bystrość

From bystry +‎ -ość. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bistrɔɕt͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /bistrɔɕt͡ɕʲ/

bystrość f

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) rapidity (speed of water)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 4:

     Rzeczna bistroscz weseli masto bosze

     [Rzeczna bystrość wiesieli miasto boże]

   • 1877-1881 [1444], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 2246, page -:

     Bystroscz vehemencia

     [Bystrość vehemencia]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 64:

     Bistroscz rzek fluminis im­ petus

     [Bystrość rzek fluminis im­ petus]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[2], Greater Poland, pages 64, 7:

     Vslysz nas, boze,... yenze zamoczasz glębokoszcz morza, szum bystroszczy yego

     [Usłysz nas, boże,... jenże zamącasz głębokość morza, szum bystrości jego]

2. (attested in Greater Poland) rapidity; impetus (suddenness of disposition or feelings)
   • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXIII, page 306:

     Od bistrosczy trosky a mortis impetu, turbacione

     [Od bystrości troski a mortis impetu, turbacione]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[6], Lubiń, page 6:

     Preceps dicitur homo omnia sine mora et periculo faciens prąthky, bystroscz

     [Preceps dicitur homo omnia sine mora et periculo faciens prądki, bystrość]

• Polish: bystrość
• Silesian: bystrość

• Boryś, Wiesław (2005) “bystry”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bystry”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• K. Nitsch, editor (1954), “bystrość”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 208
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bystrość”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bystrość”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish bystrość. By surface analysis, bystry +‎ -ość.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɘstrɔɕt͡ɕ
• Syllabification: bys‧trość

bystrość f

1. shrewdness, acumen (being observant and reacting quickly and intelligently)

   Synonym: błyskotliwość

   Near-synonyms: spryt, zmyślność

2. (of water) rapidity (speed of water)

   Synonym: wartkość

3. observantness (being able to observe or sense something quickly and see well)
4. (of animals) fastness and nimbleness
5. (Middle Polish) synonym of pochopnośc

• bystrość in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bystrość in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bystrość”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bystrość”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bystrość”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bystrość”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 247