chrzan

Proto-Slavic *xrěnъ First attested in 1464.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /xr̝aːn/
• IPA^(key): (15^th CE) /xr̝ɒn/

chrzan m animacy unattested

1. (attested in Greater Poland) horseradish (plant of the mustard family, Armoracia, Armoracia rusticana)
   • 1900 [1464], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[1], number 4901:

     Chrzan raphanus maior

     [Chrzan raphanus maior]

   • 1900 [c. 1465], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[2], number 4056:

     *Chran rafanus

     [Chrzan rafanus]

   • 1900 [1472], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[3], number 842:

     *Chran, rzodkew radix

     [Chrzan, rzodkiew radix]

   • 1900 [1475], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[4], number 3108:

     *Cchrzan raphanus maior

     [Chrzan raphanus maior]

   • 1900 [1478], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[5], number 1964:

     Chrzan, *szrzothkyew rafanus

     [Chrzan, *rzodkiew rafanus]

   • 1900 [1478], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[6], number 2156:

     Chrzan acedula

     [Chrzan acedula]

   • 1900 [1478], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[7], number 2210:

     Chrzan, kadzydlnyk cen­trum

     [Chrzan, kadzidlnik cen­trum]

   • 1900 [1484], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[8], number 6267:

     Chrzan radix

     [Chrzan radix]

   • 1900 [1493], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[9], number 10963:

     Chrzan raphanus minor

     [Chrzan raphanus minor]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[10], Lubiń, page 8:

     Chrzan albo rzothkyew raphanus

     [Chrzan albo rzodkiew raphanus]

   • 1885-2024 [c. 1500], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[11], volume IV, page 759:

     Chrzan raphanum

     [Chrzan raphanum]

   • 1900 [c. 1500], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[12], number 5546:

     Chrzan rafanus maior

     [Chrzan rafanus maior]

   • 1900 [c. 1500], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[13], number 7275:

     Chrszan raffanus

     [Chrzan raffanus]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 174v:

     Rafanus maior rzothkyewy sed rafanus minor chrzan

     [Rafanus maior rzodkiew sed rafanus minor chrzan]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 113r:

     Raphanus est lata radix rattich oder merretich chrzan albo rzothkyew

     [Raphanus est lata radix rattich oder merretich chrzan albo rzodkiew]

• Polish: chrzan
• Silesian: krzōn

• Boryś, Wiesław (2005) “chrzan”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “chrzan”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “chrzan”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “chrzan”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1954), “chrzan”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 255
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chrzan”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “chrzan”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish chrzan.

• IPA^(key): /ˈxʂan/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -an
• Syllabification: chrzan
• Homophone: Chrzan

chrzan m inan (diminutive chrzanik, related adjective chrzanowy)

1. horseradish (plant of the mustard family, Armoracia, Armoracia rusticana)

   Z powodu korzeni trudno wypleć chrzan z ogrodu.

   Because of the roots, it is difficult to weed out horseradish from the garden.

   • 1912, Maryla Wolska, “Konkurent”, in Michał Pawlikowski, editor, Lamus‎^[14], number 4, Księgarnia H. Altenberga, archived from the original on 9 July 2022, page 110:

     Pierwsza Witka brodzi długiemi nogami w dzikich marchwiach i chrzanach...

     First, Witka wades on long legs through the wild carrot and horseradish plants...

   • 1975, Remigiusz Napiórkowski, Ostatnia wieczerza‎^[15], Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, archived from the original on 9 July 2022, page 91:

     Takie chrzany nigdzie nie rosną, tylko tutaj. Szkoda mi się zrobiła chrzanów. Zlazłem z dylowania i siedziadłem między chrzanami.

     Such horseradishes don't grow anywhere but here. I had grown to feel regret for the horseradishes. I had gotten off the wooden fence and I was sitting between the horseradishes.

2. horseradish (pungent condiment made from the root of the plant)

• chrzan in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chrzan in Polish dictionaries at PWN