उद्र
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit उद्र (udra). Doublet of ऊद (ūd).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /ʊd̪.ɾᵊ/
Noun
उद्र • (udra) m (rare, formal)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | उद्र udra |
उद्र udra |
| oblique | उद्र udra |
उद्रों udrõ |
| vocative | उद्र udra |
उद्रो udro |
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “उद्र”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- উদ্ৰ (Assamese script)
- ᬉᬤ᭄ᬭ (Balinese script)
- উদ্র (Bengali script)
- 𑰄𑰟𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀉𑀤𑁆𑀭 (Brahmi script)
- ဥဒြ (Burmese script)
- ઉદ્ર (Gujarati script)
- ਉਦ੍ਰ (Gurmukhi script)
- 𑌉𑌦𑍍𑌰 (Grantha script)
- ꦈꦢꦿ (Javanese script)
- 𑂇𑂠𑂹𑂩 (Kaithi script)
- ಉದ್ರ (Kannada script)
- ឧទ្រ (Khmer script)
- ອຸທ຺ຣ (Lao script)
- ഉദ്ര (Malayalam script)
- ᡠᡩᡵᠠ (Manchu script)
- 𑘄𑘟𑘿𑘨 (Modi script)
- ᠤᢑᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦤𑦿𑧠𑧈 (Nandinagari script)
- 𑐄𑐡𑑂𑐬 (Newa script)
- ଉଦ୍ର (Odia script)
- ꢆꢣ꣄ꢬ (Saurashtra script)
- 𑆇𑆢𑇀𑆫 (Sharada script)
- 𑖄𑖟𑖿𑖨 (Siddham script)
- උද්ර (Sinhalese script)
- 𑩐𑩒𑩭 𑪙𑩼 (Soyombo script)
- 𑚄𑚛𑚶𑚤 (Takri script)
- உத்³ர (Tamil script)
- ఉద్ర (Telugu script)
- อุทฺร (Thai script)
- ཨུ་དྲ (Tibetan script)
- 𑒅𑒠𑓂𑒩 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨃𑨛𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ud.ɾɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ud̪.ɾɐ/
Etymology 1
From Proto-Indo-Iranian *udrás (“otter”), from Proto-Indo-European *udrós (“aquatic animal; otter”). Cognate with Avestan 𐬎𐬛𐬭𐬀 (udra), Latin lutra, Ancient Greek ὕδρος (húdros), Polish wydra, Russian вы́дра (výdra), Bulgarian ви́дра (vídra), Old English otor (whence English otter).
Noun
उद्र • (udrá) stem, m
- an otter
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Śukla-Yajurveda (Vājasenayi Saṃhitā) 24.37:
- अ॒न्य॒वा॒पो॒ ऽर्धमा॒साना॒म् ऋश्यो॑ म॒यूरः॑ सुप॒र्णस् ते ग॑न्धर्वाणा॑म् अ॒पाम् उ॒द्रो मा॒सां क॒श्यपो॑ रो॒हित् कु॑ण्डृ॒णाची॑ गो॒लत्ति॑का ते॑ ऽप्स॒रसां॑ मृ॒त्यवे॑ ऽसि॒तः ॥
- anyavāpo ʼrdhámāsā́nām ṛ́śyo mayū́raḥ suparṇás té gandharvāṇām apā́m udró māsā́ṃ kaśyápo rohít kuṇḍṛṇā́cī goláttikā te ʼpsarásāṃ mṛtyáve ʼsitáḥ.
- The cuckoo belongs to the Half Months; antelope, peacock, eagle, these are the Gandharvas’; the otter belongs to the Months; the tortoise, doe-antelope, iguana, Golathikâ belong to the Apsaras; the black snake belongs to Death.
- अ॒न्य॒वा॒पो॒ ऽर्धमा॒साना॒म् ऋश्यो॑ म॒यूरः॑ सुप॒र्णस् ते ग॑न्धर्वाणा॑म् अ॒पाम् उ॒द्रो मा॒सां क॒श्यपो॑ रो॒हित् कु॑ण्डृ॒णाची॑ गो॒लत्ति॑का ते॑ ऽप्स॒रसां॑ मृ॒त्यवे॑ ऽसि॒तः ॥
- a kind of aquatic animal
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | उद्रः (udráḥ) | उद्रौ (udraú) उद्रा¹ (udrā́¹) |
उद्राः (udrā́ḥ) उद्रासः¹ (udrā́saḥ¹) |
| accusative | उद्रम् (udrám) | उद्रौ (udraú) उद्रा¹ (udrā́¹) |
उद्रान् (udrā́n) |
| instrumental | उद्रेण (udréṇa) | उद्राभ्याम् (udrā́bhyām) | उद्रैः (udraíḥ) उद्रेभिः¹ (udrébhiḥ¹) |
| dative | उद्राय (udrā́ya) | उद्राभ्याम् (udrā́bhyām) | उद्रेभ्यः (udrébhyaḥ) |
| ablative | उद्रात् (udrā́t) | उद्राभ्याम् (udrā́bhyām) | उद्रेभ्यः (udrébhyaḥ) |
| genitive | उद्रस्य (udrásya) | उद्रयोः (udráyoḥ) | उद्राणाम् (udrā́ṇām) |
| locative | उद्रे (udré) | उद्रयोः (udráyoḥ) | उद्रेषु (udréṣu) |
| vocative | उद्र (údra) | उद्रौ (údrau) उद्रा¹ (údrā¹) |
उद्राः (údrāḥ) उद्रासः¹ (údrāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Magadhi Prakrit:
- Sauraseni Prakrit: 𑀉𑀤𑁆𑀤 (udda)
- → Odia: ଉଦ୍ର (udra)
- → Telugu: ఉద్రము (udramu)
- → Hindi: उद्र (udra)
Etymology 2
From Proto-Indo-European *ud-ró-s, from *wed- (“water”). See उदन् (udan), उदक (udaka) for cognates.
Noun
उद्र • (udrá) stem, n
- (in compounds) water
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | उद्रम् (udrám) | उद्रे (udré) | उद्राणि (udrā́ṇi) उद्रा¹ (udrā́¹) |
| accusative | उद्रम् (udrám) | उद्रे (udré) | उद्राणि (udrā́ṇi) उद्रा¹ (udrā́¹) |
| instrumental | उद्रेण (udréṇa) | उद्राभ्याम् (udrā́bhyām) | उद्रैः (udraíḥ) उद्रेभिः¹ (udrébhiḥ¹) |
| dative | उद्राय (udrā́ya) | उद्राभ्याम् (udrā́bhyām) | उद्रेभ्यः (udrébhyaḥ) |
| ablative | उद्रात् (udrā́t) | उद्राभ्याम् (udrā́bhyām) | उद्रेभ्यः (udrébhyaḥ) |
| genitive | उद्रस्य (udrásya) | उद्रयोः (udráyoḥ) | उद्राणाम् (udrā́ṇām) |
| locative | उद्रे (udré) | उद्रयोः (udráyoḥ) | उद्रेषु (udréṣu) |
| vocative | उद्र (údra) | उद्रे (údre) | उद्राणि (údrāṇi) उद्रा¹ (údrā¹) |
- ¹Vedic
Derived terms
- अनुद्र (anudrá, “waterless”)
- उद्रिन् (udrín, “abounding in water”)
- समुद्र (samudrá, “large body of water, confluence of rivers; sea, ocean”)
References
- Monier Williams (1899) “उद्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 191.