chwała

See also: chwala, Chwala, chwalą, Chwała, chwałą, and Chwałą

Old Polish

Alternative forms

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *xvālà. First attested in the 14th century.

Pronunciation

  • IPA(key): (10th–15th CE) /xfaːɫa/
  • IPA(key): (15th CE) /xfɒɫa/

Noun

chwała f

  1. (attested in Silesia, Lesser Poland, Masovia, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) glory (honor, admiration, or distinction accorded by common consent to a person or thing; high reputation; renown; sometimes as as a feature belonging to God and the saints in religious worship)
    marna, prozna, świecka chwała ― ill repute
    • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 87:
      Wye[l]kyey faly famosus
      [Wye[l]kyey faly famosus]
    • 1874-1891 [1449], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[1], [2], [3], volume XXV, page 165:
      Na pomsta zle czynączim, na chwala dobrich
      [Na pomstę źle czyniącym, na chwałę dobrych]
    • 1874-1891 [1449], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[4], [5], [6], volume XXV, page 166:
      A tako szam w szobye telko tego chwala
      [A tako sam w sobie telko tego chwała]
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[7], volume V, page 254:
      Chwaly a chelpy […] na vkazanye wyelkoszczy szwyatha a moczy rzymskyey propter gloriam et iactanciam uel ad ostendendam orbis magnificenciam et potenciam Romanorum
      [Chwały a chełpy […] na ukazanie wielkości świata a mocy rzymskiej propter gloriam et iactanciam uel ad ostendendam orbis magnificenciam et potenciam Romanorum]
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[8], volume V, page 274:
      In honore [w] chwale
      [In honore [w] chwale]
    • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎[9], line 148:
      Szwąthemv Allexemv... nyelvba mv phala byla
      [Świętemu Aleksemu... nieluba mu fała była]
    • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[10], 14, 10:
      Pobyw y wzmoglesz syo nad Edomskimy y podnyozlo syø syerce twe, myey dosycz na swey chwale a syedzi w twem domv
      [Pobiw i wzmogłeś się nad Edomskimi i podniosło się sierce twe, miej dosyć na swej chwale a siedzi w twem domu]
    • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 320v:
      Otpocznyenye a spelnenye fali quies et consumacio glorie
      [Otpocznienie a spełnenie fali quies et consumacio glorie]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 80:
      Odzienye chwaly stola glorie
      [Odzienie chwały stola glorie]
    • 1885-2024 [XV p. post.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[11], volume III, Wrocław, page 289:
      Barzo wyelka *walą gloria
      [Bar-zo wielka *fała gloria]
    • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[12], [13], [14], volume I, page XLIII:
      Ze zlego doradzenya rada nyeprzyazny przyczyna pochodzy, a z dobrey rady rzadko chwala bywa
      [Ze złego doradzenia rada nieprzyjazny przyczyna pochodzi, a z dobrej rady rzadko chwała bywa]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 58r:
      Gloria chwala
      [Gloria chwała]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[15], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 8, 3:
      Z ust dzeczskich y ssøcych swirzchowal ies chwalø prze neprziiacz[e]le twoie
      [Z ust dziecskich i ssących swirzchował jeś chwałę prze nieprzyjaci[e]le twoje]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[16], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 5:
      Powadaiøcz chwali gospodnowi y czcy iego, y dziwi iego, iesz vczinil
      [Powadając chwali gospodnowi i czci jego, i dziwi jego, jeś uczynił]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[17], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 105, 2:
      Kto molwycz bødze moczy gospodnowy, vslyszany vczyny wszytki chwaly yego
      [Kto mołwić będzie mocy gospodnowi, usłyszani uczyni wszytki chwały]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[18], [19], [20], volume XXV, page 154:
      O yey fąle powyadaymy famam suam recitamus
      [O jej fale powiadajmy famam suam recitamus]
    • 1874-1891 [1462], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[21], [22], [23], volume XIX, page 74:
      Day nam, panno, szpomozeny, day nam phaly vyszlawyeny krolya pan[n]a nassego
      [Daj nam, panno spomożeni, daj nam fali wysławieni krola panna naszego]
    • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎[24], Mierzeniec, Płock, line 5:
      Pomoszy my tho dzalo szloszycz, bych gye mogl pylnye vyloszycz kv thwey phalye *roszmnoszenye
      [Pomoży mi to działo złożyć, bych je mogł pilnie wyłożyć ku twej fale rozmnożeniu]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[25], Krakow, Brodnia, page 64b:
      Panye boze..., przysthany ku sluzbye moyey, kthora bandzie ku chwalye twoyey
      [Panie Boże..., przystań ku służbie mojej, ktora będzie ku chwale twojej]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[26], Greater Poland, pages 23, 7:
      Odnyeszcze wrota, kząszęta, wassza y poddzwygnyczye szye wrota wyekuya a wnydzye krol chwaly
      [Odnieście wrota, książęta, wasza i podźwignicie sie wrota wiekuja, a wnidzie krol chwały]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[27], Greater Poland, page 99 arg.:
      Xps stworzyl nas y mamy yemu... spyewacz psalm we spowyedzy chwaly y grzechow
      [Xps stworzyl nas i mamy jemu... śpiewać pslam we spowiedzi chwały i grzechow]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[28], page 143:
      Jesus... w stadle męskiem rósł we cnotach a w dobrych obyczajoch, w chwale i w sławie boga wszechmogącego
      [Jesus... w stadle męskiem rósł we cnotach a w dobrych obyczajoch, w chwale i w sławie boga wszechmogącego]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[29], page 802:
      Baranek boży przez zakału s wieliką chwałą albo sławą przyjął na sie grzechy świeckie
      [Baranek boży przez zakału s wieliką chwałą albo sławą przyjął na sie grzechy świeckie]
    • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎[30], Miechów, page dv 2:
      Ta sloua pise suøti Lucas na cesch y na falø godom nyneysim
      [Ta słowa pisze święty Łukasz na cześć i na fałę godom niniejszym]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[31], Krakow, page 184a:
      Gego oczecz svøthemu Ganu na czescz y na chfalø gestcy mu on kosczol vmuroual byl
      [Jego ociec świętemu Panu na cześć i na chwalę jestci mu on kościoł umurował był]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 6:
      Kv phalye wszechmogąnczego boga... vmislylysmi
      [Ku fale wszechmogącego Boga... umyślilismy]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 106:
      Ku chwale wschechmogąnczego... vstawyami
      [Ku chwale wschechmogącego... ustawiamy]
    • 1915 [XV p. post.], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎[32], page 539:
      My przyszagami bogu, ysze chczem prawdą mowycz ku chwale bosze tako ybogemu jaco bogatemu
      [My przysięgamy Bogu, iże chcem prawdę mowić ku chwale Boże tako ubogiemu jako bogatemu]
    • 1853 [XV ex.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 141:
      Then, kthory thą pyosznką yesth zlozyl, ku czczy, chwale thwey, Chryste, gyą wylozyl
      [Ten, ktory tę piosnkę jest złożył, ku czci, chwale twej, Chryste, ją wyłożył]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[33], Krakow, page 14a:
      Pres to, isbichom ne patrzyly marne chualy tego to swatha
      [Przezto, iżbychom nie patrzyli marne chwały tego to świata]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[34], [35], [36], volume XXII, page 241:
      A eze tho mylossyerdze, sye nye biwa czisto ot marney fali, a prosczye prze bog a ku boszey fale, tegda gest darmo
      [A eże to miłosierdzie, sie nie bywa czysto ot marnej fały, a proście prze Bog a ku Bożej fale, tegda jest darmo]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[37], [38], [39], volume XXII, page 247:
      A *eczbi snacz rzekl: kto tho moze vczinycz albo myecz, abi slischącz swoyą sromotą, wydzącz swoyą zaloscz a yą czirpyącz nye telko syą nye wyesselil, ale boday sczirpyal a zamilczal? Temu otmawya s[więty] Ieronim, eze zadni, gen ma w schobye falą marną na czemcole, tego nye telko nye vczinycz, ale y czirpycz nye moze
      [A aczby snadź rzekł: Kto to może uczynić albo mieć, aby słysząc swoję sromotę, widząc swoję żałość a ją cirpiąc, nie telko się nie wieselił, ale bodaj ścirpiał a zamilczał? Temu otmawia Święty Jeronim, eże żadny, jen ma w sobie fałę marną na czemkole, tego nie telko nie uczynić, ale i cirpieć nie może]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[40], [41], [42], volume XXII, page 247:
      Gelecole kto wyessyeli syą a cocha w marney fale, tele tesze y smącza syą a sroma [s]yą prze ganyenye
      [Jelekole kto wiesieli się a kocha w marnej fale, tele teże i smąca się a sroma [s]ię prze ganienie]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[43], [44], [45], volume XXIII, page 279:
      Richli a nyechwalebny yest vczinek, *rabotha vel vszilnoscz ku marney chwale quia violentus et inglorius actus est laudacionis conatus
      [Rychły a niechwalebny jest uczynek, rabota vel usilność ku marnej chwale quia violentus et inglorius actus est laudacionis conatus]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[46], Krakow, Brodnia, page gl. 63:
      Marna ffala inanis gloria
      [Marna fala inanis gloria]
    • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 85:
      Proszna fala cenodoxia
      [Prozna fała cenodoxia]
    • 1874-1891 [1449], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[47], [48], [49], volume XXV, page 166:
      Nye bvdzmi prozney chwali zadąyaczy
      [Nie bądźmy proznej chwały żądający]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[50], [51], [52], volume XXII, page 248:
      Ludze... myeli bicz silno falą swyeczską vyączy
      [Ludzie... mieli być silno fałą świecską ujęci]
  2. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Southern Borderlands, Christianity) bliss (eternal happiness as a reward for a godly life)
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[53], [54], [55], volume XXII, page 247:
      Kto sząda a schuka fali na nyebye, tenczy syą nye bogi sromoti na zyemi
      [Kto żąda a szuka fały na niebie, tenci się nie boji sromoty na ziemi]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[56], Krakow, Brodnia, page 14a:
      Bandą se weszelicz szwiancz[i] w chwale
      [Będą się weselić święci w chwale]
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎[57], Modlitewnik Nawojki, page 153:
      Mnye ... thrwayacza w chwala przywyedz
      [Mnie trwająca w chwałę przywiedz]
    • 1882 [XV ex.], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎[58], page 290:
      O panye Jezu Kriszczye, ... raczy dvszą moyą od sządv zaszlvzonego vybavycz, a do chwali twoyey domyeszczycz
      [O Panie Jezu Krzyście, ... raczy duszę moją od sądu zasłużonego wybaczyć, a do chwali twojej domieścić]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[59], page 447:
      Mir na ziemi a chwała na niebiesiech
      [Mir na ziemi a chwała na niebiesiech]
    • 1874-1891 [1448], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[60], [61], [62], volume XXIV, Częstochowa, page 352:
      Krol wyeczney faly
      [Krol wiecznej fały]
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[63], volume I, Lviv, page 50:
      Aby przesz tho, czo pyszano yest, vczylybysmy szę cyrpyecz za blysnye w nadzey vyeczney chwali ita speremus gloriam, quam Cristus accepit
      [Aby przez to, cso pisano jest, uczylibyśmy się cierpieć za bliznę w nadziei wiecznej chwali ita speremus gloriam, quam Cristus accepit]
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[64], volume I, Lviv, page 97:
      O chwala wyeczna wnątrz wzdycha albo zwnatrz propter expectacionem future gloriae
      [O chwała wieczna wnątrz wzdycha albo zwnątrz propter expectacionem future gloriae]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[65], Krakow, Brodnia, page 21b:
      Jezu Criste, krolu wieczney chwali
      [Jezu Krzyste, krolu wiecznej chwali]
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎[66], Modlitewnik Nawojki, page 163:
      Raczyla szobye vchowacz y yproszycz chwala vyeczna
      [Raczyła sobie uchować i uprosić chwała wieczna]
    • 1915 [XIV ex.], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎[67], page 520:
      In illo tempore cum appropinquauit Ihus Iherusalem, plurima autem turba […] o phala nebeska, o spaszene... hoc ewangelium legitur in missa
      [In illo tempore cum appropinquauit Ihus Iherusalem, plurima autem turba […] o fała niebieska, o spasienie... hoc ewangelium legitur in missa]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[68], [69], [70], volume XXII, page 236:
      Kaszdi taky nye chcze any mosze thu myecz vczyechi *swyey ządayącz nyebyeskye podluc bogaczstwa a chfali nyebyeskye
