रमते
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ৰমতে (Assamese script)
- ᬭᬫᬢᬾ (Balinese script)
- রমতে (Bengali script)
- 𑰨𑰦𑰝𑰸 (Bhaiksuki script)
- 𑀭𑀫𑀢𑁂 (Brahmi script)
- ရမတေ (Burmese script)
- રમતે (Gujarati script)
- ਰਮਤੇ (Gurmukhi script)
- 𑌰𑌮𑌤𑍇 (Grantha script)
- ꦫꦩꦠꦺ (Javanese script)
- 𑂩𑂧𑂞𑂵 (Kaithi script)
- ರಮತೇ (Kannada script)
- រមតេ (Khmer script)
- ຣມເຕ (Lao script)
- രമതേ (Malayalam script)
- ᡵᠠᠮᠠᢠᡝ (Manchu script)
- 𑘨𑘦𑘝𑘹 (Modi script)
- ᠷᠠᠮᠠᢐᠧ (Mongolian script)
- 𑧈𑧆𑦽𑧚 (Nandinagari script)
- 𑐬𑐩𑐟𑐾 (Newa script)
- ରମତେ (Odia script)
- ꢬꢪꢡꢾ (Saurashtra script)
- 𑆫𑆩𑆠𑆼 (Sharada script)
- 𑖨𑖦𑖝𑖸 (Siddham script)
- රමතෙ (Sinhalese script)
- 𑩼𑩴𑩫𑩔 (Soyombo script)
- 𑚤𑚢𑚙𑚲 (Takri script)
- ரமதே (Tamil script)
- రమతే (Telugu script)
- รมเต (Thai script)
- ར་མ་ཏེ (Tibetan script)
- 𑒩𑒧𑒞𑒹 (Tirhuta script)
- 𑨫𑨢𑨙𑨄 (Zanabazar Square script)
Etymology
From Proto-Indo-Iranian *Hrámatay, from Proto-Indo-European *h₁rém-e-ti, from *h₁rem- (“to rest”). Cognate with Ancient Greek ἔρᾰμαι (érămai), Lithuanian ri̇̀mti. Compare also Proto-Turkic *badram, an Iranian borrowing, ultimately from the same Proto-Indo-European root.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ɾɐ́.mɐ.tɐj/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ɾɐ.mɐ.t̪eː/
Verb
रमते • (rámate) third-singular indicative (class 1, type A, root रम्)
- to delight, enjoy, be glad, please
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 10.145.4:
- न॒ह्य॑स्या॒ नाम॑ गृ॒भ्णामि॒ नो अ॒स्मिन्र॒मते॒ जने॑ ।
परा॑मे॒व प॑रा॒वतं॑ स॒पत्नीं॑ गमयामसि ॥- nahyàsyā nā́ma gṛbhṇā́mi nó asmínramáte jáne.
párāmevá parāvátaṃ sapátnīṃ gamayāmasi. - I mention not her name [for] she takes no pleasure in this man. Far into distance most remote we drive the rival wife away.
- nahyàsyā nā́ma gṛbhṇā́mi nó asmínramáte jáne.
- न॒ह्य॑स्या॒ नाम॑ गृ॒भ्णामि॒ नो अ॒स्मिन्र॒मते॒ जने॑ ।
- to stop, stay; rest
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 2.38.2:
- विश्व॑स्य॒ हि श्रु॒ष्टये॑ दे॒व ऊ॒र्ध्वः प्र बा॒हवा॑ पृ॒थुपा॑णिः॒ सिस॑र्ति ।
आप॑श्चिदस्य व्र॒त आ निमृ॑ग्रा अ॒यं चि॒द्वातो॑ रमते॒ परि॑ज्मन् ॥- víśvasya hí śruṣṭáye devá ūrdhváḥ prá bāhávā pṛthúpāṇiḥ sísarti.
ā́paścidasya vratá ā́ nímṛgrā ayáṃ cidvā́to ramate párijman. - Having gone up on high, the God broadhanded spreads his arms widely forth that all may mark him. Even the waters bend them to his service; even this wind rests in the circling region.
- víśvasya hí śruṣṭáye devá ūrdhváḥ prá bāhávā pṛthúpāṇiḥ sísarti.
- विश्व॑स्य॒ हि श्रु॒ष्टये॑ दे॒व ऊ॒र्ध्वः प्र बा॒हवा॑ पृ॒थुपा॑णिः॒ सिस॑र्ति ।
- c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti 3.56:
- यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः ।
यत्रैतास्तु न पूज्यन्ते सर्वास्तत्राफलाः क्रियाः ॥- yatra nāryastu pūjyante ramante tatra devatāḥ.
yatraitāstu na pūjyante sarvāstatrāphalāḥ kriyāḥ. - Where women are honoured and worshipped, there stay the divinities.
On the other hand, where they are not honoured, every action in unfruitful.
- yatra nāryastu pūjyante ramante tatra devatāḥ.
- यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः ।
- to have sexual intercourse
- to play with, put to stake (with instrumental)
Conjugation
| Present: रमते (rámate) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | ||||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
| Indicative | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
रमते rámate |
रमेते rámete |
रमन्ते rámante | |
| Second | - - |
- - |
- - |
रमसे rámase |
रमेथे rámethe |
रमध्वे rámadhve | |
| First | - - |
- - |
- - |
रमे ráme |
रमावहे rámāvahe |
रमामहे rámāmahe | |
| Imperative | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
रमताम् rámatām |
रमेताम् rámetām |
रमन्ताम् rámantām | |
| Second | - - |
- - |
- - |
रमस्व rámasva |
रमेथाम् rámethām |
रमध्वम् rámadhvam | |
| First | - - |
- - |
- - |
रमै rámai |
रमावहै rámāvahai |
रमामहै rámāmahai | |
| Optative/Potential | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
रमेत rámeta |
रमेयाताम् rámeyātām |
रमेरन् rámeran | |
| Second | - - |
- - |
- - |
रमेथाः rámethāḥ |
रमेयाथाम् rámeyāthām |
रमेध्वम् rámedhvam | |
| First | - - |
- - |
- - |
रमेय rámeya |
रमेवहि rámevahi |
रमेमहि rámemahi | |
| Subjunctive | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
रमाते / रमातै rámāte / rámātai |
रमैते rámaite |
रमन्त / रमान्तै rámanta / rámāntai | |
| Second | - - |
- - |
- - |
रमासे / रमासै rámāse / rámāsai |
रमैथे rámaithe |
रमाध्वै rámādhvai | |
| First | - - |
- - |
- - |
रमै rámai |
रमावहै rámāvahai |
रमामहै rámāmahai | |
| Participles | |||||||
| - - |
रममाण rámamāṇa | ||||||
| Notes |
| ||||||
| Imperfect: अरमत (áramata) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | |||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
| Indicative | ||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
अरमत áramata |
अरमेताम् árametām |
अरमन्त áramanta |
| Second | - - |
- - |
- - |
अरमथाः áramathāḥ |
अरमेथाम् áramethām |
अरमध्वम् áramadhvam |
| First | - - |
- - |
- - |
अरमे árame |
अरमावहि áramāvahi |
अरमामहि áramāmahi |
Descendants
- Pali: ramati
- Prakrit: 𑀭𑀫𑀇 (ramaï)
References
- Monier Williams (1899) “रमते”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 867.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “ram”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “rámatē”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 615
- Apte, Vaman Shivram (1890) “रम्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 1329