé, sí / achtálfadh sé, sí‡; n-achtálfadh sé, s퇇 | d'achtálfaimis; d'achtálfadh muid / achtálfaimis‡; achtálfadh muid‡; n-achtálfaimis‡‡; n-achtálfadh muid‡‡ | d'achtálfadh sibh / achtálfadh sibh‡; n-achtálfadh sibh‡‡ | d'achtálfaidís; d'achtálfadh siad / achtálfaidís‡; achtálfadh siad‡; n-achtálfaidís‡‡; n-achtálfadh siad‡‡ | a d'achtálfadh / a n-achtálfadh* |
d'achtálfaí / achtálfaí‡; n-achtálfa퇇 |
| subjunctive | ||||||||
| present | go n-achtála mé; go n-achtálad† |
go n-achtála tú; go n-achtálair† |
go n-achtála sé, sí | go n-achtálaimid; go n-achtála muid |
go n-achtála sibh | go n-achtála siad; go n-achtálaid† |
— | go n-achtáiltear |
| past | dá n-achtálainn | dá n-achtáilteá | dá n-achtáladh sé, sí | dá n-achtálaimis; dá n-achtáladh muid |
dá n-achtáladh sibh | dá n-achtálaidís; dá n-achtáladh siad |
— | dá n-achtáiltí |
| imperative | ||||||||
| – | achtálaim | achtáil | achtáladh sé, sí | achtálaimis | achtálaigí; achtálaidh† |
achtálaidís | — | achtáiltear |
*indirect relative
† archaic or dialect form
‡ dependent form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis (except an)
Mutation
| radical | eclipsis | with h-prothesis | with t-prothesis |
|---|---|---|---|
| achtáil | n-achtáil | hachtáil | not applicable |
Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977) “achtáil”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “achtáil”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- “actualisation”, in New English-Irish Dictionary, Foras na Gaeilge, 2013–2025
- de Bhaldraithe, Tomás (1959) “achtáil”, in English-Irish Dictionary, An Gúm