      [Każdy taki nie chce ani może tu mieć uciechy swej żądając niebieskie podług bogactwa a chwali niebieskie]
  3. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, religion) praise (solemn expression of appreciation, the words of a song expressing appreciation)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[71], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 21, 27:
      V czebe chwala moia w kosczele welikem
      [U ciebie chwała moja w kościele wielikiem]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[72], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 33, 1:
      Chwalicz bødø gospodna w kaszdy czas, weszdi chwala iego w usczech mogich
      [Chwalić będę Gospodna w każdy czas, weżdy chwała jego w uściech mojich]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[73], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 15:
      Oferuy bogu offerø chwali
      [Oferuj Bogu oferę chwali]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[74], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 68, 35:
      Welicz gi bødø w chwale
      [Wielić ji będę w chwale]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[75], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 10, 9:
      Napelnona bødzcze vsta moia chwali twey
      [Napełniona bądźcie usta moja chwali]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[76], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 108, 1:
      Bosze chawly moyey ne mylczy
      [Boże chwały mojej nie milczy]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[77], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 117, 14:
      Mocz moya y chwala moya pan
      [Moc moja i chwała moja pan]
    • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 63:
      Prze Ihesu Crista... gest tobye bogu oczczu wszechmogączemu w gednosczy ducha swąthego welka czescz y chwala
      [Prze Jesu Krysta... jest tobie, Bogu Oćcu wszechmogącemu, w jedności Ducha Świętego w[sz]elka cześć i chwała]
    • 1874-1891 [1424], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[78], [79], [80], volume XXV, page 225:
      Iesu Criste crolu, racz przyyanczi naszø chwalø
      [Jezu Chryste krolo, racz przyjąci naszą chwałę]
    • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 88:
      Fala preconium
      [Fała preconium]
    • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[81], 29, 31:
      Oferuycye panu obyati y chwali w domv bozem
      [Oferujcie Pani obiaty i chwali w domu bożem]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[82], Krakow, Brodnia, page 123r:
      Cherubyn tez y seraphyn swiati wolaiø... rzekø: Cziebie dostoyna yest chwala y czescz, Gospodnye!
      [Cherubin też i serafin święty wołają... rzekę: Ciebie dostojna jest chwała i cześć, Gospodnie!]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[83], Greater Poland, pages 55, 12:
      We mnye sø, boze, obyetnycze twoye, yes wroczę, chwaly tobye
      [We mnie są, Boże, obietnice twoje, jeś wrócę, chwały tobie]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[84], Greater Poland, pages 56, 11:
      Gotowo szyercze moye, boze,... pyacz będę y psalm mowycz. Wstayn, chwalo moya, wstayn z oltarzu y gęszly
      [Gotowo sierce moje, Boże,... piać będę i psalm mowić. Wstań, chwało moja, wstań z ołtarzu i gęśli.]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[85], Greater Poland, page 92 arg.:
      Xpus... w krasę wstanya z martwych oblyekl szye, w chwalę pyenya
      [Xpus... w krasę wstania z martwych oblekł się, w chwałę pienia]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[86], Greater Poland, page 104 arg.:
      Glos... ku chwale bozey wzywayøczy
      [Głos... ku chwale bożej wzywający]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[87], Greater Poland, page 116 arg.:
      Glos apostolsky ku poganom wszystky pogany ku chwalye bozey napomynayøcz w personye męczennykow molwy
      [Głos apostolski ku poganom wszystki pogany ku chwale bożej napominając w personie męczennikow mołwi]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[88], Greater Poland, page 144 arg.:
      O apostoloch molwy napomynayøcz nas ku chwalye bozey
      [O apostołoch moły napominając nas ku chwale]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[89], Greater Poland, page 147 arg.:
      Apostoli czerkew ponøkayø ku chwalye, za oddanye yey myloszcz bozø
      [Apostoli cerkiew ponękają ku chwale za oddanie jej miłość bożą]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[90], Greater Poland, page 148 arg.:
      Apostolowe nebeske y take zyemske ku bozey chwale wzywayø
      [Apostołowie niebieskie i takie ziemskie ku bożej chwale wzywają]
    • 1880-1894 [XV p. post.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[91], volume I, page 147:
      Dostalasz tham yyelyey chwaly myedzy yego apostoly
      [Dostałaś tam wielej chwały miedzy jego apostoły]
    • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[92], [93], [94], volume XXV, page 226:
      Ihu Xpe krolu, racz przygączy nasze chwaly
      [Ihu Xpe krolu, racz przyjący nasze chwały]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[95], page 68:
      Zastępy aniołow... poczęli chwalić boga... rzekąc: Chwała bogu na wysokości.., Tako są wstąpili na niebo s pienim i z chwałą boską
      [Zastępy aniołow... poczęli chwalić boga... rzekąc: Chwała bogu na wysokości.., Tako są wstąpili na niebo s pienim i z chwałą boską]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[96], page 778:
      Movyly, by szye on krolyem czynyl... A temv snadz pochvat ymyely z ooney chvaly dzyeczynney, ktorą y chvalyly v kvyethna *nądzyelyą
      [Mówili, by sie on królem czynił... A temu snadź pochwat imieli z onej chwały dziecinnej, którą ji chwalili w kwietną niedzielę]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[97], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 110, 3:
      Chwala y welykoscz dzalo yego
      [Chwała i wielikość działo jego]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[98], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 146, 7:
      Speywaycze panv w chwale
      [Śpiewajcie Panu w chwale]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[99], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 148, 13:
      Chwala gego na nebe y na szemy
      [Chwała jego na niebie i na ziemi]
    • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[100], 16, 27:
      Bog nyebyosa vczinyl, chwaa wyelebnoscz przed nym
      [Bog niebiosa uczynił, chwała wielebność przed nim]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[101], Greater Poland, pages 95, 6:
      Chwala y krasa przed nym
      [Chwała i krasa przed nim]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[102], Greater Poland, pages 103, 2:
      Chwalę y krasę oblyekl yes sze
      [Chwałę i krasę oblekł jeś się]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[103], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 64, 1:
      Czebe slusza chwala, bosze
      [Ciebie słusza chwała, Boże]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[104], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 99, 4:
      Trzemy iego we chwale
      [Trzemi jego we chwale]
    • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[105], [106], [107], volume XXIII, page 302:
      W chualach in ympnis
      [W chwałach in ympnis]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 129:
      V chvalach in himnis
      [W chwałach in himnis]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[108], Greater Poland, page 1 arg:
      Poczynayo szye kszyęgy glosznych chwal albo samorzecznych proroka Dawyda krolya
      [Poczynają sie księgi głośnych chwał albo samorzecznych proroka Dawida krola]
    1. (attested in Masovia, Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) devotion [with dative]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 5:
        Boza phala dostoynye szą konacz ma
        [Boża fała dostojnie się konać ma]
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[109], 18, 19:
        Ymam przikazacz synom twim..., abi ostrzegaly chwali bozey a czynyly prawdø y mylosyerdze
        [*Imam przykazać synom twym..., aby ostrzegali *chwały bożej a czynili prawdę i miłosierdzie]
      • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[110], 12, 14:
        A bødzeczye myecz dzen ten to w pamyøczy, a bødzeczye gy slawycz gody panu w waszich rodzech chwalø wyecznø
        [A będziecie mieć dzień ten to w pamięci, a będziecie ji sławić gody Panu w waszych rodziech chwałę wieczną]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[111], Krakow, Brodnia, page 12a:
        Twogim nas, prosimi, panie, napeln myloserdzim, abi przes wszitek ten dzen weszelacz se w twogich chwa­lach vstawicznem luboualibiszmy
        [Twoim nas, prosimi, Panie, napełń miłosiedzim, aby przez wszytek ten dzień weselać się w twoich chwałach ustawicznem lubowalibyśmy]
      • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎[112], Modlitewnik Nawojki, page 67:
        Przez thy wszysthky radosczy, yesz czy napomyna czerkyew szwyatha w szwogych chwalach, pokazy my... vczyecha dvschy mey
        [Przez ty wszystki radości. jeś czy napomina cerkiew święta w swoich chwałach, pokaży my... uciecha duszy mej]
      • 1880-1894 [XV ex.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[113], volume I, page 150:
        Proscye boga... doslvchawszy do kończą tey to bozey chvaly
        [Proście Boga... dosłuchawszy do końca tej to bożej chwały]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[114], Krakow, page 1a:
        Chuala bøcz bogu
        [Chwała bądź Bogu]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[115], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 148, 14:
        Chwala wszem swøtym gego
        [Chwała wszem świętym jego]
      • 1874-1891 [c. 1440], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[116], [117], [118], volume XXV, page 220:
        Ihu Xpe..., thobye chwala przes przestanya
        [Ihu Xpe..., tobie chwała przez przestania]
      • 1901 [XV med.], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 428:
        Chwala mylemv bogu... na wyeky wyekom
        [Chwała miłemu Boga... na wieki wiekom]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[119], [120], [121], volume XXII, page 243:
        Ffala bogu na wischocosczy
        [Fwała Bogu na wysokości]
      • 1874-1891 [1455-1460], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[122], [123], [124], volume XIX, page 110:
        Chwala thobye, gospodzyne
        [Chwała tobie, Gospodzinie]
      • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[125], 16, 36:
        Amen, a chwala bødz bogu
        [Amen, a chwała bądź Bogu]
      • 1877-1881 [1464], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 783:
        Pyszma dokonal, gloszem wyelkym zawolal: Chwala bogu
        [Pisma dokonał, głosem wielkim zawołał: Chwała Bogu!]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[126], Krakow, Brodnia, page 1a:
        Chwala oczczu y szynu, y duchu szwiątemu, iako byla sz poczathka, y nynye zawzdy, y na wiek wiekom
        [Chwała oćcu i synu, i duchu świątemu, jako była z poczatka, i ninie zawżdy, i na wiek wiekom]
      • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎[127], Krakow, page 711:
        Racz bycz bogv chvala albo chvala bogv, chvala bądzi bogu
        [Racz być bogu chwała albo chwała Bogu, chwała bądzi Bogu]
      • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[128], [129], [130], volume XIX, page 98:
        Chwala bącz bogv szywemv, thobye szynv yedynemv, mylemv dvchv szwyathemv, bogv w troyczy yedynemy
        [Chwała bądź Bogu siwemu, tobie synu jednemu, miłemu duchu świętemu, Bogu w trojcy jednemu]
      • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 292:
        Chvala na vysokosczy bogv
        [Chwała na wysokości Bogu]
      • 1902-2024 [c. 1500], Pamiętnik Literacki‎[131], volume XXVIII, page 305:
        Naszwyathszemv bosthwv... b[ądź] vyeczna chwala od wszythk[iego] sthworzenya
        [Naświętszemu bostwu... bądź wieczna chwała od wszystkiego stworzenia]
      • End of the 15th century, Ladislas of Gielniów, De nativitate Domini - Pieśń o narodzeniu Pańskim, Gielniów, line 67:
        Rzysza angelszka spyewala...: Chwala bogu bącz na nyebye
        [Rzysza angielska śpiewała...: Chwała Bogu bądź na niebie]
      • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 63:
        Prze Ihesu Crista... gest tobye bogu oczczu wszechmogączemu w gednosczy ducha swąthego welka czescz y chwala
        [Prze Jezu Chrysta... jest tobie BOgu oćcu wszechmogącemu w jedności ducha świętego wielka cześć i chwała]
      • 1853 [XV med.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 91:
        Tobye oczcze nyebyeszky bącz czescz, chvala sz dvchem szvyathym
        [Tobie oćce niebieski bądź cześć, chwała z duchem świętym]
