түс
Kazakh
Etymology 1
From earlier *tüš, from Proto-Turkic *tǖĺ (“dream”). Cognate with Turkish düş (“dream”), etc.
Pronunciation
- IPA(key): [tʏs]
Noun
түс • (tüs)
Etymology 2
From Proto-Turkic *tüĺ (“noon”).
Cognate with Bashkir төш (töş), Kyrgyz түш (tüş), Uzbek tush, Tuvan дүш (düş, “noon”), etc.
Noun
түс • (tüs)
Etymology 3
From Proto-Turkic *tǖs (“colour”).
Cognate with Bashkir төҫ (töś, “colour”), Kyrgyz түс (tüs, “colour”), Crimean Tatar tüs (“dye, colour”), Uzbek tus (“colour”), Uyghur تۈس (tüs, “colour”), Chuvash тӗс (tĕs, “colour”), etc.
Picture dictionary
|
Click on labels in the image |
Noun
түс • (tüs)
Derived terms
- түссіз (tüssız), түссіздеу (tüssızdeu), түссіздік (tüssızdık)
Etymology 4
Noun
түс • (tüs)
- a cross-breeding of a male dromedary and a female Bactrian camel
Etymology 5
Noun
түс • (tüs)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | түс (tüs) | түстер (tüster) |
| genitive | түстің (tüstıñ) | түстердің (tüsterdıñ) |
| dative | түске (tüske) | түстерге (tüsterge) |
| accusative | түсті (tüstı) | түстерді (tüsterdı) |
| locative | түсте (tüste) | түстерде (tüsterde) |
| ablative | түстен (tüsten) | түстерден (tüsterden) |
| instrumental | түспен (tüspen) | түстермен (tüstermen) |
Kyrgyz
Etymology
From Proto-Turkic *tǖs (“colour”).
Cognate to Bashkir төҫ (töś), Nogai туьс (tüs), Tatar төс (tös), Uzbek tus, Kazakh түс (tüs), Uyghur تۈس (tüs) and Crimean Tatar tüs (“dye, color”).
Noun
түс • (tüs) (Arabic spelling تۉس)
- color
- түрдүү түстөгү кездеме.
- türdüü tüstögü kezdeme.
- fabrics of different colors.
Declension
| singular (жекелик) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| possession → case ↓ |
— | first-person singular (менин) |
second-person singular informal (сенин) |
second-person singular formal (сиздин) |
third-person singular/plural (анын/алардын) |
first-person plural (биздин) |
second-person plural informal (силердин) |
second-person plural formal (сиздердин) |
| nominative (атооч) | түс tüs |
түсүм tüsüm |
түсүң tüsüŋ |
түсүңүз tüsüŋüz |
түсү tüsü |
түсүбүз tüsübüz |
түсүңөр tüsüŋör |
түсүңүздөр tüsüŋüzdör |
| genitive (илик) | түстүн tüstün |
түсүмдүн tüsümdün |
түсүңдүн tüsüŋdün |
түсүңүздүн tüsüŋüzdün |
түсүнүн tüsünün |
түсүбүздүн tüsübüzdün |
түсүңөрдүн tüsüŋördün |
түсүңүздөрдүн tüsüŋüzdördün |
| dative (барыш) | түскө tüskö |
түсүмө tüsümö |
түсүңө tüsüŋö |
түсүңүзгө tüsüŋüzgö |
түсүнө tüsünö |
түсүбүзгө tüsübüzgö |
түсүңөргө tüsüŋörgö |
түсүңүздөргө tüsüŋüzdörgö |
| accusative (табыш) | түстү tüstü |
түсүмдү tüsümdü |
түсүңдү tüsüŋdü |
түсүңүздү tüsüŋüzdü |
түсүнү tüsünü |
түсүбүздү tüsübüzdü |
түсүңөрдү tüsüŋördü |
түсүңүздөрдү tüsüŋüzdördü |
| locative (жатыш) | түстө tüstö |
түсүмдө tüsümdö |
түсүңдө tüsüŋdö |
түсүңүздө tüsüŋüzdö |
түсүндө tüsündö |
