czasza

Inherited from Proto-Slavic *čaša. First attested in 1287.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ʃʲʲaʃʲa/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ʃʲʲaʃʲa/

czasza f

1. (attested in Greater Poland, Lesser Poland) chalice, cup
   • 1856-1870 [1437], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[1], volume II, number 2721:

     Recepisti... duodecim coclearia, quinque cyphos al. czasye, tria wasa al. kupky

     [Recepisti... duodecim coclearia, quinque cyphos al. czasze, tria wasa al. kupki]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 37, 16:

     Vdzyelal... ssødy kv rozmagytey potrzebye stolowey, ocztowe czbany, banye, czyesszee y kadzydlnycze z zlota czystego, w ktorich offyerowany mayø bicz plinøczee rzeczy

     [Udziełał... ssędy ku rozmajitej potrzebie stołowej, octowe czbany, banie, czesze i kadzidlnice z złota czystego, w ktorych ofierowany mają być płynące rzeczy]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 4, 7:

     A stol takesz obietny owinø modrim plasczem a wlozyø s nim kadzidlniczø, tarlkø a *czasøø* (ponent... thuribula et mortariola, cyathos et crateras)

     [A stoł takież obietny owiną modrym płaszczem a włożą s nim kadzidlnicę, tarłkę a *czaszę* (ponent... thuribula et mortariola, cyathos et crateras)]

   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 69:

     Ku they tho gyeradzye... szlusza czynyone szlotho y szrebro, czo szlusza ku panyeszkyey kraszye, y srebrne czasze, zlowye roszthuchany

     [Ku tej to gieradzie... służą czynione złoto i srebro, czso służą ku panieskiej krasie, i srebrne czasze słowie rostuchany]

   • [c. 1455-1460], Rękopiśmienne ekscerpty, page 55:

     Czasche vasa

     [Czasze vasa]

   • 1907 [c. 1470], Jakub Parkoszowic, edited by Jan Łoś, Traktat o ortografii polskiej‎^[4], Żurawica, Świętokrzyskie Voivodeship, Krakow, page 406:

     Czascha

     [Czasza]

   • 1868 [1483], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[5], volume XV (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 529:

     Duos ciphos al. czasche argenteas

     [Duos ciphos al. czasze argenteas]

   • 1927-1930 [1491], Wilhelm Rolny, editor, Najstarsze akta konsystorza lwowskiego. Acta officii consistorialis Leopoliensis antiquissima‎^[6], volume II, number 467, Lviv:

     Cantarus stanneus unius mensure al. czaszna

     [Cantarus stanneus unius mensure al. czasza]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[7], Greater Poland, pages 74, 7:

     Bo czasza w ręcze bozey wyna czystego pelna zmyeszy

     [Bo czasza w ręce bożej wina czystego pełna zmieszy]

   • XV p. post., Wokabularz petersburski I, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.Q.ch.XVI.33, page 8:

     Picarius cassą

     [Picarius czasza]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 96v:

     Patera eyn schale; Versus: est cyphus pathera Nicolai villa pathera; patera cząschą

     [Patera eyn schale; Versus: est cyphus pathera Nicolai villa pathera; patera czasza]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 305:

     Nusz, vy Zydovye a mądrczy zydowsczy, to czo yest wzvyrchu czasze albo myszy, to czczyczye

     [Nuż wy, Żydowie a mędrcy żydowszczy, to, co jest wzwirchu czasze albo misy, to ćcicie]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 314:

     A też ktokoli jednemu namniejszemu s tych da telko czaszę wody żywej w imię zwolenika mego, zawiernie wam po- wiedam, nie straci zapłaty swojej

     [A też ktokoli jednemu namniejszemu s tych da telko czaszę wody żywej w imię zwolenika mego, zawiernie wam po- wiedam, nie straci zapłaty swojej]

2. (attested in Greater Poland, hapax legomenon) tribute of honey
   • 1877-1999 [1287], Franciszek Piekosiński, Antoni Gąsiorowski, Henryk Kowalewicz, Ryszard Walczak, Tomasz Jasiński, Izabela Skierska, editors, Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. Codex diplomaticus Maioris Poloniae [Diplomatic Code of Greater Poland], volume I, Greater Poland, page 544:

     A solucione mellis quod dicitur *csafa* vulgariter, latine vero cifus (Matr III Suppl nr 8: czassa vulgariter, latine *cisus)

     [A solucione mellis quod dicitur *czasza* vulgariter, latine vero cifus (Matr III Suppl nr 8: czasza vulgariter, latine *cisus)]

• Polish: czasza

• Boryś, Wiesław (2005) “czasza”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “czasza”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Bańkowski, Andrzej (2000) “czasza”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• K. Nitsch, editor (1955), “czasza”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 356
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czasza”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “czasza”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish czasza.

• IPA^(key): /ˈt͡ʂa.ʂa/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -aʂa
• Syllabification: cza‧sza

czasza f

1. bowl
2. mazer
3. the parabolic reflector of a satellite dish

• czasza in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• czasza in Polish dictionaries at PWN