այրեմ

Old Armenian

Etymology

From *այր (*ayr, fire) +‎ -եմ (-em) (which disappeared in competition with հուր (hur) due to homonymy with այր (ayr, man) and այր (ayr, cave)), from Proto-Indo-European *h₂eh₁ter- (fire).[1][2][3] Doublet of ատր- (atr-, fire).

Verb

այրեմ • (ayrem)

  1. (transitive) to burn, to enflame, to fire
  2. (transitive) to torrefy, to scorch, to parch, to dry

Conjugation

active
infinitive այրել (ayrel) participle այրեցեալ, այրեալ (ayrecʻeal, ayreal)
causative այրեցուցանեմ (ayrecʻucʻanem) aorist stem այրեց- (ayrecʻ-)
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative
present այրեմ (ayrem) այրես (ayres) այրէ (ayrē) այրեմք (ayremkʻ) այրէք (ayrēkʻ) այրեն (ayren)
imperfect այրէի, այրեի* (ayrēi, ayrei*) այրէիր, այրեիր* (ayrēir, ayreir*) այրէր (ayrēr) այրէաք, այրեաք* (ayrēakʻ, ayreakʻ*) այրէիք, այրեիք* (ayrēikʻ, ayreikʻ*) այրէին, այրեին* (ayrēin, ayrein*)
aorist այրեցի (ayrecʻi) այրեցեր (ayrecʻer) այրեաց (ayreacʻ) այրեցաք (ayrecʻakʻ) այրեցէք, այրեցիք (ayrecʻēkʻ, ayrecʻikʻ) այրեցին (ayrecʻin)
subjunctive
present այրիցեմ (ayricʻem) այրիցես (ayricʻes) այրիցէ (ayricʻē) այրիցեմք (ayricʻemkʻ) այրիցէք (ayricʻēkʻ) այրիցեն (ayricʻen)
aorist այրեցից (ayrecʻicʻ) այրեսցես (ayrescʻes) այրեսցէ (ayrescʻē) այրեսցուք (ayrescʻukʻ) այրեսջիք (ayresǰikʻ) այրեսցեն (ayrescʻen)
imperatives
imperative այրեա՛ (ayreá) այրեցէ՛ք (ayrecʻḗkʻ)
cohortative այրեսջի՛ր (ayresǰír) այրեսջի՛ք (ayresǰíkʻ)
prohibitive մի՛ այրեր (mí ayrer) մի՛ այրէք (mí ayrēkʻ)
  • rare
mediopassive
infinitive այրել, այրիլ* (ayrel, ayril*) participle այրեցեալ, այրեալ (ayrecʻeal, ayreal)
causative այրեցուցանեմ (ayrecʻucʻanem) aorist stem այրեց- (ayrecʻ-)
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative
present այրիմ (ayrim) այրիս (ayris) այրի (ayri) այրիմք (ayrimkʻ) այրիք (ayrikʻ) այրին (ayrin)
imperfect այրէի (ayrēi) այրէիր (ayrēir) այրէր, այրիւր (ayrēr, ayriwr) այրէաք (ayrēakʻ) այրէիք (ayrēikʻ) այրէին (ayrēin)
aorist այրեցայ (ayrecʻay) այրեցար (ayrecʻar) այրեցաւ (ayrecʻaw) այրեցաք (ayrecʻakʻ) այրեցայք (ayrecʻaykʻ) այրեցան (ayrecʻan)
subjunctive
present այրիցիմ (ayricʻim) այրիցիս (ayricʻis) այրիցի (ayricʻi) այրիցիմք (ayricʻimkʻ) այրիցիք (ayricʻikʻ) այրիցին (ayricʻin)
aorist այրեցայց (ayrecʻaycʻ) այրեսցիս (ayrescʻis) այրեսցի (ayrescʻi) այրեսցուք (ayrescʻukʻ) այրեսջիք (ayresǰikʻ) այրեսցին (ayrescʻin)
imperatives
imperative այրեա՛ց (ayreácʻ) այրեցարո՛ւք (ayrecʻarúkʻ)
cohortative այրեսջի՛ր (ayresǰír) այրեսջի՛ք (ayresǰíkʻ)
prohibitive մի՛ այրիր (mí ayrir) մի՛ այրիք (mí ayrikʻ)
  • post-classical

Derived terms

  • այրացաւեր (ayracʻawer)
  • այրացուցանեմ (ayracʻucʻanem)
  • այրեաց (ayreacʻ)
  • այրելի (ayreli)
  • այրեցագործ (ayrecʻagorc)
  • այրեցած (ayrecʻac)
  • այրեցական (ayrecʻakan)
  • այրեցեալ (ayrecʻeal)
  • այրեցող (ayrecʻoł)
  • այրեցողական (ayrecʻołakan)
  • այրեցողութիւն (ayrecʻołutʻiwn)
  • այրեցուած (ayrecʻuac)
  • այրեցումն (ayrecʻumn)
  • այրեցուցանեմ (ayrecʻucʻanem)
  • այրիչ (ayričʻ)
  • այրոցեմ (ayrocʻem)
  • այրումն (ayrumn)
  • այրուք (ayrukʻ)
  • անայրեաց (anayreacʻ)
  • անայրելի (anayreli)
  • անայրեց (anayrecʻ)
  • անայրեցող (anayrecʻoł)
  • անձկայրեաց (anjkayreacʻ)
  • արեւայրեաց (arewayreacʻ)
  • դիւրայրեաց (diwrayreacʻ)
  • դիւրայրելի (diwrayreli)
  • զայրանամ (zayranam)
  • կիսայրեաց (kisayreacʻ)
  • կրայրեաց (krayreacʻ)
  • հրայրեաց (hrayreacʻ)
  • հրայրեցական (hrayrecʻakan)
  • հրայրեցութիւն (hrayrecʻutʻiwn)
  • հրայրք (hrayrkʻ)

Descendants

  • Armenian: այրել (ayrel), էրել (ērel), իրիլ (iril)dialectal

References

  1. ^ Ačaṙyan, Hračʻya (1940) Hayocʻ lezvi patmutʻyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 36–37
  2. ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “այրել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  3. ^ Martirosyan, Hrach (2010) “ayrem”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 63

Further reading

  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “այրեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “այրեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy