chromy

chromy (comparative chromier or more chromy, superlative chromiest or most chromy)

1. chrome-like

From Proto-Slavic *xromъ (“lame”). Cognate with Upper Sorbian chromy, Polish chromy, Czech chromý, Old Church Slavonic хромъ (xromŭ), and Russian хромо́й (xromój).

• IPA^(key): /ˈxrɔ.mɨ/
• Rhymes: -ɔmɨ
• Syllabification: chro‧my

chromy (comparative chromšy, superlative nejchromšy)

1. lame (unable to walk properly)

• Muka, Arnošt (1921, 1928) “chromy”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
• Starosta, Manfred (1999) “chromy”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

• chrom

Inherited from Proto-Slavic *xromъ. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /xrɔmiː/
• IPA^(key): (15^th CE) /xrɔmi/

chromy (derived adverb chromo)

1. (attested in Masovia, Greater Poland) crippled; lame; helpless
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 39:

     Maczey thego ystigo konya gemv wroczyl chromego

     [Maciej tego istygo konia jemu wrocił chromego]

   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[1], volume IV, page 578:

     Slepe, chrome

     [Ślepe, chrome]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 21, 18:

     Any przistøpi k slvsbye iego, billibi slepi albo chromi, albo malego, albo rosdøtego nosza

     [Ani przystąpi k służbie jego, byłliby ślepy albo chromy, albo małego [albo wielikiego], albo rozdętego]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 22, 22:

     Bødzeli slepe albo chrome..., nye offyervycze tego panv

     [Będzieli ślepe albo chrome..., nie ofierucie tego Panu]

   • 1868 [1475], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[4], volume XV (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 476:

     A quo vulnere ipse est claudus hucusque al. na raką le[wą] yest chrom

     [A quo vulnere ipse est claudus hucusque al. na rękę lewą jest chrom]

   • 1868 [1491], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[5], volume XIX (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 89:

     Manum dextram fecisti letalem al. chromą

     [Manum dextram fecisti letalem al. chromą]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 28v:

     Claudus ein hinckender chromy

     [Claudus ein hinckender chromy]

   • 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor, Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,‎^[6], page 320:

     Gyny nyemoczny, slepy y chromy przes gego prosbø vsdrowyeny byly

     [Jini niemocni, ślepi i chromi przez jego prośbę uzdrowieni byli]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 217:

     Chromem chodzenie, skrzywionem a załamionem dawał zdrowie

     [Chromem chodzenie, skrzywionem a załamionem dawał zdrowie]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 226:

     O tobieśmy słyszeli wielikie dziwy i wieliką twoję moc, ktorąż czynisz niemocnem, mdłym i chromem

     [O tobieśmy słyszeli wielikie dziwy i wieliką twoję moc, ktorąż czynisz niemocnem, mdłym i chromem]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 226:

     Chromem czynisz, iż chodzą

     [Chromem czynisz, iż chodzą]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[10], page 315:

     Slepi widzą, chromi chodzą

     [Ślepi widzą, chromi chodzą]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[11], page 358:

     Tedy przyszły k niemu wielikie tłuszcze luda, którzy są mieli s sobą wiele ślepych, wiele chromych

     [Tedy przyszły k niemu wielikie tłuszcze luda, którzy są mieli s sobą wiele ślepych, wiele chromych]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[12], page 358:

     Tłuszcze dziwowały sie, widząc nieme mówiąc, chrome chodząc

     [Tłuszcze dziwowały sie, widząc nieme mówiąc, chrome chodząc]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[13], page 450:

     Potem przystąpili k niemu ślepi, chromi w kościele a on je wszytki uzdrowił

     [Potem przystąpili k niemu ślepi, chromi w kościele a on je wszytki uzdrowił]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[14], page 749:

     My mamy zakon w sobotę nikogo nie uzdrawiać, ale ten nieme, chrome... jego złymi uczynki [uzdrawiał]

     [My mamy zakon w sobotę nikogo nie uzdrawiać, ale ten nieme, chrome... jego złymi uczynki [uzdrawiał]]

• Polish: chromy

• Boryś, Wiesław (2005) “chromy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “chromy”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “chromy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “chromy”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1954), “chromy”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 254
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chromy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “chromy”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Wanda Decyk-Zięba, Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Zygmunt Gałecki, Justyna Garczyńska, Halina Karaś, Alina Kępińska, Anna Pasoń, Izabela Stąpor, Barbara Taras, Izabela Winiarska-Górska (2008) “chromy”, in Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, editors, Glosariusz staropolski - dydaktyczny słownik etymologiczny [Old Polish Glossary - Didactic Etymological Dictionary] (in Polish), Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, →ISBN, page 15

Inherited from Old Polish chromy.

• IPA^(key): /ˈxrɔ.mɘ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔmɘ
• Syllabification: chro‧my

chromy (comparative chromszy, superlative najchromszy, derived adverb chromo)

1. (archaic) lame, limping

   Synonym: kulawy

• chromy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chromy in Polish dictionaries at PWN