chrzbiet

Old Polish

Alternative forms

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *xrьbьtъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

  • IPA(key): (10th–15th CE) /xr̝bʲɛt/
  • IPA(key): (15th CE) /xr̝bʲɛt/

Noun

chrzbiet m inan

  1. (Lesser Poland, Masovia, Greater Poland) back (rear side of the torso from the nape to the small of the back)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 65, 10:
      Poloszil ies zamøty na chrzepcze naszem
      [Położył jeś zamęty na chrzebcie naszem]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 14:
      Acz spacz bødzecze medzi dwema zaconoma, perze goløbe posrzebrzone a posladcowe chrzepta iego w bladosci zlota
      [Acz spać będziecie miedzy dwiema żako[no]ma, pierze gołębie pośrzebrzone a pośladkowie chrzebta jego w bladości złota]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 128, 3:
      Na chrzebcze mogem kowaly sø grzeszny
      [Na chrzebcie mojem kowali są grzeszni]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ez 11:
      Alle ty wytargl gesz dvszø moyø, aby ne zghynala, porzvczyl [jeś] za *chirzybet twoy wszytky grzechy moge
      [Ale ty wytargł jeś duszę moję, aby nie zginęła, porzucił [jeś] za chrzybiet twoj wszytki grzechy moje]
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[5], volume V, page 266:
      Christus in cruce pendens, dorso, chrzebthem, pendebat ad orientem
      [Christus in cruce pendens, dorso, chrzebtem, pendebat ad orientem]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 33, 23:
      Uszrzysz chrzbyet moy, alye oblyczya mego wydzyecz nye *bøødzyesz moocz
      [Uźrzysz chrzbiet moj, ale oblicza mego widzieć nie będziesz móc]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[7], 33, 11:
      Ran chrzebyet nyeprziyaczol gego
      [Ran chrzebiet nieprzyjaciół jego]
    • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 29, 6:
      Odwrocyly twarzi ot stanu pana boga naszego y obrocyly gemu chrzbyet
      [Odwrocili twarzy ot stanu Pana Boga naszego i obrocili jemu chrzbiet]
    • 1884 [1476], Ignacy Polkowski, editor, Katalog rękopisów kapitulnych katedry krakowskiej. Cz. 1, Kodexa rękopiśmienne 1-228‎[9], volume III, page 108:
      Chrzeptem *dorstitenus
      [Chrzebtem *dorstitenus]
    • 1879 [1478], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎[10], Masovia, page LXXXVI:
      Jaco ya nye sbil Mikolaya gwalthem anym yemu zadal ozmy ran: czthyrzech synych za crzebyeth et czth[y]rzech othworzysthych krwawich
      [Jako ja nie zbił Mikołaja gwałtem anim jemu zadał ośmi ran: cztyrzech sinych za krzebiet et czt[y]rzech otworzystych krwawych]
    • 1868 [1498], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[11], volume XV (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 360:
      Intulisti sibi yiolenter in capite ipsius ąuatuor yulnera cruenta al. krwave et quinque livida al. szynye in dorso ipsius al. na chrzbyeczye
      [Intulisti sibi yiolenter in capite ipsius ąuatuor yulnera cruenta al. krwave et quinque livida al. szynye in dorso ipsius al. na chrzbiecie]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[12], Greater Poland, pages 80, 6:
      Odwroczyl od brzemyon chrzbyet yego
      [Odwrocił od brzemion chrzbiet jego]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 42v:
      Dorsum a durus quasi dursum eyn ruck chrzybyeth
      [Dorsum a durus quasi dursum eyn ruck chrzybiet]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 57v:
      Gibbus ną chrzypczye garb
      [Gibbus na chrzybiet garb]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[13], page 701:
      A ony nathychmyast vzyavschy y y zvyązaly yemv rącze opak na chrzybyet
      [A oni natychmiast wziąwszy ji i związali jemu ręce opak na chrzybiet]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[14], page 710:
      A vzryavschy rące mylego Iesucrista y zvyazaly y opak na grzyebyeth
      [A uzrzawszy ręce miłego Jezuchrzysta i związali i opak ba grzebiet]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[15], page 750:
      Yego svyate rącze zvyazaly opak na grzebth, aby ym Pylat vyerzyl a prze wschytkey zaloby yzby gy vmorzyly
      [Jego święte ręce związali opak na grzebt, aby im Piłat wierzył a prze wszytkiej żałoby iżby ji umorzyli]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[16], pages 819-820:
      Czczyenye o tem, yako odvyazawschy y y obroczylv krzeptem ku slupy. Gdyz y tako okruthnye... vbyczovaly na grzebyeczye..., odvyazaly gy od slupa a obroczyvschy gy grzebyetem ku slupv y vzyąly yemv rącze opak
      [Czczenie o tem, jako odwyzawszy ji i obrocili krzebtem ku słupu. Gdyż i tako okrutnie... ubiczowali na grzebiecie..., odwiązali ji od słupa a obrociwszy ji grzebietem ku słupu i wzięli jemu ręce opak]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[17], page 821:
      O tem, yako vtore byczovaly mylego Iesusza obroczyvschy gy krzebyetem
      [O tem, jako wtore biczowali miłego Jezua obrociwszy ji krzebietem]

Descendants

References

This article is issued from Wiktionary. The text is available under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 unless otherwise noted. Additional terms may apply for the media files.