түсүбүздө tüsübüzdö |
түсүңөрдө tüsüŋördö |
түсүңүздөрдө tüsüŋüzdördö |
| ablative (чыгыш) | түстөн tüstön |
түсүмдөн tüsümdön |
түсүңдөн tüsüŋdön |
түсүңүздөн tüsüŋüzdön |
түсүнөн tüsünön |
түсүбүздөн tüsübüzdön |
түсүңөрдөн tüsüŋördön |
түсүңүздөрдөн tüsüŋüzdördön |
| plural (көптөгөн) | ||||||||
| possession → case ↓ |
— | first-person singular (менин) |
second-person singular informal (сенин) |
second-person singular formal (сиздин) |
third-person singular/plural (анын/алардын) |
first-person plural (биздин) |
second-person plural informal (силердин) |
second-person plural formal (сиздердин) |
| nominative (атооч) | түстөр tüstör |
түстөрүм tüstörüm |
түстөрүң tüstörüŋ |
түстөрүңүз tüstörüŋüz |
түстөрү tüstörü |
түстөрүбүз tüstörübüz |
түстөрүңөр tüstörüŋör |
түстөрүңүздөр tüstörüŋüzdör |
| genitive (илик) | түстөрдүн tüstördün |
түстөрүмдүн tüstörümdün |
түстөрүңдүн tüstörüŋdün |
түстөрүңүздүн tüstörüŋüzdün |
түстөрүнүн tüstörünün |
түстөрүбүздүн tüstörübüzdün |
түстөрүңөрдүн tüstörüŋördün |
түстөрүңүздөрдүн tüstörüŋüzdördün |
| dative (барыш) | түстөргө tüstörgö |
түстөрүмө tüstörümö |
түстөрүңө tüstörüŋö |
түстөрүңүзгө tüstörüŋüzgö |
түстөрүнө tüstörünö |
түстөрүбүзгө tüstörübüzgö |
түстөрүңөргө tüstörüŋörgö |
түстөрүңүздөргө tüstörüŋüzdörgö |
| accusative (табыш) | түстөрдү tüstördü |
түстөрүмдү tüstörümdü |
түстөрүңдү tüstörüŋdü |
түстөрүңүздү tüstörüŋüzdü |
түстөрүнү tüstörünü |
түстөрүбүздү tüstörübüzdü |
түстөрүңөрдү tüstörüŋördü |
түстөрүңүздөрдү tüstörüŋüzdördü |
| locative (жатыш) | түстөрдө tüstördö |
түстөрүмдө tüstörümdö |
түстөрүңдө tüstörüŋdö |
түстөрүңүздө tüstörüŋüzdö |
түстөрүндө tüstöründö |
түстөрүбүздө tüstörübüzdö |
түстөрүңөрдө tüstörüŋördö |
түстөрүңүздөрдө tüstörüŋüzdördö |
| ablative (чыгыш) | түстөрдөн tüstördön |
түстөрүмдөн tüstörümdön |
түстөрүңдөн tüstörüŋdön |
түстөрүңүздөн tüstörüŋüzdön |
түстөрүнөн tüstörünön |
түстөрүбүздөн tüstörübüzdön |
түстөрүңөрдөн tüstörüŋördön |
түстөрүңүздөрдөн tüstörüŋüzdördön |
Derived terms
- түссүз (tüssüz)
- түстүү (tüstüü)
- түстөн (tüstön)
Yakut
Etymology
From Proto-Turkic *tüĺ- (“to fall, move down”). Compare Kyrgyz түшүү (tüşüü, “to drop”), Turkish düşmek (“to fall”).
Verb
түс • (tüs)
- (intransitive) to fall
- сүөм түс ― süöm tüs ― to lose heart (literally, to fall an inch)
- (auxiliary, after the -а, -ан, or -ыы form of a verb) to do something for a little while, and/or incompletely
- Antonym: хаал (qaal)
- аһыы түс ― ahıı tüs ― to eat a little bit, to have a snack
Synonyms
- батылын (batılın, “to get bogged down”)
- киир (kiir, “(of the sun) to set”)
- оҕут (oğut, “to fall over”)
- тимир (timir, “to sink (into), to drown”)
Antonyms
- See synonyms at таҕыс (tağıs).
Derived terms
- санааҕа түс (sanaağa tüs, “to grieve”)
- түһэр (tüher, “to drop, to let fall”)