Quechua
Etymology
Compound of mama (“mother”) + -kuna (“plural suffix”).
Pronunciation
Noun
mamakuna
- (historical) A woman who was part of an Inca institution where women performed as matrons ("senior female nurse") along with other positions as religious and community leaders, watchwomen or purveyors, among others.
Usage notes
In 17th century Quechua, the suffix -kuna seemed to be used not particularly to reflect plurality. In fact, the numeral huk (“one”) could be added to get the meaning of "one of the mamakuna".[1]
Declension
Declension of mamakuna
|
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakuna
|
mamakunakuna
|
| accusative
|
mamakunata
|
mamakunakunata
|
| dative
|
mamakunaman
|
mamakunakunaman
|
| genitive
|
mamakunap
|
mamakunakunap
|
| locative
|
mamakunapi
|
mamakunakunapi
|
| terminative
|
mamakunakama
|
mamakunakunakama
|
| ablative
|
mamakunamanta
|
mamakunakunamanta
|
| instrumental
|
mamakunawan
|
mamakunakunawan
|
| comitative
|
mamakunantin
|
mamakunakunantin
|
| abessive
|
mamakunannaq
|
mamakunakunannaq
|
| comparative
|
mamakunahina
|
mamakunakunahina
|
| causative
|
mamakunarayku
|
mamakunakunarayku
|
| benefactive
|
mamakunapaq
|
mamakunakunapaq
|
| associative
|
mamakunapura
|
mamakunakunapura
|
| distributive
|
mamakunanka
|
mamakunakunanka
|
| exclusive
|
mamakunalla
|
mamakunakunalla
|
Possessive forms of mamakuna
ñuqap - first-person singular
| ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunay
|
mamakunaykuna
|
| accusative
|
mamakunayta
|
mamakunaykunata
|
| dative
|
mamakunayman
|
mamakunaykunaman
|
| genitive
|
mamakunaypa
|
mamakunaykunap
|
| locative
|
mamakunaypi
|
mamakunaykunapi
|
| terminative
|
mamakunaykama
|
mamakunaykunakama
|
| ablative
|
mamakunaymanta
|
mamakunaykunamanta
|
| instrumental
|
mamakunaywan
|
mamakunaykunawan
|
| comitative
|
mamakunaynintin
|
mamakunaykunantin
|
| abessive
|
mamakunayninnaq
|
mamakunaykunannaq
|
| comparative
|
mamakunayhina
|
mamakunaykunahina
|
| causative
|
mamakunayrayku
|
mamakunaykunarayku
|
| benefactive
|
mamakunaypaq
|
mamakunaykunapaq
|
| associative
|
mamakunaypura
|
mamakunaykunapura
|
| distributive
|
mamakunayninka
|
mamakunaykunanka
|
| exclusive
|
mamakunaylla
|
mamakunaykunalla
|
qampa - second-person singular
| qampa (your)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunayki
|
mamakunaykikuna
|
| accusative
|
mamakunaykita
|
mamakunaykikunata
|
| dative
|
mamakunaykiman
|
mamakunaykikunaman
|
| genitive
|
mamakunaykipa
|
mamakunaykikunap
|
| locative
|
mamakunaykipi
|
mamakunaykikunapi
|
| terminative
|
mamakunaykikama
|
mamakunaykikunakama
|
| ablative
|
mamakunaykimanta
|
mamakunaykikunamanta
|
| instrumental
|
mamakunaykiwan
|
mamakunaykikunawan
|
| comitative
|
mamakunaykintin
|
mamakunaykikunantin
|
| abessive
|
mamakunaykinnaq
|
mamakunaykikunannaq
|
| comparative
|
mamakunaykihina
|
mamakunaykikunahina
|
| causative
|
mamakunaykirayku
|
mamakunaykikunarayku
|
| benefactive
|
mamakunaykipaq
|
mamakunaykikunapaq
|
| associative
|
mamakunaykipura
|
mamakunaykikunapura
|
| distributive
|
mamakunaykinka
|
mamakunaykikunanka
|
| exclusive
|
mamakunaykilla
|
mamakunaykikunalla
|
paypa - third-person singular
| paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunan
|
mamakunankuna
|
| accusative
|
mamakunanta
|
mamakunankunata
|
| dative
|
mamakunanman
|
mamakunankunaman
|
| genitive
|
mamakunanpa
|
mamakunankunap
|
| locative
|
mamakunanpi
|
mamakunankunapi
|
| terminative
|
mamakunankama
|
mamakunankunakama
|
| ablative
|
mamakunanmanta
|
mamakunankunamanta
|
| instrumental
|
mamakunanwan
|
mamakunankunawan
|
| comitative
|
mamakunanintin
|
mamakunankunantin
|
| abessive
|
mamakunanninnaq
|
mamakunankunannaq
|
| comparative
|
mamakunanhina
|
mamakunankunahina
|
| causative
|
mamakunanrayku
|
mamakunankunarayku
|
| benefactive
|
mamakunanpaq
|
mamakunankunapaq
|
| associative
|
mamakunanpura
|
mamakunankunapura
|
| distributive
|
mamakunaninka
|
mamakunankunanka
|
| exclusive
|
mamakunanlla
|
mamakunankunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
| ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunanchik
|
mamakunanchikkuna
|
| accusative
|
mamakunanchikta
|
mamakunanchikkunata
|
| dative
|
mamakunanchikman
|
