trzeźwy
Polish
Alternative forms
- krzeźwy, trzeźwi (Middle Polish)
- krzyźwy (Kuyavia, Near Masovian, Podegrodzie)
Etymology
Inherited from Old Polish trzeźwy, from Proto-Slavic *terzvъ.
Pronunciation
Audio: (file) - Rhymes: -ɛʑvɘ
- Syllabification: trze‧źwy
Adjective
trzeźwy (comparative trzeźwiejszy or bardziej trzeźwy, superlative najtrzeźwiejszy or najbardziej trzeźwy, derived adverb trzeźwo or (Middle Polish) trzeźwie)
- sober (not drunk)
- Antonym: nietrzeźwy
- wide awake, fully awake, not sleepy
- 1947, Witold Makowiecki, Przygody Meliklesa Greka, page 86:
- Starzec rozbudził się wreszcie, usiadł na posłaniu, od razu przytomny i trzeźwy.
- The old man finally woke up; he sat up on the bed, immediately conscious and wide awake.
- lucid (not confused)
Declension
Declension of trzeźwy (hard)
| singular | plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
| nominative | trzeźwy | trzeźwa | trzeźwe | trzeźwi | trzeźwe | |
| genitive | trzeźwego | trzeźwej | trzeźwego | trzeźwych | ||
| dative | trzeźwemu | trzeźwej | trzeźwemu | trzeźwym | ||
| accusative | trzeźwego | trzeźwy | trzeźwą | trzeźwe | trzeźwych | trzeźwe |
| instrumental | trzeźwym | trzeźwą | trzeźwym | trzeźwymi | ||
| locative | trzeźwym | trzeźwej | trzeźwym | trzeźwych | ||
Noun
trzeźwy m pers (female equivalent trzeźwa)
- (nominalised) sober person
- Antonym: nietrzeźwy
Declension
Declension of trzeźwy
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | trzeźwy | trzeźwi |
| genitive | trzeźwego | trzeźwych |
| dative | trzeźwemu | trzeźwym |
| accusative | trzeźwego | trzeźwych |
| instrumental | trzeźwym | trzeźwymi |
| locative | trzeźwym | trzeźwych |
| vocative | trzeźwy | trzeźwi |
Derived terms
adjectives
- trzeźwiuchny
- trzeźwiusieńki
- trzeźwiuteńki
- trzeźwy jak świnia
nouns
verbs
- trzeźwić impf
- trzeźwieć impf, wytrzeźwieć pf
Related terms
adjectives
- trzeźwiący
adverbs
- trzeźwiąco
- trzeźwiuchno
- trzeźwiusieńko
- trzeźwiuteńko
Further reading
- trzeźwy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- trzeźwy in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “TRZEŹWY”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Marek Kunicki-Goldfinger (31.03.2018) “TRZEŹWI”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “trzeźwy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 149
- Brückner, Aleksander (1927) “trzeźwy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna