नृत्यति

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

নৃত্যতি (Assamese script)
ᬦᬺᬢ᭄ᬬᬢᬶ (Balinese script)
নৃত্যতি (Bengali script)
𑰡𑰴𑰝𑰿𑰧𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
𑀦𑀾𑀢𑁆𑀬𑀢𑀺 (Brahmi script)
နၖတျတိ (Burmese script)
નૃત્યતિ (Gujarati script)
ਨ੍ਰਤ੍ਯਤਿ (Gurmukhi script)
𑌨𑍃𑌤𑍍𑌯𑌤𑌿 (Grantha script)
ꦤꦽꦠꦾꦠꦶ (Javanese script)
𑂢𑃂𑂞𑂹𑂨𑂞𑂱 (Kaithi script)
ನೃತ್ಯತಿ (Kannada script)
ន្ឫត្យតិ (Khmer script)
ນ຺ຣິຕ຺ຍຕິ (Lao script)
നൃത്യതി (Malayalam script)
ᠨᡵᡳᢠᠶᠠᢠᡳ (Manchu script)
𑘡𑘵𑘝𑘿𑘧𑘝𑘱 (Modi script)
ᠨᠷᠢᢐᠶ᠋ᠠᢐᠢ (Mongolian script)
𑧁𑧖𑦽𑧠𑧇𑦽𑧒 (Nandinagari script)
𑐣𑐺𑐟𑑂𑐫𑐟𑐶 (Newa script)
ନୃତ୍ଯତି (Odia script)
ꢥꢺꢡ꣄ꢫꢡꢶ (Saurashtra script)
𑆤𑆸𑆠𑇀𑆪𑆠𑆴 (Sharada script)
𑖡𑖴𑖝𑖿𑖧𑖝𑖰 (Siddham script)
නෘත්‍යති (Sinhalese script)
𑩯𑩙𑩫 𑪙𑩻𑩫𑩑 (Soyombo script)
𑚝𑚙𑚶𑚣𑚙𑚮 (Takri script)
ந்ரித்யதி (Tamil script)
నృత్యతి (Telugu script)
นฺฤตฺยติ (Thai script)
ནྲྀ་ཏྱ་ཏི (Tibetan script)
𑒢𑒵𑒞𑓂𑒨𑒞𑒱 (Tirhuta script)
𑨝𑨼𑨉𑨙𑩇𑨪𑨙𑨁 (Zanabazar Square script)

Etymology

From the root नृत् (nṛt), ultimately from Proto-Indo-European *(s)ner- (“to twist, turn”). Cognate with English narrow.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /nŕ̩t.jɐ.ti/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /n̪r̩t̪.jɐ.t̪i/

Verb

नृत्यति • (nṛ́tyati) third-singular indicative (class 4, type P, root नृत्)

dance (RV., etc.)
act on stage, represent (Hariv., etc.)

Conjugation

Present: नृत्यति (nṛ́tyati), नृत्यते (nṛ́tyate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	नृत्यति nṛ́tyati	नृत्यतः nṛ́tyataḥ	नृत्यन्ति nṛ́tyanti	नृत्यते nṛ́tyate	नृत्येते nṛ́tyete	नृत्यन्ते nṛ́tyante
Second	नृत्यसि nṛ́tyasi	नृत्यथः nṛ́tyathaḥ	नृत्यथ nṛ́tyatha	नृत्यसे nṛ́tyase	नृत्येथे nṛ́tyethe	नृत्यध्वे nṛ́tyadhve
First	नृत्यामि nṛ́tyāmi	नृत्यावः nṛ́tyāvaḥ	नृत्यामः / नृत्यामसि¹ nṛ́tyāmaḥ / nṛ́tyāmasi¹	नृत्ये nṛ́tye	नृत्यावहे nṛ́tyāvahe	नृत्यामहे nṛ́tyāmahe
Imperative
Third	नृत्यतु nṛ́tyatu	नृत्यताम् nṛ́tyatām	नृत्यन्तु nṛ́tyantu	नृत्यताम् nṛ́tyatām	नृत्येताम् nṛ́tyetām	नृत्यन्ताम् nṛ́tyantām
Second	नृत्य nṛ́tya	नृत्यतम् nṛ́tyatam	नृत्यत nṛ́tyata	नृत्यस्व nṛ́tyasva	नृत्येथाम् nṛ́tyethām	नृत्यध्वम् nṛ́tyadhvam
First	नृत्यानि nṛ́tyāni	नृत्याव nṛ́tyāva	नृत्याम nṛ́tyāma	नृत्यै nṛ́tyai	नृत्यावहै nṛ́tyāvahai	नृत्यामहै nṛ́tyāmahai
Optative/Potential
Third	नृत्येत् nṛ́tyet	नृत्येताम् nṛ́tyetām	नृत्येयुः nṛ́tyeyuḥ	नृत्येत nṛ́tyeta	नृत्येयाताम् nṛ́tyeyātām	नृत्येरन् nṛ́tyeran
Second	नृत्येः nṛ́tyeḥ	नृत्येतम् nṛ́tyetam	नृत्येत nṛ́tyeta	नृत्येथाः nṛ́tyethāḥ	नृत्येयाथाम् nṛ́tyeyāthām	नृत्येध्वम् nṛ́tyedhvam
First	नृत्येयम् nṛ́tyeyam	नृत्येव nṛ́tyeva	नृत्येम nṛ́tyema	नृत्येय nṛ́tyeya	नृत्येवहि nṛ́tyevahi	नृत्येमहि nṛ́tyemahi
Subjunctive
Third	नृत्यात् / नृत्याति nṛ́tyāt / nṛ́tyāti	नृत्यातः nṛ́tyātaḥ	नृत्यान् nṛ́tyān	नृत्याते / नृत्यातै nṛ́tyāte / nṛ́tyātai	नृत्यैते nṛ́tyaite	नृत्यन्त / नृत्यान्तै nṛ́tyanta / nṛ́tyāntai
Second	नृत्याः / नृत्यासि nṛ́tyāḥ / nṛ́tyāsi	नृत्याथः nṛ́tyāthaḥ	नृत्याथ nṛ́tyātha	नृत्यासे / नृत्यासै nṛ́tyāse / nṛ́tyāsai	नृत्यैथे nṛ́tyaithe	नृत्याध्वै nṛ́tyādhvai
First	नृत्यानि nṛ́tyāni	नृत्याव nṛ́tyāva	नृत्याम nṛ́tyāma	नृत्यै nṛ́tyai	नृत्यावहै nṛ́tyāvahai	नृत्यामहै nṛ́tyāmahai
Participles
	नृत्यत् nṛ́tyat			नृत्यमान nṛ́tyamāna
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic

Imperfect: अनृत्यत् (ánṛtyat), अनृत्यत (ánṛtyata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अनृत्यत् ánṛtyat	अनृत्यताम् ánṛtyatām	अनृत्यन् ánṛtyan	अनृत्यत ánṛtyata	अनृत्येताम् ánṛtyetām	अनृत्यन्त ánṛtyanta
Second	अनृत्यः ánṛtyaḥ	अनृत्यतम् ánṛtyatam	अनृत्यत ánṛtyata	अनृत्यथाः ánṛtyathāḥ	अनृत्येथाम् ánṛtyethām	अनृत्यध्वम् ánṛtyadhvam
First	अनृत्यम् ánṛtyam	अनृत्याव ánṛtyāva	अनृत्याम ánṛtyāma	अनृत्ये ánṛtye	अनृत्यावहि ánṛtyāvahi	अनृत्यामहि ánṛtyāmahi

Descendants

Dardic:
- Kashmiri: naċun
  Devanagari script: नच़ुन
  
  Arabic script: نَژُن
Pali: naccati
Prakrit:
Ardhamagadhi Prakrit: 𑀡𑀝𑁆𑀝𑀇 (ṇaṭṭaï) (see there for further descendants)

Maharastri Prakrit: 𑀡𑀘𑁆𑀘𑀇 (ṇaccaï) (see there for further descendants)

Sauraseni Prakrit: 𑀡𑀘𑁆𑀘𑀤𑀺 (ṇaccadi) (see there for further descendants)

References

Monier Williams (1899) “नृत्यति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0568.
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “nŕ̊tyati”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 427