mituú
Nheengatu
FWOTD – 21 January 2025
Etymology
Etymology tree
Inherited from Old Tupi mutu'u. Doublet of pituú.
Pronunciation
- IPA(key): /mituˈu/[1]
- IPA(key): (São Gabriel da Cachoeira, some speakers) [miˈtu]
- IPA(key): (Middle Amazon) [mɨ.tuˈu]
- Rhymes: -u
- Hyphenation: mi‧tu‧ú
- Homophone: mitú (u-dropping)
Noun
mituú (plural mituú-itá)
- Sunday
- 1898 September 4, José Lourenço da Costa Aguiar, “Tupana munuçáuaitá [God's commandments]”, in Christu Muhençáua […] (overall work in Nheengatu and Portuguese), Petropolis: Pap. e Typ. Pacheco, Silva & C., page 41:
- Re-nungaturù curi mituú, ara santuitá.
- You shall save Sundays and holy days.
- 2014, “Araita [Days]”, in Maria Sílvia Cintra Martins, editor, Leetra Indígena[1], volume 3, number 3, São Carlos: UFSCar, →ISSN, archived from the original on 22 June 2024, page 46; text written in São Gabriel da Cachoeira:
- Mitú ramé maria usú tupauku kití i anamaita irūmu. Misa upawa ramé, maria uyuiri uka kití.
- On Sunday, Maria goes to the church with her relatives. When the mass ends, she goes back to her house.
- 2016, Eduardo de Almeida Navarro, “Mbuesawa 5: Maria uwasemu yepé sumuara-kunhã”, in Curso de língua geral (nheengatu ou tupi moderno): a língua das origens da civilização amazônica, 2nd edition (overall work in Portuguese), São Paulo: Páginas & Letras, →ISBN, page 42:
- Ayuíri mituú ramé.
- I come back on Sunday.
- 2021, Bíblia Baré, Buia Igarapé, Alto Rio Negro Indigenous Territory: Missão Novas Tribos do Brasil, translation of New Testament, Atu 20:7:
- Asui mitu rame yayumuatiri irumu yapixama arama pão, Paulu umbeu ainta supe nyãse uputari usu aintasui wirande kiti, asui uikupuku upurungita aintairumu ate pituna piterupi.
- Then, on Sunday, we gathered to nibble the bread and Paul spoke to them, and, wanting to leave them the next day, he stayed talking to them until midnight.
- archaic form of pituú
Coordinate terms
- days of the week: murakí ara-itá (appendix): mituú · murakipí · murakimukũi · murakimusapiri · supapawa · yukwakú · saurú [edit]
Derived terms
- mituuwasú
Verb
mituú
- archaic form of pituú
References
- ^ Raynice Geraldine Pereira da Silva, Aline da Cruz, Michéli de Deus Lima Schwade (2020) “Descrição e documentação fonológica das variedades do nheengatu no Amazonas”, in Revista De Letras Norte@mentos (in Portuguese), volume 13, number 33,