ñiy

See also: niy and niþ

Quechua

Alternative forms

Noun

ñiy

  1. expression, saying

Declension

Declension of ñiy
singular plural
nominative ñiy ñiykuna
accusative ñiyta ñiykunata
dative ñiyman ñiykunaman
genitive ñiypa ñiykunap
locative ñiypi ñiykunapi
terminative ñiykama ñiykunakama
ablative ñiymanta ñiykunamanta
instrumental ñiywan ñiykunawan
comitative ñiynintin ñiykunantin
abessive ñiyninnaq ñiykunannaq
comparative ñiyhina ñiykunahina
causative ñiyrayku ñiykunarayku
benefactive ñiypaq ñiykunapaq
associative ñiypura ñiykunapura
distributive ñiyninka ñiykunanka
exclusive ñiylla ñiykunalla
Possessive forms of ñiy
ñuqap - first-person singular
ñuqap (my) singular plural
nominative ñiyniy ñiyniykuna
accusative ñiyniyta ñiyniykunata
dative ñiyniyman ñiyniykunaman
genitive ñiyniypa ñiyniykunap
locative ñiyniypi ñiyniykunapi
terminative ñiyniykama ñiyniykunakama
ablative ñiyniymanta ñiyniykunamanta
instrumental ñiyniywan ñiyniykunawan
comitative ñiyniynintin ñiyniykunantin
abessive ñiyniyninnaq ñiyniykunannaq
comparative ñiyniyhina ñiyniykunahina
causative ñiyniyrayku ñiyniykunarayku
benefactive ñiyniypaq ñiyniykunapaq
associative ñiyniypura ñiyniykunapura
distributive ñiyniyninka ñiyniykunanka
exclusive ñiyniylla ñiyniykunalla
qampa - second-person singular
qampa (your) singular plural
nominative ñiyniyki ñiyniykikuna
accusative ñiyniykita ñiyniykikunata
dative ñiyniykiman ñiyniykikunaman
genitive ñiyniykipa ñiyniykikunap
locative ñiyniykipi ñiyniykikunapi
terminative ñiyniykikama ñiyniykikunakama
ablative ñiyniykimanta ñiyniykikunamanta
instrumental ñiyniykiwan ñiyniykikunawan
comitative ñiyniykintin ñiyniykikunantin
abessive ñiyniykinnaq ñiyniykikunannaq
comparative ñiyniykihina ñiyniykikunahina
causative ñiyniykirayku ñiyniykikunarayku
benefactive ñiyniykipaq ñiyniykikunapaq
associative ñiyniykipura ñiyniykikunapura
distributive ñiyniykinka ñiyniykikunanka
exclusive ñiyniykilla ñiyniykikunalla
paypa - third-person singular
paypa (his/her/its) singular plural
nominative ñiynin ñiyninkuna
accusative ñiyninta ñiyninkunata
dative ñiyninman ñiyninkunaman
genitive ñiyninpa ñiyninkunap
locative ñiyninpi ñiyninkunapi
terminative ñiyninkama ñiyninkunakama
ablative ñiyninmanta ñiyninkunamanta
instrumental ñiyninwan ñiyninkunawan
comitative ñiyninintin ñiyninkunantin
abessive ñiyninninnaq ñiyninkunannaq
comparative ñiyninhina ñiyninkunahina
causative ñiyninrayku ñiyninkunarayku
benefactive ñiyninpaq ñiyninkunapaq
associative ñiyninpura ñiyninkunapura
distributive ñiynininka ñiyninkunanka
exclusive ñiyninlla ñiyninkunalla
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
ñuqanchikpa (our(incl)) singular plural
nominative ñiyninchik ñiyninchikkuna
accusative ñiyninchikta ñiyninchikkunata
dative ñiyninchikman ñiyninchikkunaman
genitive ñiyninchikpa ñiyninchikkunap
locative ñiyninchikpi ñiyninchikkunapi
terminative ñiyninchikkama ñiyninchikkunakama
ablative ñiyninchikmanta ñiyninchikkunamanta
instrumental ñiyninchikwan ñiyninchikkunawan
comitative ñiyninchiknintin ñiyninchikkunantin
abessive ñiyninchikninnaq ñiyninchikkunannaq
comparative ñiyninchikhina ñiyninchikkunahina
causative ñiyninchikrayku ñiyninchikkunarayku
benefactive ñiyninchikpaq ñiyninchikkunapaq
associative ñiyninchikpura ñiyninchikkunapura
distributive ñiyninchikninka ñiyninchikkunanka
exclusive ñiyninchiklla ñiyninchikkunalla
ñuqaykup - first-person exclusive plural
ñuqaykup (our(excl)) singular plural
nominative ñiyniyku ñiyniykukuna
accusative ñiyniykuta ñiyniykukunata
dative ñiyniykuman ñiyniykukunaman
genitive ñiyniykupa ñiyniykukunap
locative ñiyniykupi ñiyniykukunapi
terminative ñiyniykukama ñiyniykukunakama
ablative ñiyniykumanta ñiyniykukunamanta
instrumental ñiyniykuwan ñiyniykukunawan
comitative ñiyniykuntin ñiyniykukunantin
abessive ñiyniykunnaq ñiyniykukunannaq
comparative ñiyniykuhina ñiyniykukunahina
causative ñiyniykurayku ñiyniykukunarayku
benefactive ñiyniykupaq ñiyniykukunapaq
associative ñiyniykupura ñiyniykukunapura
distributive ñiyniykunka ñiyniykukunanka
exclusive ñiyniykulla ñiyniykukunalla
qamkunap - second-person plural
qamkunap (your(pl)) singular plural
nominative ñiyniykichik ñiyniykichikkuna
accusative ñiyniykichikta ñiyniykichikkunata
dative ñiyniykichikman ñiyniykichikkunaman
genitive ñiyniykichikpa ñiyniykichikkunap
locative ñiyniykichikpi ñiyniykichikkunapi
terminative ñiyniykichikkama ñiyniykichikkunakama
ablative ñiyniykichikmanta ñiyniykichikkunamanta
instrumental ñiyniykichikwan ñiyniykichikkunawan
comitative ñiyniykichiknintin ñiyniykichikkunantin
abessive ñiyniykichikninnaq ñiyniykichikkunannaq
comparative ñiyniykichikhina ñiyniykichikkunahina
causative ñiyniykichikrayku ñiyniykichikkunarayku
benefactive ñiyniykichikpaq ñiyniykichikkunapaq
associative ñiyniykichikpura ñiyniykichikkunapura
distributive ñiyniykichikninka ñiyniykichikkunanka
exclusive ñiyniykichiklla ñiyniykichikkunalla
paykunap - third-person plural
paykunap (their) singular plural
nominative ñiyninku ñiyninkukuna
accusative ñiyninkuta ñiyninkukunata
dative ñiyninkuman ñiyninkukunaman
genitive ñiyninkupa ñiyninkukunap
locative ñiyninkupi ñiyninkukunapi
terminative ñiyninkukama ñiyninkukunakama
ablative ñiyninkumanta ñiyninkukunamanta
instrumental ñiyninkuwan ñiyninkukunawan
comitative ñiyninkuntin ñiyninkukunantin
abessive ñiyninkunnaq ñiyninkukunannaq
comparative ñiyninkuhina ñiyninkukunahina
causative ñiyninkurayku ñiyninkukunarayku
benefactive ñiyninkupaq ñiyninkukunapaq
associative ñiyninkupura ñiyninkukunapura
distributive ñiyninkunka ñiyninkukunanka
exclusive ñiyninkulla ñiyninkukunalla

Verb

ñiy

  1. (transitive) to say, to tell, to speak, to sound, to express
  2. (transitive) to mean

Conjugation

Conjugation of ñiy
infinitive ñiy
agentive ñiq
present participle ñispa
past participle ñisqa
future participle ñina
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person
inclusive
1st person
exclusive
2nd person 3rd person
indicative ñuqa qam pay ñuqanchik ñuqayku qamkuna paykuna
present ñini ñinki ñin ñinchik ñiyku
ñiniku1
ñinkichik ñinku
past
(experienced)
ñirqani ñirqanki ñirqan ñirqanchik ñirqayku
ñirqaniku
ñirqankichik ñirqanku
past
(reported)
ñisqani ñisqanki ñisqan ñisqanchik ñisqayku
ñisqaniku
ñisqankichik ñisqanku
future ñisaq ñinki ñinqa ñisunchik ñisaqku ñinkichik ñinqaku
imperative qam pay ñuqanchik qamkuna paykuna
affirmative ñiy ñichun ñisun2
ñisunchik
ñiychik ñichunku
negative ama
ñiychu
ama
ñichunchu
ama ñisunchu
ama ñisunchikchu
ama
ñiychikchu
ama
ñichunkuchu

1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety.
2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".

Derived terms