Quechua
Etymology
From ayqi (“evasion, flight, escape”) + -y.
Noun
ayqiy
- escape, flight
Declension
Declension of ayqiy
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiy
|
ayqiykuna
|
accusative
|
ayqiyta
|
ayqiykunata
|
dative
|
ayqiyman
|
ayqiykunaman
|
genitive
|
ayqiypa
|
ayqiykunap
|
locative
|
ayqiypi
|
ayqiykunapi
|
terminative
|
ayqiykama
|
ayqiykunakama
|
ablative
|
ayqiymanta
|
ayqiykunamanta
|
instrumental
|
ayqiywan
|
ayqiykunawan
|
comitative
|
ayqiynintin
|
ayqiykunantin
|
abessive
|
ayqiyninnaq
|
ayqiykunannaq
|
comparative
|
ayqiyhina
|
ayqiykunahina
|
causative
|
ayqiyrayku
|
ayqiykunarayku
|
benefactive
|
ayqiypaq
|
ayqiykunapaq
|
associative
|
ayqiypura
|
ayqiykunapura
|
distributive
|
ayqiyninka
|
ayqiykunanka
|
exclusive
|
ayqiylla
|
ayqiykunalla
|
Possessive forms of ayqiy
ñuqap - first-person singular
ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiyniy
|
ayqiyniykuna
|
accusative
|
ayqiyniyta
|
ayqiyniykunata
|
dative
|
ayqiyniyman
|
ayqiyniykunaman
|
genitive
|
ayqiyniypa
|
ayqiyniykunap
|
locative
|
ayqiyniypi
|
ayqiyniykunapi
|
terminative
|
ayqiyniykama
|
ayqiyniykunakama
|
ablative
|
ayqiyniymanta
|
ayqiyniykunamanta
|
instrumental
|
ayqiyniywan
|
ayqiyniykunawan
|
comitative
|
ayqiyniynintin
|
ayqiyniykunantin
|
abessive
|
ayqiyniyninnaq
|
ayqiyniykunannaq
|
comparative
|
ayqiyniyhina
|
ayqiyniykunahina
|
causative
|
ayqiyniyrayku
|
ayqiyniykunarayku
|
benefactive
|
ayqiyniypaq
|
ayqiyniykunapaq
|
associative
|
ayqiyniypura
|
ayqiyniykunapura
|
distributive
|
ayqiyniyninka
|
ayqiyniykunanka
|
exclusive
|
ayqiyniylla
|
ayqiyniykunalla
|
qampa - second-person singular
qampa (your)
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiyniyki
|
ayqiyniykikuna
|
accusative
|
ayqiyniykita
|
ayqiyniykikunata
|
dative
|
ayqiyniykiman
|
ayqiyniykikunaman
|
genitive
|
ayqiyniykipa
|
ayqiyniykikunap
|
locative
|
ayqiyniykipi
|
ayqiyniykikunapi
|
terminative
|
ayqiyniykikama
|
ayqiyniykikunakama
|
ablative
|
ayqiyniykimanta
|
ayqiyniykikunamanta
|
instrumental
|
ayqiyniykiwan
|
ayqiyniykikunawan
|
comitative
|
ayqiyniykintin
|
ayqiyniykikunantin
|
abessive
|
ayqiyniykinnaq
|
ayqiyniykikunannaq
|
comparative
|
ayqiyniykihina
|
ayqiyniykikunahina
|
causative
|
ayqiyniykirayku
|
ayqiyniykikunarayku
|
benefactive
|
ayqiyniykipaq
|
ayqiyniykikunapaq
|
associative
|
ayqiyniykipura
|
ayqiyniykikunapura
|
distributive
|
ayqiyniykinka
|
ayqiyniykikunanka
|
exclusive
|
ayqiyniykilla
|
ayqiyniykikunalla
|
paypa - third-person singular
paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiynin
|
ayqiyninkuna
|
accusative
|
ayqiyninta
|
ayqiyninkunata
|
dative
|
ayqiyninman
|
ayqiyninkunaman
|
genitive
|
ayqiyninpa
|
ayqiyninkunap
|
locative
|
ayqiyninpi
|
ayqiyninkunapi
|
terminative
|
ayqiyninkama
|
ayqiyninkunakama
|
ablative
|
ayqiyninmanta
|
ayqiyninkunamanta
|
instrumental
|
ayqiyninwan
|
ayqiyninkunawan
|
comitative
|
ayqiyninintin
|
ayqiyninkunantin
|
abessive
|
ayqiyninninnaq
|
ayqiyninkunannaq
|
comparative
|
ayqiyninhina
|
ayqiyninkunahina
|
causative
|
ayqiyninrayku
|
ayqiyninkunarayku
|
benefactive
|
ayqiyninpaq
|
ayqiyninkunapaq
|
associative
|
ayqiyninpura
|
ayqiyninkunapura
|
distributive
|
ayqiynininka
|
ayqiyninkunanka
|
exclusive
|
ayqiyninlla
|
ayqiyninkunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiyninchik
|
ayqiyninchikkuna
|
accusative
|
ayqiyninchikta
|
ayqiyninchikkunata
|
dative
|
ayqiyninchikman
|
ayqiyninchikkunaman
|
genitive
|
ayqiyninchikpa
|
ayqiyninchikkunap
|
locative
|
ayqiyninchikpi
|
ayqiyninchikkunapi
|
terminative
|
ayqiyninchikkama
|
ayqiyninchikkunakama
|
ablative
|
ayqiyninchikmanta
|
ayqiyninchikkunamanta
|
instrumental
|
ayqiyninchikwan
|
ayqiyninchikkunawan
|
comitative
|
ayqiyninchiknintin
|
ayqiyninchikkunantin
|
abessive
|
ayqiyninchikninnaq
|
ayqiyninchikkunannaq
|
comparative
|
ayqiyninchikhina
|
ayqiyninchikkunahina
|
causative
|
ayqiyninchikrayku
|
ayqiyninchikkunarayku
|
benefactive
|
ayqiyninchikpaq
|
ayqiyninchikkunapaq
|
associative
|
ayqiyninchikpura
|
ayqiyninchikkunapura
|
distributive
|
ayqiyninchikninka
|
ayqiyninchikkunanka
|
exclusive
|
ayqiyninchiklla
|
ayqiyninchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiyniyku
|
ayqiyniykukuna
|
accusative
|
ayqiyniykuta
|
ayqiyniykukunata
|
dative
|
ayqiyniykuman
|
ayqiyniykukunaman
|
genitive
|
ayqiyniykupa
|
ayqiyniykukunap
|
locative
|
ayqiyniykupi
|
ayqiyniykukunapi
|
terminative
|
ayqiyniykukama
|
ayqiyniykukunakama
|
ablative
|
ayqiyniykumanta
|
ayqiyniykukunamanta
|
instrumental
|
ayqiyniykuwan
|
ayqiyniykukunawan
|
comitative
|
ayqiyniykuntin
|
ayqiyniykukunantin
|
abessive
|
ayqiyniykunnaq
|
ayqiyniykukunannaq
|
comparative
|
ayqiyniykuhina
|
ayqiyniykukunahina
|
causative
|
ayqiyniykurayku
|
ayqiyniykukunarayku
|
benefactive
|
ayqiyniykupaq
|
ayqiyniykukunapaq
|
associative
|
ayqiyniykupura
|
ayqiyniykukunapura
|
distributive
|
ayqiyniykunka
|
ayqiyniykukunanka
|
exclusive
|
ayqiyniykulla
|
ayqiyniykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiyniykichik
|
ayqiyniykichikkuna
|
accusative
|
ayqiyniykichikta
|
ayqiyniykichikkunata
|
dative
|
ayqiyniykichikman
|
ayqiyniykichikkunaman
|
genitive
|
ayqiyniykichikpa
|
ayqiyniykichikkunap
|
locative
|
ayqiyniykichikpi
|
ayqiyniykichikkunapi
|
terminative
|
ayqiyniykichikkama
|
ayqiyniykichikkunakama
|
ablative
|
ayqiyniykichikmanta
|
ayqiyniykichikkunamanta
|
instrumental
|
ayqiyniykichikwan
|
ayqiyniykichikkunawan
|
comitative
|
ayqiyniykichiknintin
|
ayqiyniykichikkunantin
|
abessive
|
ayqiyniykichikninnaq
|
ayqiyniykichikkunannaq
|
comparative
|
ayqiyniykichikhina
|
ayqiyniykichikkunahina
|
causative
|
ayqiyniykichikrayku
|
ayqiyniykichikkunarayku
|
benefactive
|
ayqiyniykichikpaq
|
ayqiyniykichikkunapaq
|
associative
|
ayqiyniykichikpura
|
ayqiyniykichikkunapura
|
distributive
|
ayqiyniykichikninka
|
ayqiyniykichikkunanka
|
exclusive
|
ayqiyniykichiklla
|
ayqiyniykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
nominative
|
ayqiyninku
|
ayqiyninkukuna
|
accusative
|
ayqiyninkuta
|
ayqiyninkukunata
|
dative
|
ayqiyninkuman
|
ayqiyninkukunaman
|
genitive
|
ayqiyninkupa
|
ayqiyninkukunap
|
locative
|
ayqiyninkupi
|
ayqiyninkukunapi
|
terminative
|
ayqiyninkukama
|
ayqiyninkukunakama
|
ablative
|
ayqiyninkumanta
|
ayqiyninkukunamanta
|
instrumental
|
ayqiyninkuwan
|
ayqiyninkukunawan
|
comitative
|
ayqiyninkuntin
|
ayqiyninkukunantin
|
abessive
|
ayqiyninkunnaq
|
ayqiyninkukunannaq
|
comparative
|
ayqiyninkuhina
|
ayqiyninkukunahina
|
causative
|
ayqiyninkurayku
|
ayqiyninkukunarayku
|
benefactive
|
ayqiyninkupaq
|
ayqiyninkukunapaq
|
associative
|
ayqiyninkupura
|
ayqiyninkukunapura
|
distributive
|
ayqiyninkunka
|
ayqiyninkukunanka
|
exclusive
|
ayqiyninkulla
|
ayqiyninkukunalla
|
|
Verb
ayqiy
- (intransitive) to escape, flee
Conjugation
Conjugation of ayqiy
infinitive
|
ayqiy
|
|
agentive
|
ayqiq
|
present participle
|
ayqispa
|
past participle
|
ayqisqa
|
future participle
|
ayqina
|
|
|
|
singular
|
plural
|
1st person
|
2nd person
|
3rd person
|
1st person inclusive
|
1st person exclusive
|
2nd person
|
3rd person
|
indicative
|
|
ñuqa
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
ñuqayku
|
qamkuna
|
paykuna
|
present
|
ayqini
|
ayqinki
|
ayqin
|
ayqinchik
|
ayqiyku ayqiniku1
|
ayqinkichik
|
ayqinku
|
past (experienced)
|
ayqirqani
|
ayqirqanki
|
ayqirqan
|
ayqirqanchik
|
ayqirqayku ayqirqaniku
|
ayqirqankichik
|
ayqirqanku
|
past (reported)
|
ayqisqani
|
ayqisqanki
|
ayqisqan
|
ayqisqanchik
|
ayqisqayku ayqisqaniku
|
ayqisqankichik
|
ayqisqanku
|
future
|
ayqisaq
|
ayqinki
|
ayqinqa
|
ayqisunchik
|
ayqisaqku
|
ayqinkichik
|
ayqinqaku
|
|
imperative
|
|
—
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
—
|
qamkuna
|
paykuna
|
affirmative
|
—
|
ayqiy
|
ayqichun
|
ayqisun2 ayqisunchik
|
—
|
ayqiychik
|
ayqichunku
|
negative
|
—
|
ama ayqiychu
|
ama ayqichunchu
|
ama ayqisunchu ama ayqisunchikchu
|
—
|
ama ayqiychikchu
|
ama ayqichunkuchu
|
1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety.
2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".
Derived terms