उदार

See also: उदर and उद्र

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit उदार (udāra).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /ʊ.d̪ɑːɾ/, [ʊ.d̪äːɾ]

Adjective

उदार • (udār) (indeclinable, Urdu spelling ادار)

Noun

उदार • (udār) f (Urdu spelling ادار)

Declension

Declension of *उदार* (fem cons-stem)
	singular	plural
direct	उदार udār	उदारें udārẽ
oblique	उदार udār	उदारों udārõ
vocative	उदार udār	उदारो udāro

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit उदार (udāra).

Pronunciation

IPA^(key): /u.d̪aɾ/

Adjective

उदार • (udār)

generous, big-hearted
bold, frank
Synonym: ठळक (ṭhaḷak)

References

Berntsen, Maxine (1982–1983) “उदार”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies
Molesworth, James Thomas (1857) “उदार”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press

Sanskrit

Alternative scripts

উদাৰ (Assamese script)
ᬉᬤᬵᬭ (Balinese script)
উদার (Bengali script)
𑰄𑰟𑰯𑰨 (Bhaiksuki script)
𑀉𑀤𑀸𑀭 (Brahmi script)
ဥဒါရ (Burmese script)
ઉદાર (Gujarati script)
ਉਦਾਰ (Gurmukhi script)
𑌉𑌦𑌾𑌰 (Grantha script)
ꦈꦢꦴꦫ (Javanese script)
𑂇𑂠𑂰𑂩 (Kaithi script)
ಉದಾರ (Kannada script)
ឧទារ (Khmer script)
ອຸທາຣ (Lao script)
ഉദാര (Malayalam script)
ᡠᡩᠠ᠎᠊ᠠᡵᠠ (Manchu script)
𑘄𑘟𑘰𑘨 (Modi script)
ᠤᢑᠠᢗᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦤𑦿𑧑𑧈 (Nandinagari script)
𑐄𑐡𑐵𑐬 (Newa script)
ଉଦାର (Odia script)
ꢆꢣꢵꢬ (Saurashtra script)
𑆇𑆢𑆳𑆫 (Sharada script)
𑖄𑖟𑖯𑖨 (Siddham script)
උදාර (Sinhalese script)
𑩐𑩒𑩭𑩛𑩼 (Soyombo script)
𑚄𑚛𑚭𑚤 (Takri script)
உத³ார (Tamil script)
ఉదార (Telugu script)
อุทาร (Thai script)
ཨུ་དཱ་ར (Tibetan script)
𑒅𑒠𑒰𑒩 (Tirhuta script)
𑨀𑨃𑨛𑨊𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

Vṛddhi derivative of उदृ (udṛ, “to move up”), from उद्- (ud-) +‎ ऋ (ṛ).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /u.dɑː.ɾɐ́/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /u.d̪ɑː.ɾɐ/

Adjective

उदार • (udārá) stem

noble
Synonyms: रूढ (rūḍha), कल्याण (kalyāṇa), आर्य (ārya)
liberal
honest
eloquent
bountiful
high
lofty

