buya
Acehnese
Etymology
From Proto-Chamic [Term?], from Proto-Malayo-Polynesian *buqaya, from Proto-Austronesian *buqaya.
Noun
buya
- crocodile (reptile)
Cebuano
Pronunciation
- Hyphenation: bu‧ya
Noun
buya
Verb
buya
Fanagalo
Etymology
Verb
buya
Northern Ndebele
Etymology
Cognate with Zulu -buya, Venda -vhuya.
Verb
-búya
- to come
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Phuthi
Etymology
Cognate with Zulu -buya, Venda -vhuya.
Verb
-búya
- to return [with locative ‘from’]
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Southern Ndebele
Etymology
Cognate with Zulu -buya, Venda -vhuya.
Verb
-búya
- to return [with locative ‘from’]
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Swazi
Etymology
Cognate with Zulu -buya, Venda -vhuya.
Verb
-búya
- to return [with locative ‘from’]
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Tagalog
Pronunciation
- (Standard Tagalog) IPA(key): /ˈbujaʔ/ [ˈbuː.jɐʔ]
- Rhymes: -ujaʔ
- Syllabification: bu‧ya
Noun
buyà (Baybayin spelling ᜊᜓᜌ)
- satisfaction; contentment
- Synonyms: kasiyahan, kakontentuhan
- satiety; satiation; glut
- Synonyms: pasasa, suya
- fishing contraption made of a rattan line to which coconut leaves and bamboo floats are attached
Derived terms
- buyaan
- mabuya
- magpabuya
- pabuya
- pabuyaan
Ternate
Pronunciation
- IPA(key): [ˈbu.ja]
Noun
buya
References
- Rika Hayami-Allen (2001) A descriptive study of the language of Ternate, the northern Moluccas, Indonesia, University of Pittsburgh
Xhosa
Etymology
Cognate with Zulu -buya, Venda -vhuya.
Verb
-bûya
- to return [with locative ‘from’]
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Zulu
Etymology
Cognate with Swazi -buya, Venda -vhuya.
Verb
-búya
Inflection
| positive | negative | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| infinitive | ukubuya | ukungabuyi | ||||
| imperative | ||||||
| simple | + object concord | |||||
| singular | buya | -buye | ||||
| plural | buyani | -buyeni | ||||
| present | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngiyabuya, ngibuya | engibuyayo, engibuya | ngibuya | angibuyi | engingabuyi | ngingabuyi |
| 2nd singular | uyabuya, ubuya | obuyayo, obuya | ubuya | awubuyi | ongabuyi | ungabuyi |
| 1st plural | siyabuya, sibuya | esibuyayo, esibuya | sibuya | asibuyi | esingabuyi | singabuyi |
| 2nd plural | niyabuya, nibuya | enibuyayo, enibuya | nibuya | anibuyi | eningabuyi | ningabuyi |
| class 1 | uyabuya, ubuya | obuyayo, obuya | ebuya | akabuyi | ongabuyi | engabuyi |
| class 2 | bayabuya, babuya | ababuyayo, ababuya | bebuya | ababuyi | abangabuyi | bengabuyi |
| class 3 | uyabuya, ubuya | obuyayo, obuya | ubuya | awubuyi | ongabuyi | ungabuyi |
| class 4 | iyabuya, ibuya | ebuyayo, ebuya | ibuya | ayibuyi | engabuyi | ingabuyi |
| class 5 | liyabuya, libuya | elibuyayo, elibuya | libuya | alibuyi | elingabuyi | lingabuyi |
| class 6 | ayabuya, abuya | abuyayo, abuya | ebuya | awabuyi | angabuyi | engabuyi |
| class 7 | siyabuya, sibuya | esibuyayo, esibuya | sibuya | asibuyi | esingabuyi | singabuyi |
| class 8 | ziyabuya, zibuya | ezibuyayo, ezibuya | zibuya | azibuyi | ezingabuyi | zingabuyi |
| class 9 | iyabuya, ibuya | ebuyayo, ebuya | ibuya | ayibuyi | engabuyi | ingabuyi |
| class 10 | ziyabuya, zibuya | ezibuyayo, ezibuya | zibuya | azibuyi | ezingabuyi | zingabuyi |
| class 11 | luyabuya, lubuya | olubuyayo, olubuya | lubuya | alubuyi | olungabuyi | lungabuyi |
| class 14 | buyabuya, bubuya | obubuyayo, obubuya | bubuya | abubuyi | obungabuyi | bungabuyi |
