khwela
Northern Ndebele
Etymology
From Proto-Bantu *-kóɪda.
Verb
-khwéla
- to climb
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Swazi
Etymology
From Proto-Bantu *-kóɪda.
Verb
-khwéla
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Xhosa
Etymology
From Proto-Bantu *-kóɪda.
Verb
-khwéla
- to ride
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Zulu
Etymology
From Proto-Bantu *-kóɪda.
Verb
-khwéla
- (transitive) to ascend, to climb
- (transitive) to mount, to get onto, to ride
- (transitive) to catch (bus, train, etc.)
- (transitive) to annoy, to harass, to irk, to pester, to vex, to upset
Inflection
| positive | negative | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| infinitive | ukukhwela | ukungakhweli | ||||
| imperative | ||||||
| simple | + object concord | |||||
| singular | khwela | -khwele | ||||
| plural | khwelani | -khweleni | ||||
| present | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngiyakhwela, ngikhwela | engikhwelayo, engikhwela | ngikhwela | angikhweli | engingakhweli | ngingakhweli |
| 2nd singular | uyakhwela, ukhwela | okhwelayo, okhwela | ukhwela | awukhweli | ongakhweli | ungakhweli |
| 1st plural | siyakhwela, sikhwela | esikhwelayo, esikhwela | sikhwela | asikhweli | esingakhweli | singakhweli |
| 2nd plural | niyakhwela, nikhwela | enikhwelayo, enikhwela | nikhwela | anikhweli | eningakhweli | ningakhweli |
| class 1 | uyakhwela, ukhwela | okhwelayo, okhwela | ekhwela | akakhweli | ongakhweli | engakhweli |
| class 2 | bayakhwela, bakhwela | abakhwelayo, abakhwela | bekhwela | abakhweli | abangakhweli | bengakhweli |
| class 3 | uyakhwela, ukhwela | okhwelayo, okhwela | ukhwela | awukhweli | ongakhweli | ungakhweli |
| class 4 | iyakhwela, ikhwela | ekhwelayo, ekhwela | ikhwela | ayikhweli | engakhweli | ingakhweli |
| class 5 | liyakhwela, likhwela | elikhwelayo, elikhwela | likhwela | alikhweli | elingakhweli | lingakhweli |
| class 6 | ayakhwela, akhwela | akhwelayo, akhwela | ekhwela | awakhweli | angakhweli | engakhweli |
| class 7 | siyakhwela, sikhwela | esikhwelayo, esikhwela | sikhwela | asikhweli | esingakhweli | singakhweli |
| class 8 | ziyakhwela, zikhwela | ezikhwelayo, ezikhwela | zikhwela | azikhweli | ezingakhweli | zingakhweli |
| class 9 | iyakhwela, ikhwela | ekhwelayo, ekhwela | ikhwela | ayikhweli | engakhweli | ingakhweli |
| class 10 | ziyakhwela, zikhwela | ezikhwelayo, ezikhwela | zikhwela | azikhweli | ezingakhweli | zingakhweli |
| class 11 | luyakhwela, lukhwela | olukhwelayo, olukhwela | lukhwela | alukhweli | olungakhweli | lungakhweli |
| class 14 | buyakhwela, bukhwela | obukhwelayo, obukhwela | bukhwela | abukhweli | obungakhweli | bungakhweli |
| class 15 | kuyakhwela, kukhwela | okukhwelayo, okukhwela | kukhwela | akukhweli | okungakhweli | kungakhweli |
| class 17 | kuyakhwela, kukhwela | okukhwelayo, okukhwela | kukhwela | akukhweli | okungakhweli | kungakhweli |
| recent past | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngikhwelile, ngikhwelē | engikhwelile, engikhwelē | ngikhwelile, ngikhwelē | angikhwelanga | engingakhwelanga | ngingakhwelanga |
| 2nd singular | ukhwelile, ukhwelē | okhwelile, okhwelē | ukhwelile, ukhwelē | awukhwelanga | ongakhwelanga | ungakhwelanga |
| 1st plural | sikhwelile, sikhwelē | esikhwelile, esikhwelē | sikhwelile, sikhwelē | asikhwelanga | esingakhwelanga | singakhwelanga |
| 2nd plural | nikhwelile, nikhwelē | enikhwelile, enikhwelē | nikhwelile, nikhwelē | anikhwelanga | eningakhwelanga | ningakhwelanga |
| class 1 | ukhwelile, ukhwelē | okhwelile, okhwelē | ekhwelile, ekhwelē | akakhwelanga | ongakhwelanga | engakhwelanga |
| class 2 | bakhwelile, bakhwelē | abakhwelile, abakhwelē | bekhwelile, bekhwelē | abakhwelanga | abangakhwelanga | bengakhwelanga |
| class 3 | ukhwelile, ukhwelē | okhwelile, okhwelē | ukhwelile, ukhwelē | awukhwelanga | ongakhwelanga | ungakhwelanga |
| class 4 | ikhwelile, ikhwelē | ekhwelile, ekhwelē | ikhwelile, ikhwelē | ayikhwelanga | engakhwelanga | ingakhwelanga |
| class 5 | likhwelile, likhwelē | elikhwelile, elikhwelē | likhwelile, likhwelē | alikhwelanga | elingakhwelanga | lingakhwelanga |
| class 6 | akhwelile, akhwelē | akhwelile, akhwelē | ekhwelile, ekhwelē | awakhwelanga | angakhwelanga | engakhwelanga |
| class 7 | sikhwelile, sikhwelē | esikhwelile, esikhwelē | sikhwelile, sikhwelē | asikhwelanga | esingakhwelanga | singakhwelanga |
| class 8 | zikhwelile, zikhwelē | ezikhwelile, ezikhwelē | zikhwelile, zikhwelē | azikhwelanga | ezingakhwelanga | zingakhwelanga |
| class 9 | ikhwelile, ikhwelē | ekhwelile, ekhwelē | ikhwelile, ikhwelē | ayikhwelanga | engakhwelanga | ingakhwelanga |
| class 10 | zikhwelile, zikhwelē | ezikhwelile, ezikhwelē | zikhwelile, zikhwelē | azikhwelanga | ezingakhwelanga | zingakhwelanga |
| class 11 | lukhwelile, lukhwelē | olukhwelile, olukhwelē | lukhwelile, lukhwelē | alukhwelanga | olungakhwelanga | lungakhwelanga |
| class 14 | bukhwelile, bukhwelē | obukhwelile, obukhwelē | bukhwelile, bukhwelē | abukhwelanga | obungakhwelanga | bungakhwelanga |
| class 15 | kukhwelile, kukhwelē | okukhwelile, okukhwelē | kukhwelile, kukhwelē | akukhwelanga | okungakhwelanga | kungakhwelanga |
| class 17 | kukhwelile, kukhwelē | okukhwelile, okukhwelē | kukhwelile, kukhwelē | akukhwelanga | okungakhwelanga | kungakhwelanga |
| remote past | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngākhwela | engākhwela | ngākhwela | angikhwelanga | engingakhwelanga | ngingakhwelanga |
| 2nd singular | wākhwela | owākhwela | wākhwela | awukhwelanga | ongakhwelanga | ungakhwelanga |
| 1st plural | sākhwela | esākhwela | sākhwela | asikhwelanga | esingakhwelanga | singakhwelanga |
| 2nd plural | nākhwela | enākhwela | nākhwela | anikhwelanga | eningakhwelanga | ningakhwelanga |
| class 1 | wākhwela | owākhwela | ākhwela | akakhwelanga | ongakhwelanga | engakhwelanga |
| class 2 | bākhwela | abākhwela | bākhwela | abakhwelanga | abangakhwelanga | bengakhwelanga |
| class 3 | wākhwela | owākhwela | wākhwela | awukhwelanga | ongakhwelanga | ungakhwelanga |
| class 4 | yākhwela | eyākhwela | yākhwela | ayikhwelanga | engakhwelanga | ingakhwelanga |
| class 5 | lākhwela | elākhwela | lākhwela | alikhwelanga | elingakhwelanga | lingakhwelanga |
| class 6 | ākhwela | ākhwela | ākhwela | awakhwelanga | angakhwelanga | engakhwelanga |
| class 7 | sākhwela | esākhwela | sākhwela | asikhwelanga | esingakhwelanga | singakhwelanga |
| class 8 | zākhwela | ezākhwela | zākhwela | azikhwelanga | ezingakhwelanga | zingakhwelanga |
| class 9 | yākhwela | eyākhwela | yākhwela | ayikhwelanga | engakhwelanga | ingakhwelanga |
| class 10 | zākhwela | ezākhwela | zākhwela | azikhwelanga | ezingakhwelanga | zingakhwelanga |
| class 11 | lwākhwela | olwākhwela | lwākhwela | alukhwelanga | olungakhwelanga | lungakhwelanga |
| class 14 | bākhwela | obākhwela | bākhwela | abukhwelanga | obungakhwelanga | bungakhwelanga |
| class 15 | kwākhwela | okwākhwela | kwākhwela | akukhwelanga | okungakhwelanga | kungakhwelanga |
| class 17 | kwākhwela | okwākhwela | kwākhwela | akukhwelanga | okungakhwelanga | kungakhwelanga |
| potential | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngingakhwela | — | ngingakhwela | ngingekhwele | — | ngingekhwele |
