वैद्य

See also: विद्या

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit वैद्य (vaidya), from Vedic Sanskrit वेद (veda).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /ʋɛːd̪.jᵊ/

Noun

वैद्य • (vaidya) m (Urdu spelling ویدیہ)

physician, doctor (Ayurvedic medicine)
Synonyms: चिकित्सक (cikitsak), डॉक्टर (ḍŏkṭar), (Arabic medicine) हकीम (hakīm)

यदि आपका स्वास्थ्य सुधर नहीं करता, वैद्य के पास जाना पड़ेगा।
yadi āpkā svāsthya sudhar nahī̃ kartā, vaidya ke pās jānā paṛegā.
If your health does not improve, you will have to visit a doctor.

Declension

Declension of *वैद्य* (masc cons-stem)
	singular	plural
direct	वैद्य vaidya	वैद्य vaidya
oblique	वैद्य vaidya	वैद्यों vaidyõ
vocative	वैद्य vaidya	वैद्यो vaidyo

References

Platts, John T. (1884) “वैद्य”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit वैद्य (vaidya).

Pronunciation

IPA^(key): /ʋəid̪.jə/

Noun

वैद्य • (vaidya) m

physician

Declension

Declension of वैद्य (masc cons-stem)
direct singular	वैद्य vaidya
direct plural	वैद्य vaidya
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	वैद्य vaidya	वैद्य vaidya
oblique सामान्यरूप	वैद्या vaidyā	वैद्यां- vaidyān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	वैद्याला vaidyālā	वैद्यांना vaidyānnā
ergative	वैद्याने, वैद्यानं vaidyāne, vaidyāna	वैद्यांनी vaidyānnī
instrumental	वैद्याशी vaidyāśī	वैद्यांशी vaidyānśī
locative सप्तमी	वैद्यात vaidyāt	वैद्यांत vaidyāt
vocative संबोधन	वैद्या vaidyā	वैद्यांनो vaidyānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of वैद्य (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	वैद्याचा vaidyāċā	वैद्याचे vaidyāċe	वैद्याची vaidyācī	वैद्याच्या vaidyācā	वैद्याचे, वैद्याचं vaidyāċe, vaidyāċa	वैद्याची vaidyācī	वैद्याच्या vaidyācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	वैद्यांचा vaidyānċā	वैद्यांचे vaidyānċe	वैद्यांची vaidyāñcī	वैद्यांच्या vaidyāncā	वैद्यांचे, वैद्यांचं vaidyānċe, vaidyānċa	वैद्यांची vaidyāñcī	वैद्यांच्या vaidyāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Nepali

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit वैद्य (vaidya).

Pronunciation

IPA^(key): [bʌi̯d̪d̪e]
Phonetic Devanagari: बैद्य

Noun

वैद्य • (vaidya)

a doctor in the ayurvedic medical tradition

Declension

Declension of वैद्य
	Singular	Plural
nominative	वैद्य [bʌi̯d̪e]	वैद्यहरू [bʌi̯d̪e̤ːɾu]
accusative	वैद्यलाई [bʌi̯d̪eläi]	वैद्यहरूलाई [bʌi̯d̪e̤ːɾuläi]
instrumental/ergative	वैद्यले [bʌi̯d̪ele]	वैद्यहरूले [bʌi̯d̪e̤ːɾule]
dative	वैद्यलाई [bʌi̯d̪eläi]	वैद्यहरूलाई [bʌi̯d̪e̤ːɾuläi]
ablative	वैद्यबाट [bʌi̯d̪ebäʈʌ]	वैद्यहरूबाट [bʌi̯d̪e̤ːɾubäʈʌ]
genitive	वैद्यको [bʌi̯d̪eko]	वैद्यहरूको [bʌi̯d̪e̤ːɾuko]
locative	वैद्यमा [bʌi̯d̪emä]	वैद्यहरूमा [bʌi̯d̪e̤ːɾumä]

Notes: -को (-ko) becomes: -का (-kā) when followed by a plural noun. -की (-kī) when followed by a feminine noun.

Sanskrit

Alternative scripts

ৱৈদ্য (Assamese script)
ᬯᬿᬤ᭄ᬬ (Balinese script)
বৈদ্য (Bengali script)
𑰪𑰹𑰟𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
𑀯𑁃𑀤𑁆𑀬 (Brahmi script)
ဝဲဒျ (Burmese script)
વૈદ્ય (Gujarati script)
ਵੈਦ੍ਯ (Gurmukhi script)
𑌵𑍈𑌦𑍍𑌯 (Grantha script)
ꦮꦻꦢꦾ (Javanese script)
𑂫𑂶𑂠𑂹𑂨 (Kaithi script)
ವೈದ್ಯ (Kannada script)
វៃទ្យ (Khmer script)
ໄວທ຺ຍ (Lao script)
വൈദ്യ (Malayalam script)
ᠸᠠᡳᡩᠶᠠ (Manchu script)
𑘪𑘺𑘟𑘿𑘧 (Modi script)
ᠸᠧᠧᢑᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
𑧊𑧛𑦿𑧠𑧇 (Nandinagari script)
𑐰𑐿𑐡𑑂𑐫 (Newa script)
ଵୈଦ୍ଯ (Odia script)
ꢮꣀꢣ꣄ꢫ (Saurashtra script)
𑆮𑆽𑆢𑇀𑆪 (Sharada script)
𑖪𑖹𑖟𑖿𑖧 (Siddham script)
වෛද්‍ය (Sinhalese script)
𑩾𑩗𑩭 𑪙𑩻 (Soyombo script)
𑚦𑚳𑚛𑚶𑚣 (Takri script)
வைத்³ய (Tamil script)
వైద్య (Telugu script)
ไวทฺย (Thai script)
ཝཻ་དྱ (Tibetan script)
𑒫𑒻𑒠𑓂𑒨 (Tirhuta script)
𑨭𑨇𑨛𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

