boży

boży

1. obsolete spelling of bóžy

Inherited from Proto-Slavic *božьjь. By surface analysis, bóg +‎ -y. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bɔʒʲiː/
• IPA^(key): (15^th CE) /bɔʒʲi/

boży

1. (relational, attested in Lesser Poland, Masovia) godly, divine
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 173b:

     Swøthy Barthlomeg gest byl skorø swego czala sdrzucyl, isbicz szø on bosziim ryczerzem vkaszal byl

     [Święty Bartłomiej jest był skorę z swego ciała zdrzucił, iżbyć się on bożym rycerzem ukazał był]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[2], Krakow, page 177a:

     Szyn boszy... prysetl bil

     [Syn Boży... przyszedł był]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[3], Krakow, page 2b:

     Gestcy on bil f Rzyme mathky bosze obrasz ... vydzal

     [Jestci on był w Rzymie Matki Boże obraz... widział]

   • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 23, 16:

     Iozias... pobral koscy z rowow y spalyl koscy na oltarzv, a pokalyal gy podle slowa boszego, gesz mowyl møsz boszi

     [Jozyjasz... pobrał kości z rowow i spalił kości na ołtarzu a pokalał ji podle słowa bożego, jeż mowił mąż boży]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[5], Krakow, page 1a:

     Pouedamcy... slugam bosziim

     [Powiedamci... sługam bożym]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 33, 10:

     Gesm wydzal twarz twø yako boszøø

     [Jeśm widział twarz twą jako bożą]

   • 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[7], 13, 21:

     Nye bil posluszen vst boszich

     [Nie był posłuszen ust bożych]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[8], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 32, 18:

     Owa oczi bosze na ti, gisz se iego boiø

     [Owa oczy boże na ty, jiż sie jego boją]

   • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[9], 4, 25:

     Aby wzwyedzeli... przesilnø røkø bozø

     [Aby wzwiedzieli... przesilną rękę bożą]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[10], Krakow, page 181b:

     Nixecz ginsego thamo ne søcz ony bily nalesly, gedno pelen grob manny bose, tocz gest chleba nebeskego

     [Nicseć jinszego tamo nie sąć oni byli naleźli, jedno pełen grob manny boże, toć jest chleba niebieskiego]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[11], page 775:

     Dajcie cesarzowi, co na cesarza przysłusza, a bogu, co boże jest

     [Dajcie cesarzowi, co na cesarza przysłusza, a Bogu, co boże jest]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[12], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 22, 9:

     Abich przebiwal w domu boszem na dluge dny

     [Abych przebywał w domu bożem na długie dni]

   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎^[13], line 113:

     Wstany, pusczi czlowyeka thego, othemkny mv koszczol boszy

     [Wstani, puści człowieka tego, otemkni mu kościoł boży]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[14], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 17, 24:

     Strzegl iesm drog boszich

     [Strzegł jeśm drog bożych]

   • 1413-1414, Kanon mszy św., Canon missae., volume I, Iłża, page 263:

     Baranek bozy, kthory [sgladzasz grzechi szwyatha] szluthuy szą nam

     [Baranek Boży, ktory [zgładzasz grzechy świata], zlutuj się nam]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[15], Krakow, page 1a:

     Mir boszy bøcz na szemy ludzem dobre vole

     [Mir boży bądź na ziemi ludziem dobre wole]

   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[16], Miechów, page ar 9:

     Angel bozy... [pobił]... pøc tysøcy luda poganskego

     [Anjeł boży... [pobił]... pięć tysięcy luda pogańskiego]

   • 2010 [XV in.], Jan Łoś, editor, Dwa teksty staropolskie, Pułtusk, Płock:

     Nowe latho dan, sczodri krcyny bosze prziszly nam nasz bosze

     Nowe Lato daj, Szczodry, Krciny Boże przyszły nam, nasz Boże

     (please add an English translation of this quotation)

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[17], Krakow, page 172a:

     Patrszmy tego dobrze, abichom tego boszego daru ne straczyly

     [Patrzmy tego dobrze, abychom tego bożego daru nie stracili]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[18], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 8:

     Widzcze dzala bosza

     [Widzcie działa boża]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[19], Krakow, page 175a:

     Any vy tesze bosze ymø f sv[g]oga vstha darmo ne berszcze

     [Ani wy teże boże imię w swoja usta darmo nie bierzcie]

   • End of the 14th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 10:

     Dzeszøtha kaszn boza, ne pozøday czudzego szboza

     [Dziesiąta kaźń boża, nie pożędaj cudzego zboża]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 85:

     Dzyalo syąn... lyath bozich tisyancz trzistha syedmdzyesyant syodmego

     [Działo się... lat bożych tysiąc trzysta siedmdziesiąt siodmego]

   • End of the 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 2:

     Chczesli myecz laska bozu, czci ocza y matka swoya

     [Chceszli mieć łaskę bożą, czci oca i matkę swoją]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[20], Krakow, page 179a:

     A ftorecz tho vy macze vedzecz, ysze ktoracz szø tha to byla snamona bosego milos[er]dza

     [A wtoreć to wy macie wiedzieć, iże ktorać są ta to była znamiona bożego miłosierdzia]

   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[21], Miechów, page br 14:

     V miloscy bozey rospachaiø

     [W miłości bożej rozpaczają]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[22], Krakow, page 183b:

     Gacz tobe, Drusiana, kaszø boszø moczø, aby thy natichmasth fstala

     [Jać tobie, Drusyjana, każę bożą mocą, aby ty natychmiast wstała]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[23], Krakow, page 4b:

     Oth stvorzena Adamouego, asze do narodzena boszego bilocz gest pincz thyszøcz lath

     [Ot stworzenia Adamowego aże do narodzenia bożego byłoć jest pięć tysiąc lat]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[24], Krakow, page 180b:

     Allecz on s boszø pomoczø gestcy on sz nego pres urasza visetl byl

     [Aleć on z bożą pomocą jestci on z niego przez uraza wyszedł był]

   • End of the 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 12:

     Chzeszly przykazanya bozego strzedz

     [Chceszli przykazania bożego strzec]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[25], Krakow, page 181a:

     A tako vøcz natichmasth moczø tich to bosich slof svøty Gan gestcy szø on bil rodzo[s]n[y]m szynem panne Marie vcinil

     [A tako więc natychmiast mocą tych to bożych słow święty Jan jestci się on był rodzon[y]m synem panny Maryje uczynił]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[26], page 718:

     Caifasz... zawołał wielikim głosem rzekąc: Słyszeliście sromocenie boże?

     [Kaifasz... zawołał wielikim głosem rzekąc: "Słyszeliście sromocenie boże?"]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[27], Krakow, page 180b:

     F... xøgach gest bila thagemnicza bosza napiszana byla

     [W... księgach jest była tajemnica boża napisana była]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[28], Krakow, page 172a:

     Tedycz ga na chczø cynicz vole bosze

     [Tedyć ja nie chcę czynić wole boże]

   • 1930 [c. 1455], “II Esdr”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[29], 9, 49:

     Vczily lyvd zakonu bozemv

     [Uczyli lud zakonu bożemu]

• Polish: boży
• Silesian: boży

• Boryś, Wiesław (2005) “bóg”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “bóg”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “boży”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “bóg”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “boży”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “boży”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish boży. By surface analysis, Bóg +‎ -y.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔʐɘ
• Syllabification: bo‧ży
• Homophone: Boży

boży (not comparable, no derived adverb)

1. (relational, often capitalized) godly, divine

• boży in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• boży in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “boży”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “BOŻY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.03.2020
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “boży”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “boży”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “boży”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 195
• boży in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish boży. By surface analysis, Bōg +‎ -y.

• IPA^(key): /ˈbɔ.ʐɪ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔʐɪ
• Syllabification: bo‧ży

boży (not comparable, no derived adverb)

1. (relational) godly, divine

• boży in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “bożŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 65
• Aleksandra Wencel (2023) “bozy”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 72