| 2nd singular | ungakhwela | — | ungakhwela | ungekhwele | — | ungekhwele |
| 1st plural | singakhwela | — | singakhwela | singekhwele | — | singekhwele |
| 2nd plural | ningakhwela | — | ningakhwela | ningekhwele | — | ningekhwele |
| class 1 | angakhwela | — | engakhwela | angekhwele | — | engekhwele |
| class 2 | bangakhwela | — | bengakhwela | bangekhwele | — | bengekhwele |
| class 3 | ungakhwela | — | ungakhwela | ungekhwele | — | ungekhwele |
| class 4 | ingakhwela | — | ingakhwela | ingekhwele | — | ingekhwele |
| class 5 | lingakhwela | — | lingakhwela | lingekhwele | — | lingekhwele |
| class 6 | angakhwela | — | engakhwela | angekhwele | — | engekhwele |
| class 7 | singakhwela | — | singakhwela | singekhwele | — | singekhwele |
| class 8 | zingakhwela | — | zingakhwela | zingekhwele | — | zingekhwele |
| class 9 | ingakhwela | — | ingakhwela | ingekhwele | — | ingekhwele |
| class 10 | zingakhwela | — | zingakhwela | zingekhwele | — | zingekhwele |
| class 11 | lungakhwela | — | lungakhwela | lungekhwele | — | lungekhwele |
| class 14 | bungakhwela | — | bungakhwela | bungekhwele | — | bungekhwele |
| class 15 | kungakhwela | — | kungakhwela | kungekhwele | — | kungekhwele |
| class 17 | kungakhwela | — | kungakhwela | kungekhwele | — | kungekhwele |
| immediate future | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngizokhwela | engizokhwela | ngizokhwela | angizukhwela | engingezukhwela | ngingezukhwela |
| 2nd singular | uzokhwela | ozokhwela | uzokhwela | awuzukhwela | ongezukhwela | ungezukhwela |
| 1st plural | sizokhwela | esizokhwela | sizokhwela | asizukhwela | esingezukhwela | singezukhwela |
| 2nd plural | nizokhwela | enizokhwela | nizokhwela | anizukhwela | eningezukhwela | ningezukhwela |
| class 1 | uzokhwela | ozokhwela | ezokhwela | akazukhwela | ongezukhwela | engezukhwela |
| class 2 | bazokhwela | abazokhwela | bezokhwela | abazukhwela | abangezukhwela | bengezukhwela |
| class 3 | uzokhwela | ozokhwela | uzokhwela | awuzukhwela | ongezukhwela | ungezukhwela |
| class 4 | izokhwela | ezokhwela | izokhwela | ayizukhwela | engezukhwela | ingezukhwela |
| class 5 | lizokhwela | elizokhwela | lizokhwela | alizukhwela | elingezukhwela | lingezukhwela |
| class 6 | azokhwela | azokhwela | ezokhwela | awazukhwela | angezukhwela | engezukhwela |
| class 7 | sizokhwela | esizokhwela | sizokhwela | asizukhwela | esingezukhwela | singezukhwela |
| class 8 | zizokhwela | ezizokhwela | zizokhwela | azizukhwela | ezingezukhwela | zingezukhwela |
| class 9 | izokhwela | ezokhwela | izokhwela | ayizukhwela | engezukhwela | ingezukhwela |
| class 10 | zizokhwela | ezizokhwela | zizokhwela | azizukhwela | ezingezukhwela | zingezukhwela |
| class 11 | luzokhwela | oluzokhwela | luzokhwela | aluzukhwela | olungezukhwela | lungezukhwela |
| class 14 | buzokhwela | obuzokhwela | buzokhwela | abuzukhwela | obungezukhwela | bungezukhwela |
| class 15 | kuzokhwela | okuzokhwela | kuzokhwela | akuzukhwela | okungezukhwela | kungezukhwela |
| class 17 | kuzokhwela | okuzokhwela | kuzokhwela | akuzukhwela | okungezukhwela | kungezukhwela |
| remote future | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngiyokhwela | engiyokhwela | ngiyokhwela | angiyukhwela | engingeyukhwela | ngingeyukhwela |
| 2nd singular | uyokhwela | oyokhwela | uyokhwela | awuyukhwela | ongeyukhwela | ungeyukhwela |
| 1st plural | siyokhwela | esiyokhwela | siyokhwela | asiyukhwela | esingeyukhwela | singeyukhwela |
| 2nd plural | niyokhwela | eniyokhwela | niyokhwela | aniyukhwela | eningeyukhwela | ningeyukhwela |
| class 1 | uyokhwela | oyokhwela | eyokhwela | akayukhwela | ongeyukhwela | engeyukhwela |
| class 2 | bayokhwela | abayokhwela | beyokhwela | abayukhwela | abangeyukhwela | bengeyukhwela |
| class 3 | uyokhwela | oyokhwela | uyokhwela | awuyukhwela | ongeyukhwela | ungeyukhwela |
| class 4 | iyokhwela | eyokhwela | iyokhwela | ayiyukhwela | engeyukhwela | ingeyukhwela |
| class 5 | liyokhwela | eliyokhwela | liyokhwela | aliyukhwela | elingeyukhwela | lingeyukhwela |
| class 6 | ayokhwela | ayokhwela | eyokhwela | awayukhwela | angeyukhwela | engeyukhwela |
| class 7 | siyokhwela | esiyokhwela | siyokhwela | asiyukhwela | esingeyukhwela | singeyukhwela |
| class 8 | ziyokhwela | eziyokhwela | ziyokhwela | aziyukhwela | ezingeyukhwela | zingeyukhwela |
| class 9 | iyokhwela | eyokhwela | iyokhwela | ayiyukhwela | engeyukhwela | ingeyukhwela |
| class 10 | ziyokhwela | eziyokhwela | ziyokhwela | aziyukhwela | ezingeyukhwela | zingeyukhwela |
| class 11 | luyokhwela | oluyokhwela | luyokhwela | aluyukhwela | olungeyukhwela | lungeyukhwela |
| class 14 | buyokhwela | obuyokhwela | buyokhwela | abuyukhwela | obungeyukhwela | bungeyukhwela |
| class 15 | kuyokhwela | okuyokhwela | kuyokhwela | akuyukhwela | okungeyukhwela | kungeyukhwela |
| class 17 | kuyokhwela | okuyokhwela | kuyokhwela | akuyukhwela | okungeyukhwela | kungeyukhwela |
| present subjunctive | ||||||
| positive | negative | |||||
| 1st singular | ngikhwele | ngingakhweli | ||||
| 2nd singular | ukhwele | ungakhweli | ||||
| 1st plural | sikhwele | singakhweli | ||||
| 2nd plural | nikhwele | ningakhweli | ||||
| class 1 | akhwele | angakhweli | ||||
| class 2 | bakhwele | bangakhweli | ||||
| class 3 | ukhwele | ungakhweli | ||||
| class 4 | ikhwele | ingakhweli | ||||
| class 5 | likhwele | lingakhweli | ||||
| class 6 | akhwele | angakhweli | ||||
| class 7 | sikhwele | singakhweli | ||||
| class 8 | zikhwele | zingakhweli | ||||
| class 9 | ikhwele | ingakhweli | ||||
| class 10 | zikhwele | zingakhweli | ||||
| class 11 | lukhwele | lungakhweli | ||||
| class 14 | bukhwele | bungakhweli | ||||
| class 15 | kukhwele | kungakhweli | ||||
| class 17 | kukhwele | kungakhweli | ||||
| past subjunctive | ||||||
| positive | negative | |||||
| 1st singular | ngakhwela | ngangakhwela, angakhwela, angangakhwela | ||||
| 2nd singular | wakhwela | wangakhwela, awakhwela, awangakhwela | ||||
| 1st plural | sakhwela | sangakhwela, asakhwela, asangakhwela | ||||
| 2nd plural | nakhwela | nangakhwela, anakhwela, anangakhwela | ||||
| class 1 | wakhwela | wangakhwela, akakhwela, akangakhwela | ||||
| class 2 | bakhwela | bangakhwela, abakhwela, abangakhwela | ||||
| class 3 | wakhwela | wangakhwela, awakhwela, awangakhwela | ||||
| class 4 | yakhwela | yangakhwela, ayakhwela, ayangakhwela | ||||
| class 5 | lakhwela | langakhwela, alakhwela, alangakhwela | ||||
| class 6 | akhwela | angakhwela, awakhwela, awangakhwela | ||||
| class 7 | sakhwela | sangakhwela, asakhwela, asangakhwela | ||||
| class 8 | zakhwela | zangakhwela, azakhwela, azangakhwela | ||||
| class 9 | yakhwela | yangakhwela, ayakhwela, ayangakhwela | ||||
| class 10 | zakhwela | zangakhwela, azakhwela, azangakhwela | ||||
| class 11 | lwakhwela | lwangakhwela, alwakhwela, alwangakhwela | ||||
| class 14 | bakhwela | bangakhwela, abakhwela, abangakhwela | ||||
| class 15 | kwakhwela | kwangakhwela, akwakhwela, akwangakhwela | ||||
| class 17 | kwakhwela | kwangakhwela, akwakhwela, akwangakhwela | ||||
References
- C. M. Doke, B. W. Vilakazi (1972) “khwela”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “khwela (3.9)”