bełt

Deverbal from *bełtać (“to stir”) with a semantic shift cause by a similar shape of the object used for stirring. First attested in 1422.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bɛɫt/
• IPA^(key): (15^th CE) /bɛɫt/

bełt m inan

1. (attested in Greater Poland) arrow; shot
   • 1878-1889 [1422], Archiwum Komisji Historycznej‎^[2], volume III, Greater Poland, page 326:

     S clenotu a s sawolanya Bolczew, czsso nossą trzy belty na sczycze

     [Z klenotu a z zawołania Bolcew, czso noszą trzy bełty na szczycie]

2. crossbow
   • 1885-2024 [1425], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[3], volume V, page 33:

     Be[l]th katapulta

     [Bełt katapulta]

• Polish: bełt

• Boryś, Wiesław (2005) “bełtać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bełt”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bełt”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish bełt. By surface analysis, deverbal from bełtać (“to stir”).

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛwt
• Syllabification: bełt

bełt m inan or m animal

1. (archery) nock (base of an arrow in which feathers are placed)
2. bolt (ammunition for a crossbow)
3. (colloquial, derogatory) bum wine (cheap wine; portion of this)

   Synonyms: alpaga, jabcok, jabol, mamrot, siara, wino marki wino, żur

4. (colloquial, derogatory) faff (unclear, incomprehensible statement)
5. turbulent liquid, especially water
6. (obsolete) splash, plop

   Synonym: plusk

7. (Kielce, Słupia, Jędrzejów County, chiefly in the plural) synonym of męt
8. (obsolete, fishing) rod (pole with a knob at the end which fishermen use to swirl the water, driving fish into the net sometimes used as a kind of oar to push the boat in shallow, swampy or overgrown places)

Borrowed from German Belt.^[1] First attested in the 19th century^[2]

• IPA^(key): /ˈbɛwt/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛwt
• Syllabification: bełt

bełt m inan

1. strait, sea isthmus
2. (obsolete, mining) horizontal strut in a shaft

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

• IPA^(key): /ˈbɛwt/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛwt
• Syllabification: bełt

bełt m animal

1. blud (creature in Slavic folklore)

   Synonyms: błąd, błęd, błądzeń, błądzón, błędnik, błud, błudón, obłęd

• bełt in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bełt in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bełt”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Danuta Lankiewicz (29.03.2023) “BEŁT”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bełt”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bełt”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• bełt in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Hieronim Łopaciński (1892) “bełty”, in “Przyczynki do nowego słownika języka polskiego (słownik wyrazów ludowych z Lubelskiego i innych okolic Królestwa Polskiego”, in Prace Filologiczne (in Polish), volume 4, Warsaw: skł. gł. w Księgarni E. Wende i Ska, page 183