| class 15 | kuyabuya, kubuya | okubuyayo, okubuya | kubuya | akubuyi | okungabuyi | kungabuyi |
| class 17 | kuyabuya, kubuya | okubuyayo, okubuya | kubuya | akubuyi | okungabuyi | kungabuyi |
| recent past | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngibuyile, ngibuyē | engibuyile, engibuyē | ngibuyile, ngibuyē | angibuyanga | engingabuyanga | ngingabuyanga |
| 2nd singular | ubuyile, ubuyē | obuyile, obuyē | ubuyile, ubuyē | awubuyanga | ongabuyanga | ungabuyanga |
| 1st plural | sibuyile, sibuyē | esibuyile, esibuyē | sibuyile, sibuyē | asibuyanga | esingabuyanga | singabuyanga |
| 2nd plural | nibuyile, nibuyē | enibuyile, enibuyē | nibuyile, nibuyē | anibuyanga | eningabuyanga | ningabuyanga |
| class 1 | ubuyile, ubuyē | obuyile, obuyē | ebuyile, ebuyē | akabuyanga | ongabuyanga | engabuyanga |
| class 2 | babuyile, babuyē | ababuyile, ababuyē | bebuyile, bebuyē | ababuyanga | abangabuyanga | bengabuyanga |
| class 3 | ubuyile, ubuyē | obuyile, obuyē | ubuyile, ubuyē | awubuyanga | ongabuyanga | ungabuyanga |
| class 4 | ibuyile, ibuyē | ebuyile, ebuyē | ibuyile, ibuyē | ayibuyanga | engabuyanga | ingabuyanga |
| class 5 | libuyile, libuyē | elibuyile, elibuyē | libuyile, libuyē | alibuyanga | elingabuyanga | lingabuyanga |
| class 6 | abuyile, abuyē | abuyile, abuyē | ebuyile, ebuyē | awabuyanga | angabuyanga | engabuyanga |
| class 7 | sibuyile, sibuyē | esibuyile, esibuyē | sibuyile, sibuyē | asibuyanga | esingabuyanga | singabuyanga |
| class 8 | zibuyile, zibuyē | ezibuyile, ezibuyē | zibuyile, zibuyē | azibuyanga | ezingabuyanga | zingabuyanga |
| class 9 | ibuyile, ibuyē | ebuyile, ebuyē | ibuyile, ibuyē | ayibuyanga | engabuyanga | ingabuyanga |
| class 10 | zibuyile, zibuyē | ezibuyile, ezibuyē | zibuyile, zibuyē | azibuyanga | ezingabuyanga | zingabuyanga |
| class 11 | lubuyile, lubuyē | olubuyile, olubuyē | lubuyile, lubuyē | alubuyanga | olungabuyanga | lungabuyanga |
| class 14 | bubuyile, bubuyē | obubuyile, obubuyē | bubuyile, bubuyē | abubuyanga | obungabuyanga | bungabuyanga |
| class 15 | kubuyile, kubuyē | okubuyile, okubuyē | kubuyile, kubuyē | akubuyanga | okungabuyanga | kungabuyanga |
| class 17 | kubuyile, kubuyē | okubuyile, okubuyē | kubuyile, kubuyē | akubuyanga | okungabuyanga | kungabuyanga |
| remote past | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngābuya | engābuya | ngābuya | angibuyanga | engingabuyanga | ngingabuyanga |
| 2nd singular | wābuya | owābuya | wābuya | awubuyanga | ongabuyanga | ungabuyanga |
| 1st plural | sābuya | esābuya | sābuya | asibuyanga | esingabuyanga | singabuyanga |
| 2nd plural | nābuya | enābuya | nābuya | anibuyanga | eningabuyanga | ningabuyanga |
| class 1 | wābuya | owābuya | ābuya | akabuyanga | ongabuyanga | engabuyanga |
| class 2 | bābuya | abābuya | bābuya | ababuyanga | abangabuyanga | bengabuyanga |
| class 3 | wābuya | owābuya | wābuya | awubuyanga | ongabuyanga | ungabuyanga |
| class 4 | yābuya | eyābuya | yābuya | ayibuyanga | engabuyanga | ingabuyanga |
| class 5 | lābuya | elābuya | lābuya | alibuyanga | elingabuyanga | lingabuyanga |
| class 6 | ābuya | ābuya | ābuya | awabuyanga | angabuyanga | engabuyanga |
| class 7 | sābuya | esābuya | sābuya | asibuyanga | esingabuyanga | singabuyanga |
| class 8 | zābuya | ezābuya | zābuya | azibuyanga | ezingabuyanga | zingabuyanga |
| class 9 | yābuya | eyābuya | yābuya | ayibuyanga | engabuyanga | ingabuyanga |
| class 10 | zābuya | ezābuya | zābuya | azibuyanga | ezingabuyanga | zingabuyanga |
| class 11 | lwābuya | olwābuya | lwābuya | alubuyanga | olungabuyanga | lungabuyanga |
| class 14 | bābuya | obābuya | bābuya | abubuyanga | obungabuyanga | bungabuyanga |
| class 15 | kwābuya | okwābuya | kwābuya | akubuyanga | okungabuyanga | kungabuyanga |
| class 17 | kwābuya | okwābuya | kwābuya | akubuyanga | okungabuyanga | kungabuyanga |
| potential | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngingabuya | — | ngingabuya | ngingebuye | — | ngingebuye |
| 2nd singular | ungabuya | — | ungabuya | ungebuye | — | ungebuye |
| 1st plural | singabuya | — | singabuya | singebuye | — | singebuye |
| 2nd plural | ningabuya | — | ningabuya | ningebuye | — | ningebuye |
| class 1 | angabuya | — | engabuya | angebuye | — | engebuye |
| class 2 | bangabuya | — | bengabuya | bangebuye | — | bengebuye |
| class 3 | ungabuya | — | ungabuya | ungebuye | — | ungebuye |
| class 4 | ingabuya | — | ingabuya | ingebuye | — | ingebuye |
| class 5 | lingabuya | — | lingabuya | lingebuye | — | lingebuye |
| class 6 | angabuya | — | engabuya | angebuye | — | engebuye |
| class 7 | singabuya | — | singabuya | singebuye | — | singebuye |
| class 8 | zingabuya | — | zingabuya | zingebuye | — | zingebuye |
| class 9 | ingabuya | — | ingabuya | ingebuye | — | ingebuye |
| class 10 | zingabuya | — | zingabuya | zingebuye | — | zingebuye |
| class 11 | lungabuya | — | lungabuya | lungebuye | — | lungebuye |
| class 14 | bungabuya | — | bungabuya | bungebuye | — | bungebuye |
| class 15 | kungabuya | — | kungabuya | kungebuye | — | kungebuye |
| class 17 | kungabuya | — | kungabuya | kungebuye | — | kungebuye |
| immediate future | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngizobuya | engizobuya | ngizobuya | angizubuya | engingezubuya | ngingezubuya |
| 2nd singular | uzobuya | ozobuya | uzobuya | awuzubuya | ongezubuya | ungezubuya |
| 1st plural | sizobuya | esizobuya | sizobuya | asizubuya | esingezubuya | singezubuya |
| 2nd plural | nizobuya | enizobuya | nizobuya | anizubuya | eningezubuya | ningezubuya |
| class 1 | uzobuya | ozobuya | ezobuya | akazubuya | ongezubuya | engezubuya |
| class 2 | bazobuya | abazobuya | bezobuya | abazubuya | abangezubuya | bengezubuya |
| class 3 | uzobuya | ozobuya | uzobuya | awuzubuya | ongezubuya | ungezubuya |
| class 4 | izobuya | ezobuya | izobuya | ayizubuya | engezubuya | ingezubuya |
| class 5 | lizobuya | elizobuya | lizobuya | alizubuya | elingezubuya | lingezubuya |
| class 6 | azobuya | azobuya | ezobuya | awazubuya | angezubuya | engezubuya |
| class 7 | sizobuya | esizobuya | sizobuya | asizubuya | esingezubuya | singezubuya |
| class 8 | zizobuya | ezizobuya | zizobuya | azizubuya | ezingezubuya | zingezubuya |
| class 9 | izobuya | ezobuya | izobuya | ayizubuya | engezubuya | ingezubuya |
| class 10 | zizobuya | ezizobuya | zizobuya | azizubuya | ezingezubuya | zingezubuya |
| class 11 | luzobuya | oluzobuya | luzobuya | aluzubuya | olungezubuya | lungezubuya |
| class 14 | buzobuya | obuzobuya | buzobuya | abuzubuya | obungezubuya | bungezubuya |
| class 15 | kuzobuya | okuzobuya | kuzobuya | akuzubuya | okungezubuya | kungezubuya |
| class 17 | kuzobuya | okuzobuya | kuzobuya | akuzubuya | okungezubuya | kungezubuya |
| remote future | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngiyobuya | engiyobuya | ngiyobuya | angiyubuya | engingeyubuya | ngingeyubuya |
| 2nd singular | uyobuya | oyobuya | uyobuya | awuyubuya | ongeyubuya | ungeyubuya |
| 1st plural | siyobuya | esiyobuya | siyobuya | asiyubuya | esingeyubuya | singeyubuya |
| 2nd plural | niyobuya | eniyobuya | niyobuya | aniyubuya | eningeyubuya | ningeyubuya |
| class 1 | uyobuya | oyobuya | eyobuya | akayubuya | ongeyubuya | engeyubuya |
| class 2 | bayobuya | abayobuya | beyobuya | abayubuya | abangeyubuya | bengeyubuya |
| class 3 | uyobuya | oyobuya | uyobuya | awuyubuya | ongeyubuya | ungeyubuya |
| class 4 | iyobuya | eyobuya | iyobuya | ayiyubuya | engeyubuya | ingeyubuya |
| class 5 | liyobuya | eliyobuya | liyobuya | aliyubuya | elingeyubuya | lingeyubuya |
| class 6 | ayobuya | ayobuya | eyobuya | awayubuya | angeyubuya | engeyubuya |
| class 7 | siyobuya | esiyobuya | siyobuya | asiyubuya | esingeyubuya | singeyubuya |
| class 8 | ziyobuya | eziyobuya | ziyobuya | aziyubuya | ezingeyubuya | zingeyubuya |
| class 9 | iyobuya | eyobuya | iyobuya | ayiyubuya | engeyubuya | ingeyubuya |
| class 10 | ziyobuya | eziyobuya | ziyobuya | aziyubuya | ezingeyubuya | zingeyubuya |
| class 11 | luyobuya | oluyobuya | luyobuya | aluyubuya | olungeyubuya | lungeyubuya |
| class 14 | buyobuya | obuyobuya | buyobuya | abuyubuya | obungeyubuya | bungeyubuya |
| class 15 | kuyobuya | okuyobuya | kuyobuya | akuyubuya | okungeyubuya | kungeyubuya |
| class 17 | kuyobuya | okuyobuya | kuyobuya | akuyubuya | okungeyubuya | kungeyubuya |
| present subjunctive | ||||||
| positive | negative | |||||
| 1st singular | ngibuye | ngingabuyi | ||||
| 2nd singular | ubuye | ungabuyi | ||||
| 1st plural | sibuye | singabuyi | ||||
| 2nd plural | nibuye | ningabuyi | ||||
| class 1 | abuye | angabuyi | ||||
| class 2 | babuye | bangabuyi | ||||
| class 3 | ubuye | ungabuyi | ||||
| class 4 | ibuye | ingabuyi | ||||
| class 5 | libuye | lingabuyi | ||||
| class 6 | abuye | angabuyi | ||||
| class 7 | sibuye | singabuyi | ||||
| class 8 | zibuye | zingabuyi | ||||
| class 9 | ibuye | ingabuyi | ||||
| class 10 | zibuye | zingabuyi | ||||
| class 11 | lubuye | lungabuyi | ||||
| class 14 | bubuye | bungabuyi | ||||
| class 15 | kubuye | kungabuyi | ||||
| class 17 | kubuye | kungabuyi | ||||
| past subjunctive | ||||||
| positive | negative | |||||
| 1st singular | ngabuya | ngangabuya, angabuya, angangabuya | ||||
| 2nd singular | wabuya | wangabuya, awabuya, awangabuya | ||||
| 1st plural | sabuya | sangabuya, asabuya, asangabuya | ||||
| 2nd plural | nabuya | nangabuya, anabuya, anangabuya | ||||
| class 1 | wabuya | wangabuya, akabuya, akangabuya | ||||
| class 2 | babuya | bangabuya, ababuya, abangabuya | ||||
| class 3 | wabuya | wangabuya, awabuya, awangabuya | ||||
| class 4 | yabuya | yangabuya, ayabuya, ayangabuya | ||||
| class 5 | labuya | langabuya, alabuya, alangabuya | ||||
| class 6 | abuya | angabuya, awabuya, awangabuya | ||||
| class 7 | sabuya | sangabuya, asabuya, asangabuya | ||||
| class 8 | zabuya | zangabuya, azabuya, azangabuya | ||||
| class 9 | yabuya | yangabuya, ayabuya, ayangabuya | ||||
| class 10 | zabuya | zangabuya, azabuya, azangabuya | ||||
| class 11 | lwabuya | lwangabuya, alwabuya, alwangabuya | ||||
| class 14 | babuya | bangabuya, ababuya, abangabuya | ||||
| class 15 | kwabuya | kwangabuya, akwabuya, akwangabuya | ||||
| class 17 | kwabuya | kwangabuya, akwabuya, akwangabuya | ||||
Derived terms
References
- C. M. Doke, B. W. Vilakazi (1972) “ɓuya”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “ɓuya (3.9)”