Declension

Masculine a-stem declension of उदार
	singular	dual	plural
nominative	उदारः (udāráḥ)	उदारौ (udāraú) उदारा¹ (udārā́¹)	उदाराः (udārā́ḥ) उदारासः¹ (udārā́saḥ¹)
accusative	उदारम् (udārám)	उदारौ (udāraú) उदारा¹ (udārā́¹)	उदारान् (udārā́n)
instrumental	उदारेण (udāréṇa)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदारैः (udāraíḥ) उदारेभिः¹ (udārébhiḥ¹)
dative	उदाराय (udārā́ya)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदारेभ्यः (udārébhyaḥ)
ablative	उदारात् (udārā́t)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदारेभ्यः (udārébhyaḥ)
genitive	उदारस्य (udārásya)	उदारयोः (udāráyoḥ)	उदाराणाम् (udārā́ṇām)
locative	उदारे (udāré)	उदारयोः (udāráyoḥ)	उदारेषु (udāréṣu)
vocative	उदार (údāra)	उदारौ (údārau) उदारा¹ (údārā¹)	उदाराः (údārāḥ) उदारासः¹ (údārāsaḥ¹)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of उदारा
	singular	dual	plural
nominative	उदारा (udārā́)	उदारे (udāré)	उदाराः (udārā́ḥ)
accusative	उदाराम् (udārā́m)	उदारे (udāré)	उदाराः (udārā́ḥ)
instrumental	उदारया (udāráyā) उदारा¹ (udārā́¹)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदाराभिः (udārā́bhiḥ)
dative	उदारायै (udārā́yai)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदाराभ्यः (udārā́bhyaḥ)
ablative	उदारायाः (udārā́yāḥ) उदारायै² (udārā́yai²)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदाराभ्यः (udārā́bhyaḥ)
genitive	उदारायाः (udārā́yāḥ) उदारायै² (udārā́yai²)	उदारयोः (udāráyoḥ)	उदाराणाम् (udārā́ṇām)
locative	उदारायाम् (udārā́yām)	उदारयोः (udāráyoḥ)	उदारासु (udārā́su)
vocative	उदारे (údāre)	उदारे (údāre)	उदाराः (údārāḥ)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Feminine ī-stem declension of उदारी
	singular	dual	plural
nominative	उदारी (udārī́)	उदार्यौ (udāryaù) उदारी¹ (udārī́¹)	उदार्यः (udāryàḥ) उदारीः¹ (udārī́ḥ¹)
accusative	उदारीम् (udārī́m)	उदार्यौ (udāryaù) उदारी¹ (udārī́¹)	उदारीः (udārī́ḥ)
instrumental	उदार्या (udāryā́)	उदारीभ्याम् (udārī́bhyām)	उदारीभिः (udārī́bhiḥ)
dative	उदार्यै (udāryaí)	उदारीभ्याम् (udārī́bhyām)	उदारीभ्यः (udārī́bhyaḥ)
ablative	उदार्याः (udāryā́ḥ) उदार्यै² (udāryaí²)	उदारीभ्याम् (udārī́bhyām)	उदारीभ्यः (udārī́bhyaḥ)
genitive	उदार्याः (udāryā́ḥ) उदार्यै² (udāryaí²)	उदार्योः (udāryóḥ)	उदारीणाम् (udārī́ṇām)
locative	उदार्याम् (udāryā́m)	उदार्योः (udāryóḥ)	उदारीषु (udārī́ṣu)
vocative	उदारि (údāri)	उदार्यौ (údāryau) उदारी¹ (údārī¹)	उदार्यः (údāryaḥ) उदारीः¹ (údārīḥ¹)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of उदार
	singular	dual	plural
nominative	उदारम् (udārám)	उदारे (udāré)	उदाराणि (udārā́ṇi) उदारा¹ (udārā́¹)
accusative	उदारम् (udārám)	उदारे (udāré)	उदाराणि (udārā́ṇi) उदारा¹ (udārā́¹)
instrumental	उदारेण (udāréṇa)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदारैः (udāraíḥ) उदारेभिः¹ (udārébhiḥ¹)
dative	उदाराय (udārā́ya)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदारेभ्यः (udārébhyaḥ)
ablative	उदारात् (udārā́t)	उदाराभ्याम् (udārā́bhyām)	उदारेभ्यः (udārébhyaḥ)
genitive	उदारस्य (udārásya)	उदारयोः (udāráyoḥ)	उदाराणाम् (udārā́ṇām)
locative	उदारे (udāré)	उदारयोः (udāráyoḥ)	उदारेषु (udāréṣu)
vocative	उदार (údāra)	उदारे (údāre)	उदाराणि (údārāṇi) उदारा¹ (údārā¹)

¹Vedic

Derived terms

उदारता (udāratā, “generosity”)
उदारधी (udāradhī, “wise, sagacious”)
उदारत्व (udāratva, “elegance in speech, nobleness”)
उदारमति (udāramati, “noble-minded”)
औदार्य (audārya)

Descendants

Hindi: उरारा (urārā, “wide, spread”)
→ Indonesian: udara (“air”)
→ Malay: udara (“air”)

References

Monier Williams (1899) “उदार”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 185, column 2.
Mayrhofer, Manfred (1992) “udārá-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 216-217
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “udārá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 90