ciernie

• cierznie, cirnie, cirznie, cirń

Inherited from Proto-Slavic *tь̃rnъ. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ɕʲɛrɲɛː/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ɕʲɛrɲe/

ciernie n (related adjective cirniowy)

1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Silesia, Greater Poland, Masovia) thornbush, bramble (thorny bush or its shoots)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 117, 12:

     Ogarnaly sø mne yako pczoly y zagorzaly sø yako oghen w czyrznw

     [Ogarniali są mnie jako pczoły i zagorzali są [sie] jako ogień w cirzniu]

   • 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XVI, page 347:

     Czyrnyv sentibus

     [Cirniu sentibus]

   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[5], volume IV, page 570:

     Cyrne

     [Cirnie]

   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[6], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 495:

     Czyrsznye vepres

     [Cirznie vepres]

   • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 67r:

     Non putabitur et non fodietur, et ascendent super vineam illam uepres et spine. Sicut enim terra, que non colitur, producit invtilia germina, zagavky czirne, et vinea, que non foditur superflua sarmenta

     [Non putabitur et non fodietur, et ascendent super vineam illam uepres et spine. Sicut enim terra, que non colitur, producit invtilia germina, żagawki czyrne, et vinea, que non foditur superflua sarmenta]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 88:

     Czirnye vepres

     [Cirnie vepres]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 89:

     Czirnya veprium

     [Cirnia veprium]

   • 1874-1891 [1476], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXV, Mysłowice, Krakow, page 276:

     S tarnow albo s cyrnya de sentibus

     [S tarnow albo s cirnia de sentibus]

   • 1880-1894 [1477], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[10], volume III, Krakow, page 333:

     Marcissius... staianko v czirnya, v Slupowskey granicze, a drugie staianie v lasnyey, v dolv... Nicolao... obligauit

     [Marcissius... stajanko u cirnia, w Słupowskiej granice, a drugie stajanie w łaźniej, u dołu... Nicolao... obligauit]

   • 1885-2024 [XV ex.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[11], volume V, Kurów (Bochnia), page 104:

     Lyelya sz czyerznya wyrosla, gdy panna z Z[d]ydostwa poschla

     [Lelija z cierznia wyrosła, gdy panna z Ż[d]ydostwa poszła]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 128v:

     Spinatum est herba spinosa czyerznye

     [Spinatum est herba spinosa cierznie]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 144r:

     Vepris vel vepres bramber heck czyerznye

     [Vepris vel vepres bramber heck cierznie]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[12], page 18:

     Jako róża miedzy cirniem, tako kwitła miła Marja

     [Jako róża miedzy cirniem, tako kwitła miła Marja]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[13], page 180:

     Ci istni więcsze podołki... nosili, a ku tern przywięzowali cirnie, aby je pchało

     [Ci istni więcsze podołki... nosili, a ku tern przywięzowali cirnie, aby je pchało]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[14], page 283:

     Azali będzie­ cie zbirać s cirnia winne jagody?

     [Azali będzie­ cie zbirać s cirnia winne jagody?]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[15], page 335:

     Drugye padlo myedzy czyrnye a czyrnye srostszy y zagluschylo naszyenye, yze nye moglo roscz

     [Drugie padło miedzy cirnie a cirnie srostszy i zagłuszyło nasienie, iże nie mogło rość]

   • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[16], [17], [18]}, volume XXV, page 229:

     Pilath gy kazal... czir[i]n[im] coronowacz

     [Piłat ji kazał... cirni[m] koronować]

   • 1882 [XV ex.], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎^[19], page 292:

     O boze, ktory dlya othkupyenya szwyatha chczyalesz szye... czyrnym vkoronowacz

     [O Boże, ktory dla odkupienia świata chciałeś sie... cirnim ukoronować]

   • 1880-1894 [XV ex.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[20], volume I, Gniezno, Warsaw, page 145:

     Jeszus, gdy vbyczowan, na stolczv *poszaczon, *czyersnym yesth koronowan, a przesto yesth *wgarczon

     [Jesus gdy ubiczowan, na stolcu posadzon, cierznim jest koronowan, a przezto jest w[z]gardzon]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[21], page 801:

     Włodyki, splotszy koronę s cirnia, włożyli na jego głowę

     [Włodyki, splotszy koronę s cirnia, włożyli na jego głowę]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[22], page 829:

     Ta korona byla vczynyona s czyernya morskyego, barzo konczatego y sylno ostrego

     [Ta korona była uczyniona z ciernia morskiego, bar-zo kończatego i silno ostrego]

   • 1440, rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza z rękopisu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Klasztornej oo. Paulinów na Jasnej Górze pod sygn. II 25 z r. 1444, page 266v:

     Vepres […] vel hec vepris […] est genus rubeti seu spinarum vel secundum aliquuos omnis spinosa potest dici vepris Inde vepricula deminutivum vlg. cyrnye

     [Vepres […] vel hec vepris […] est genus rubeti seu spinarum vel secundum aliquuos omnis spinosa potest dici vepris Inde vepricula deminutivum vlg. cirnie]

2. (attested in Greater Poland) thorn (sharp protective spine of a plant)
   • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[23], [24], [25]}, volume XXIII, page 277:

     Oscz vel czyrnye spina

     [Oscz vel cirnie spina]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[26], Modlitewnik Nawojki, page 179:

     Pozdrowyona bandz rozo bez czyrnga, Maria

     [Pozdrowiona bądź rożo bez cirnia, Maryja]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[27], Lubiń, page 9:

     Czyerznye spina

     [Cierznie spina]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[28], page 829:

     Vczysnąly yą dvyema *drugoma v glovą tako sylnye, yze thy ystne ostry czyrnye przeschly yego svyąthą glovą aze do mozgu

     [Wcisnęli ją dwiema drągoma w głowę tako silnie, iże ty istne ostry cirnie przeszły jego świętą głowę aże do mozgu]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[29], page 830:

     Prze odpusczenye grzechow yest czyrpyal, ktore grzechy czlovyeka pchayą-cz albo kolyą-cz vyączey nyzly czyrnye

     [rze odpuszczenie grzechow jest cirpiał, ktore grzechy człowieka pchają-ć albo kolą-ć więcej niżli cirnie]

3. (attested in Sieradz-Łęczyca, hapax legomenon) thistle (any thistle of the genus Carduus)
   • 1874-1891 [Czyrznye carduus], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[30], [31], [32]}, volume XXII, Łęczyca, page 28:

     Cirznie carduus

     [-]

     (please add an English translation of this quotation)

• Polish: cierń, ciernie, tarnie (Middle Polish), czernie, czérznie, czyrznie (Kuyavia), cirznie (Central Greater Poland, Near Masovian, Grudów), cirzń (Central Greater Poland, Near Masovian), cyrznie (Near Masovian)
• Silesian: ciyrń

• Boryś, Wiesław (2005) “cierń”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “cierń”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “ciernie”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “cierń”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Brückner, Aleksander (1927) “ciernie”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• K. Nitsch, editor (1955), “(cierń) ciernie, cierznie, cirnie, cirznie, cirń”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 297
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “(cierń) ciernie, cierznie, cirnie, cirznie, cirń”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “(Ciernie) Cierznie, Cirnie”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• IPA^(key): /ˈt͡ɕɛr.ɲɛ/
• Rhymes: -ɛrɲɛ
• Syllabification: cier‧nie

ciernie

1. nominative/accusative/vocative plural of cierń