tnúth

Irish

Etymology

From Middle Irish tnúth.^[1] MacBain's Etymological Ditionary of Irish and Scots Gaelic gives "from the root ten, stretch: "grasping".

Pronunciation

(Munster) IPA^(key): /t̪ˠn̪ˠuː/
(Connacht, Ulster) IPA^(key): /t̪ˠɾˠuː/

Noun

tnúth m (genitive singular tnútha)

envy
longing, desire, hopeful expectation
- 1939, Peig Sayers, “Inghean an Cheannaidhe”, in Marie-Louise Sjoestedt, Description d’un parler irlandais de Kerry (Bibliothèque de l'École des Hautes Études; 270) (overall work in French), Paris: Librairie Honoré Champion, page 193:
  Ní raibh aon fhear óg uasal timpall ná go raibh ag tnúth le Máire Bhán a dh’fhagháil le pósadh, ach ni raibh aon mhaith d’aoinne bheith á lorg.
  There was no young gentleman around who wasn’t longing to get Máire Bhán in marriage, but it was no use to anyone to ask her.
verbal noun of tnúth

Declension

Declension of tnúth (third declension, no plural)

bare forms
	singular
nominative	tnúth
vocative	a thnúth
genitive	tnútha
dative	tnúth

forms with the definite article
	singular
nominative	an tnúth
genitive	an tnútha
dative	leis an tnúth don tnúth

Derived terms

tnúthach

Verb

tnúth (present analytic tnúthann, future analytic tnúthfaidh, verbal noun tnúth, past participle tnúite)

to envy
to long for, desire, expect hopefully

Conjugation

conjugation of tnúth (first conjugation – A)

tense	singular			plural			relative	autonomous
verbal noun	tnúth
past participle	tnúite
tense	first	second	third	first	second	third	relative	autonomous
indicative
present	tnúthaim	tnúthann tú; tnúthair^†	tnúthann sé, sí	tnúthaimid	tnúthann sibh	tnúthann siad; tnúthaid^†	a thnúthann; a thnúthas / a dtnúthann*	tnútar
past	thnúth mé; thnúthas	thnúth tú; thnúthais	thnúth sé, sí	thnúthamar; thnúth muid	thnúth sibh; thnúthabhair	thnúth siad; thnúthadar	a thnúth / ar thnúth*	tnúthadh
past habitual	thnúthainn / dtnúthainn‡‡	thnútá / dtnútá‡‡	thnúthadh sé, sí / dtnúthadh sé, sí‡‡	thnúthaimis; thnúthadh muid / dtnúthaimis‡‡; dtnúthadh muid‡‡	thnúthadh sibh / dtnúthadh sibh‡‡	thnúthaidís; thnúthadh siad / dtnúthaidís‡‡; dtnúthadh siad‡‡	a thnúthadh / a dtnúthadh*	thnútaí / dtnútaí‡‡
future	tnúthfaidh mé; tnúthfad	tnúthfaidh tú; tnúthfair^†	tnúthfaidh sé, sí	tnúthfaimid; tnúthfaidh muid	tnúthfaidh sibh	tnúthfaidh siad; tnúthfaid^†	a thnúthfaidh; a thnúthfas / a dtnúthfaidh*	tnúthfar
conditional	thnúthfainn / dtnúthfainn‡‡	thnúthfá / dtnúthfá‡‡	thnúthfadh sé, sí / dtnúthfadh sé, sí‡‡	thnúthfaimis; thnúthfadh muid / dtnúthfaimis‡‡; dtnúthfadh muid‡‡	thnúthfadh sibh / dtnúthfadh sibh‡‡	thnúthfaidís; thnúthfadh siad / dtnúthfaidís‡‡; dtnúthfadh siad‡‡	a thnúthfadh / a dtnúthfadh*	thnúthfaí / dtnúthfaí‡‡
subjunctive
present	go dtnútha mé; go dtnúthad^†	go dtnútha tú; go dtnúthair^†	go dtnútha sé, sí	go dtnúthaimid; go dtnútha muid	go dtnútha sibh	go dtnútha siad; go dtnúthaid^†	—	go dtnútar
past	dá dtnúthainn	dá dtnútá	dá dtnúthadh sé, sí	dá dtnúthaimis; dá dtnúthadh muid	dá dtnúthadh sibh	dá dtnúthaidís; dá dtnúthadh siad	—	dá dtnútaí
imperative
–	tnúthaim	tnúth	tnúthadh sé, sí	tnúthaimis	tnúthaigí; tnúthaidh^†	tnúthaidís	—	tnútar

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation

Mutated forms of *tnúth*
radical	lenition	eclipsis
tnúth	thnúth	dtnúth

Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.

References

^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “tnúth, tnúd”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language