mamakunanchikkunaman
|
| genitive
|
mamakunanchikpa
|
mamakunanchikkunap
|
| locative
|
mamakunanchikpi
|
mamakunanchikkunapi
|
| terminative
|
mamakunanchikkama
|
mamakunanchikkunakama
|
| ablative
|
mamakunanchikmanta
|
mamakunanchikkunamanta
|
| instrumental
|
mamakunanchikwan
|
mamakunanchikkunawan
|
| comitative
|
mamakunanchiknintin
|
mamakunanchikkunantin
|
| abessive
|
mamakunanchikninnaq
|
mamakunanchikkunannaq
|
| comparative
|
mamakunanchikhina
|
mamakunanchikkunahina
|
| causative
|
mamakunanchikrayku
|
mamakunanchikkunarayku
|
| benefactive
|
mamakunanchikpaq
|
mamakunanchikkunapaq
|
| associative
|
mamakunanchikpura
|
mamakunanchikkunapura
|
| distributive
|
mamakunanchikninka
|
mamakunanchikkunanka
|
| exclusive
|
mamakunanchiklla
|
mamakunanchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
| ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunayku
|
mamakunaykukuna
|
| accusative
|
mamakunaykuta
|
mamakunaykukunata
|
| dative
|
mamakunaykuman
|
mamakunaykukunaman
|
| genitive
|
mamakunaykupa
|
mamakunaykukunap
|
| locative
|
mamakunaykupi
|
mamakunaykukunapi
|
| terminative
|
mamakunaykukama
|
mamakunaykukunakama
|
| ablative
|
mamakunaykumanta
|
mamakunaykukunamanta
|
| instrumental
|
mamakunaykuwan
|
mamakunaykukunawan
|
| comitative
|
mamakunaykuntin
|
mamakunaykukunantin
|
| abessive
|
mamakunaykunnaq
|
mamakunaykukunannaq
|
| comparative
|
mamakunaykuhina
|
mamakunaykukunahina
|
| causative
|
mamakunaykurayku
|
mamakunaykukunarayku
|
| benefactive
|
mamakunaykupaq
|
mamakunaykukunapaq
|
| associative
|
mamakunaykupura
|
mamakunaykukunapura
|
| distributive
|
mamakunaykunka
|
mamakunaykukunanka
|
| exclusive
|
mamakunaykulla
|
mamakunaykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
| qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunaykichik
|
mamakunaykichikkuna
|
| accusative
|
mamakunaykichikta
|
mamakunaykichikkunata
|
| dative
|
mamakunaykichikman
|
mamakunaykichikkunaman
|
| genitive
|
mamakunaykichikpa
|
mamakunaykichikkunap
|
| locative
|
mamakunaykichikpi
|
mamakunaykichikkunapi
|
| terminative
|
mamakunaykichikkama
|
mamakunaykichikkunakama
|
| ablative
|
mamakunaykichikmanta
|
mamakunaykichikkunamanta
|
| instrumental
|
mamakunaykichikwan
|
mamakunaykichikkunawan
|
| comitative
|
mamakunaykichiknintin
|
mamakunaykichikkunantin
|
| abessive
|
mamakunaykichikninnaq
|
mamakunaykichikkunannaq
|
| comparative
|
mamakunaykichikhina
|
mamakunaykichikkunahina
|
| causative
|
mamakunaykichikrayku
|
mamakunaykichikkunarayku
|
| benefactive
|
mamakunaykichikpaq
|
mamakunaykichikkunapaq
|
| associative
|
mamakunaykichikpura
|
mamakunaykichikkunapura
|
| distributive
|
mamakunaykichikninka
|
mamakunaykichikkunanka
|
| exclusive
|
mamakunaykichiklla
|
mamakunaykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
| paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
mamakunanku
|
mamakunankukuna
|
| accusative
|
mamakunankuta
|
mamakunankukunata
|
| dative
|
mamakunankuman
|
mamakunankukunaman
|
| genitive
|
mamakunankupa
|
mamakunankukunap
|
| locative
|
mamakunankupi
|
mamakunankukunapi
|
| terminative
|
mamakunankukama
|
mamakunankukunakama
|
| ablative
|
mamakunankumanta
|
mamakunankukunamanta
|
| instrumental
|
mamakunankuwan
|
mamakunankukunawan
|
| comitative
|
mamakunankuntin
|
mamakunankukunantin
|
| abessive
|
mamakunankunnaq
|
mamakunankukunannaq
|
| comparative
|
mamakunankuhina
|
mamakunankukunahina
|
| causative
|
mamakunankurayku
|
mamakunankukunarayku
|
| benefactive
|
mamakunankupaq
|
mamakunankukunapaq
|
| associative
|
mamakunankupura
|
mamakunankukunapura
|
| distributive
|
mamakunankunka
|
mamakunankukunanka
|
| exclusive
|
mamakunankulla
|
mamakunankukunalla
|
|
Descendants
See also
References
- ^ Cerrón-Palomino, Rodolfo (2008) Voces del Ande: ensayos de onomástica andina [Words of the Andes: essays on Andean onomastics][1], Lima: Fondo Editorial PUCP, →DOI, pages 78–80
Cerrón-Palomino, Rodolfo (2013) Tras las huellas del Inca Garcilaso: el lenguaje como hermenéutica en la comprensión del pasado [Following the footsteps of Inca Garcilaso: Language as hermeneutics in the understanding of the past], Boston: Latinoamericana Editories; CELACP; Revista de Crítica Literaria Latinoamericana, →DOI, page 116