  4. (attested in Lesser Poland, Masovia) majesty (demeanor that commands recognition, sometimes of God)
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[132], page 281:
      Ani Salomon we *wszytkiem swojej chwale był kiedy odzian jako... lilija
      [Ani Salomon we wszytkiej swojej chwale był kiedy odzian jako... lilija]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[133], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 65, 1:
      Spewaycze bogu wszelika zema, psalm mowcze ymenu iego, day[cze] slawø chwale *eius
      [Śpiewajcie Bogu, wszelika ziemia, psalm mowcie imieniu jego, daj[cie] sławę chwale eius]
    • 1922 [XIV ex.], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎[134], page 233:
      *Przistopmy s warøø prz[e]d tron faly s[więtej, prosimy, aby nam] od nego bylo uczeszene i vszmerzene
      [Przystępmy z wiarą prz[e]d tron fały ś[więtej, prośmy, aby nam] od niego było ucieszenie i uśmierzenie]
    • 1413-1414, Kanon mszy św., Canon missae., volume I, Iłża, page 262:
      [Boze], przykaszy thy [dary] przenyescz przed oblycznosczą boszkey fali [thwey]
      [Boże, przykaży ty dary przenieść przed oblicznością boskiej fali]
    • 1426, Kanon mszy św., Canon missae., volume IV, page 315:
      Dayemi swathley chwale thwey albo szwyathlemu wyelmoschthw sz thwich darow y dawanya obyathø czystø
      [Dajemy światłej chwale twej albo światłemu wielmostwu [twemu] z twych darow i dawania obiatę czystą]
    • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[135], 9, 6:
      Rzecz, ktorøsz to przykazal bog, vczynczye, a syawy syø wam chwala gego
      [Rzecz, ktorąż to przykazał Bog, uczyńcie, a siawi się wam chwała]
    • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[136], 14, 10:
      Gdisz zwola wszitko pospolstwo a kamyenim chczøøcz ge obrzvczicz, zayavila syø gim phala boza na[d] strzechø stanv zaslvbyenya
      [Gdyż zwoła wszytko pospolstwo a kamienim chcąc je obrzucić, zajawiła się jim fała boża na[d] strzechą stanu zaślubienia]
    • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 285:
      A vydzyelysmy chvalą yego, chvalą yakoby yedynego od oycza pelnego lasky y prawdy
      [A widzieliśmy chwałę jego, chwałę jakoby jednego od ojcia pełnego laski i prawdy]
    • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 303:
      Thąn vdzyalal począthek znamyon Ihus w Chanye Galylyeyskyey y obyavyl chvalą svoya
      [Tan udziałał początek znamion Ihuz w Kanie Galilejskiej i objawił chwałę swoją]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[137], page 365:
      Syn człowieczy ma przydź s chwałą ojca swego, swoimi anioły
      [Syn człowieczy ma przydź s chwałą ojca swego, swoimi anioły]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[138], page 483:
      Tedy uźrą syna człowieczego idącego w obłoce z mocą a s chwałą wieliką
      [Tedy uźrą syna człowieczego idącego w obłoce z mocą a s chwałą wieliką]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[139], page 718:
      Vzryczye syna czlovyeczego szyedzączego na pravyczy v boga oycza vschechmogączego, ymayącz moczy chvalą, y opravą vschego szvyatha
      [Uźrycie syna człowieczego siedzącego na prawicy u Boga Ojca wszechmogącego, imając moc i chwałę, i oprawę wszego świata]
  5. glory; object of pride
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎[140], Modlitewnik Nawojki, page 32:
      Sdrowa bandz, krolyewno nyebyeszka..., sdrowa bandz, chwalo luczka
      [Zdrowa bądź, krolewno niebieska... Zdrowa bądź, chwało ludzka!]
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎[141], Modlitewnik Nawojki, page 43:
      Maria,... thy yesz chwala Jerusalyem
      [Maryja,... ty jeś chwała Jerusalem]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[142], page 804:
      O krolyv schytkey chvaly..., kakosz thy posromoczon... O, vschytko stvorzenye bądz tobye zalostne, yze chvalą nyebyeską tako pomyathayą
      [O krolu szytkiej chwały..., kakoś ty posromocon... O, wszytko stworzenie bądź tobie żałostne, iże chwałą niebieską tako pomiatają]
  6. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. (hapax legomenon) speech
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[143], 11, 9:
        Sdzalaly sø gemu gymyø Babel, przeto yze gest tu poganyl chwalø wszey zemye
        [Zdzia[ła]li są jemu jimię Babel, przeto iże jest tu poganił chwałę wszej ziemie]

Derived terms

adjectives
  • chwalny
verbs
  • dać chwałę pf
  • mówić chwałę impf
adjectives
adverbs
  • chwalebnie
nouns
verbs

Descendants

  • Polish: chwała, kwała (Western Lublin, Józefów)
  • Silesian: chwoła

References

  • Boryś, Wiesław (2005) “chwała”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “chwała”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “chwała”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “chwała”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • K. Nitsch, editor (1954), “chwała, fała”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 267
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chwała, fała”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “chwała”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
  • Wanda Decyk-Zięba, Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Zygmunt Gałecki, Justyna Garczyńska, Halina Karaś, Alina Kępińska, Anna Pasoń, Izabela Stąpor, Barbara Taras, Izabela Winiarska-Górska (2008) “chwała”, in Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, editors, Glosariusz staropolski - dydaktyczny słownik etymologiczny [Old Polish Glossary - Didactic Etymological Dictionary] (in Polish), Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, →ISBN, page 17
  • Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “chwała”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Polish

Alternative forms

Etymology

Inherited from Old Polish chwała.

Pronunciation

  • IPA(key): /ˈxfa.wa/
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -awa
  • Syllabification: chwa‧ła
  • Homophone: Chwała

Noun

chwała f

  1. glory (honor, admiration, or distinction accorded by common consent to a person or thing; high reputation; renown)

Declension

Declension of chwała
singular
nominative chwała
genitive chwały
dative chwale
accusative chwałę
instrumental chwałą
locative chwale
vocative chwało
adjectives
adverbs
nouns
verbs
  • bałwochwalić impf

Further reading

  • chwała in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • chwała in Polish dictionaries at PWN

Anagrams

Upper Sorbian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *xvālà.

Pronunciation

  • IPA(key): /ˈkʰwawa/
  • Rhymes: -awa
  • Hyphenation: chwa‧ła
  • Syllabification: chwa‧ła

Noun

chwała f

  1. praise, glory

Declension

Declension of chwała (feminine hard stem)
singular dual plural
nominative chwała chwale chwały
genitive chwały chwałow chwałow
dative chwale chwałomaj chwałam
accusative chwału chwale chwały
instrumental chwału chwałomaj chwałami
locative chwale chwałomaj chwałach
vocative chwała chwale chwały

Derived terms

adjectives
  • chwalny
nouns
verbs

Further reading

This article is issued from Wiktionary. The text is available under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 unless otherwise noted. Additional terms may apply for the media files.