ջնարակ

Learned borrowing from Middle Armenian ջնարակ (ǰnarak).

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /d͡ʒənɑˈɾɑk/, [d͡ʒənɑɾɑ́k]
• (Western Armenian) IPA^(key): /t͡ʃənɑˈɾɑɡ/, [t͡ʃʰənɑɾɑ́ɡ]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

ջնարակ • (ǰnarak)

1. glaze (coating on pottery)

   Synonym: սըռ (səṙ) (dialectal)

2. glaze (edible coating applied to food)

• ճնարակ (čnarak), չնարակ (čʻnarak), չնարէկ (čʻnarēk)

The origin is unknown.

Possibly related to the synonymous Ancient Greek σανδαράκη (sandarákē) and together with it borrowed from an unidentified third source.

ջնարակ • (ǰnarak)

1. red sulphide of arsenic: sandarac, realgar or red orpiment
   • 6th–12th? centuries, Baṙkʻ Gałianosi [The Greek–Armenian Dictionary to Galen]:^[1]

     սանդրաքնէ (var. սանթրագնէ, սանթրակնէ, սանթրանգէ) = ջնարակ (var. ջնատրակ, ճարակ)։

     sandrakʻnē (var. santʻragnē, santʻraknē, santʻrangē) = ǰnarak (var. ǰnatrak, čarak).

     σανδαράκη (sandarákē) = ǰnarak

   • 10th–13th centuries, Gagik-Hetʻumyan bžškaran [The Gagik–Hetoumian Medical Book]:^[2]

     Լեպէդիս, քաղկու, ճնարակ, միաչաք արա եւ մանրէ, մեղրով եւ քացխով յարո եւ ռէճնիշ արա, եւ կամ զդեղդ ցամաք ի ներս փչէ։

     Lepēdis, kʻaġku, čnarak, miačʻakʻ ara ew manrē, meġrov ew kʻacʻxov yaro ew ṙēčniš ara, ew kam zdeġd cʻamakʻ i ners pʻčʻē.

     λεπιδόχαλκος (lepidókhalkos), čnarak […]

   • (Matenadaran manuscript no. 551):^[3]

     Կամ ճնարակն որ է քարէ զարեկն խառնէ ի ներս ձուի դեղնուցով յարեայ և գրէ։

     Kam čnarakn or ē kʻarē zarekn xaṙnē i ners jui deġnucʻov yareay ew grē.

     • Translation by Ašxen Harutʻyunyan

       Или сандарак (?), который называется каменный мышьяк, смешай с желтком, растирай и пиши.

   • 1478 – 1492, Amirdovlatʻ Amasiacʻi, Angitacʻ anpēt [Useless for Ignoramuses]:^[4][5]

     Չնարակ· որ է կարմիր զառիկն․ յիշած ի վերայ զային իր համարն:

     Čʻnarak· or ē karmir zaṙikn; yišac i veray zayin ir hamarn:

     Čʻnarak = Is the red զառիկ (zaṙik). It is mentioned under "Z" under its number.

   • 1614 – 1622, Asar Sebastacʻi, Girkʻ bžškakan arhesti [Book of Medical Art]:^[6]

     Չնարակ, որ է կարմիր զառիկն, որ է զռնեխն։

     Čʻnarak, or ē karmir zaṙikn, or ē zṙnexn.

     (please add an English translation of this quotation)

The senses "a kind of tree resin" and "a kind of nettle" found in some dictionaries are spurious.

• ճնարակագոյն (čnarakagoyn)

• → Armenian: ջնարակ (ǰnarak) (learned)

• զառիկ (zaṙik)

• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “ջնարակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 129ab
• Ališan, Ġewond (1895) “ճնարակ կամ ջնարակ”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʻiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 1889, page 404
• Asar Sebastacʻi (1993) Girkʻ bžškakan arhesti (XVI—XVII dd.) [Book of Medical Art (16–17th cc.)]‎^[5], preparation of the text, preface and dictionary by D. M. Karapetyan, Yerevan: Academy Press, page 376
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “ջնարակ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 674c
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “ջնարակագոյն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 674c
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 232
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “ջնարակ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 653a
• Lagarde, Paul de (1877) Armenische Studien (in German), Göttingen: Dieterich, § 1905, page 130
• Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “ջնարակ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 670b
• Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “չնարակ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 629
• Musheghian, Armen (2000) Essays on History of the Armenian Language. Volume One (Historical–Etymological Studies)‎^[6], Yerevan: Academy Press, pages 57–58, without a basis glosses the word as "cinnabar" and derives from Middle Iranian *činkafr/rfak, a supposed cognate of the words discussed at Ancient Greek κιννάβαρι (kinnábari)
• Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “չնարէկ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 625