czapka

czapka (plural czapkas)

1. Alternative spelling of chapka.

From Old French chape +‎ -ka. First attested in 1411.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ʃʲʲaːpka/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ʃʲʲɒpka/

czapka f

1. (attested in Greater Poland, Masovia, Lesser Poland) cap; headwear

   żelazna czapka ― iron headwear

   • 1902 [1411], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎^[1], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 410:

     Gegneszka dala mi pantliki y czapkø yaco *krziwnø

     [Jegnieszka dała mi pętliki i czapkę jako grzywnę]

   • 1920 [1413], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 2050, Płońsk:

     Yacom ya ne obeczal Ewcze za cztirzi za *thwadzescza grossy ruchi, a czapky za hosmnathcze

     [Jako ja nie obiecał Ewce za cztirzy za dwadzieścia groszy ruchy, a czapki za hośmnatcie]

   • 1861 [1422], Józef Przyborowski, editor, Vetustissimam adiectivorum linguae Polonae declinationem monumentis ineditis illustravit, Greater Poland, page 16:

     Czsso Micolay na mya zalowal, abich mu czapka wząl, te gesm ya ne *wząl

     [Czso Mikołaj na mie żałował, abych mu czapkę wziął, te jeśm ja nie wziął]

   • 1950 [1430], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 310, Warsaw:

     Jako ya Falcoui czapky... nye ss[e]cl y wosznicze nye sbil szamowtor

     [Jako ja nie Falkowi czapki... nie zsiekł i woźnice nie zbił samowtor]

   • 1920 [1435], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 996, Zakroczym:

     O ktori koszuch y o czapką Ian szalowal na Gunoltha, tego on vszitku nye ma

     [O ktory kożuch i o czapkę Jan żałował na Gunolta, tego on użytku nie ma]

   • 1920 [1436], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 2320, Zakroczym:

     Czsso na myą szalowal Wyernek o kaptur y o dwye czapcze, tho mnye dal dzecan

     [Czso na mię żałował Wiernek o kaptur i o dwie czapce, to mnie dal dziekan]

   • 1856-1870 [1451], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[2], volume II, number 3474:

     Mi treli am al. czapca examunti de nigro examunto

     [Mi treli am al. czapka examunti de nigro examunto]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 8, 13:

     Syn i gego... poszwyøczyl... y wstawy na nye czyapky

     [Syn i jego poświęcił... i wstawi na nie czapki]

   • 1950 [1458], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1078, Warsaw:

     Jakom ja Pyotra nye zbyl, anym... od nyego lupv dwv czhapkv wzanl gwaltem

     [Jakom ja Piotra nie zbił, anim... od niego łupu dwu czapku wziął gwałtem]

   • 1907 [c. 1470], Jakub Parkoszowic, edited by Jan Łoś, Traktat o ortografii polskiej‎^[4], Żurawica, Świętokrzyskie Voivodeship, Krakow, page 406:

     Czapka

     [Czapka]

   • 1950 [1471], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3029, Warsaw:

     Jakom... ny vczinyla schkody... anym posslala dzesszyacz parszvn othbyacz na gymyenye jego, any czapka sz glowy szyną jego szbitha, any do mnye wzatha

     [Jakom... ni uczyniła szkody... anim posłała dziesięć parsun otbijać na jimienie jego, ani czapka z głowy syna jego zbita, ani do mnie wzięta]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 104:

     Byskvpya czapka cidarim

     [Biskupia czapka cidarim]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 22r:

     Camsile zyelaszna czapką

     [Camsile żelazna czapką]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 83v:

     Mitra eyn haub oder eyn mutz czapką

     [Mitra eyn haub oder eyn mutz czapka]

• Polish: czapka
• Silesian: czŏpka

• Boryś, Wiesław (2005) “czapka”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “czapka”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “czapka”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “czapka”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1955), “czapka”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 342
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czapka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “czapka”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish czapka. By surface analysis, Old French chape +‎ -ka.

• IPA^(key): /ˈt͡ʂap.ka/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -apka
• Syllabification: czap‧ka
• Homophone: Czapka

czapka f (diminutive czapeczka, augmentative czapa)

1. cap (headwear)

• czapka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• czapka in Polish dictionaries at PWN