Vṛddhi derivative of वेद (véda) with a -य (-ya) extension, from the root विद् (vid).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ʋɑːjd.jɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ʋɑjd̪.jɐ/

Adjective

वैद्य • (vaidya) stem

versed in science, learned
relating or belonging to the Vedas, conformable to the Vedas
medical, medicinal, relating to medicine

Declension

Masculine a-stem declension of वैद्य
	singular	dual	plural
nominative	वैद्यः (vaidyaḥ)	वैद्यौ (vaidyau) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्याः (vaidyāḥ) वैद्यासः¹ (vaidyāsaḥ¹)
accusative	वैद्यम् (vaidyam)	वैद्यौ (vaidyau) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्यान् (vaidyān)
instrumental	वैद्येन (vaidyena)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्यैः (vaidyaiḥ) वैद्येभिः¹ (vaidyebhiḥ¹)
dative	वैद्याय (vaidyāya)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्येभ्यः (vaidyebhyaḥ)
ablative	वैद्यात् (vaidyāt)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्येभ्यः (vaidyebhyaḥ)
genitive	वैद्यस्य (vaidyasya)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्यानाम् (vaidyānām)
locative	वैद्ये (vaidye)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्येषु (vaidyeṣu)
vocative	वैद्य (vaidya)	वैद्यौ (vaidyau) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्याः (vaidyāḥ) वैद्यासः¹ (vaidyāsaḥ¹)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of वैद्या
	singular	dual	plural
nominative	वैद्या (vaidyā)	वैद्ये (vaidye)	वैद्याः (vaidyāḥ)
accusative	वैद्याम् (vaidyām)	वैद्ये (vaidye)	वैद्याः (vaidyāḥ)
instrumental	वैद्यया (vaidyayā) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्याभिः (vaidyābhiḥ)
dative	वैद्यायै (vaidyāyai)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्याभ्यः (vaidyābhyaḥ)
ablative	वैद्यायाः (vaidyāyāḥ) वैद्यायै² (vaidyāyai²)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्याभ्यः (vaidyābhyaḥ)
genitive	वैद्यायाः (vaidyāyāḥ) वैद्यायै² (vaidyāyai²)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्यानाम् (vaidyānām)
locative	वैद्यायाम् (vaidyāyām)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्यासु (vaidyāsu)
vocative	वैद्ये (vaidye)	वैद्ये (vaidye)	वैद्याः (vaidyāḥ)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of वैद्य
	singular	dual	plural
nominative	वैद्यम् (vaidyam)	वैद्ये (vaidye)	वैद्यानि (vaidyāni) वैद्या¹ (vaidyā¹)
accusative	वैद्यम् (vaidyam)	वैद्ये (vaidye)	वैद्यानि (vaidyāni) वैद्या¹ (vaidyā¹)
instrumental	वैद्येन (vaidyena)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्यैः (vaidyaiḥ) वैद्येभिः¹ (vaidyebhiḥ¹)
dative	वैद्याय (vaidyāya)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्येभ्यः (vaidyebhyaḥ)
ablative	वैद्यात् (vaidyāt)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्येभ्यः (vaidyebhyaḥ)
genitive	वैद्यस्य (vaidyasya)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्यानाम् (vaidyānām)
locative	वैद्ये (vaidye)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्येषु (vaidyeṣu)
vocative	वैद्य (vaidya)	वैद्ये (vaidye)	वैद्यानि (vaidyāni) वैद्या¹ (vaidyā¹)

¹Vedic

Noun

वैद्य • (vaidya) stem, m

a learned man, Pandit
follower of the Vedas, well-versed in the Vedas
an expert
skilled in the art of healing
physician, doctor

Declension

Masculine a-stem declension of वैद्य
	singular	dual	plural
nominative	वैद्यः (vaidyaḥ)	वैद्यौ (vaidyau) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्याः (vaidyāḥ) वैद्यासः¹ (vaidyāsaḥ¹)
accusative	वैद्यम् (vaidyam)	वैद्यौ (vaidyau) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्यान् (vaidyān)
instrumental	वैद्येन (vaidyena)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्यैः (vaidyaiḥ) वैद्येभिः¹ (vaidyebhiḥ¹)
dative	वैद्याय (vaidyāya)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्येभ्यः (vaidyebhyaḥ)
ablative	वैद्यात् (vaidyāt)	वैद्याभ्याम् (vaidyābhyām)	वैद्येभ्यः (vaidyebhyaḥ)
genitive	वैद्यस्य (vaidyasya)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्यानाम् (vaidyānām)
locative	वैद्ये (vaidye)	वैद्ययोः (vaidyayoḥ)	वैद्येषु (vaidyeṣu)
vocative	वैद्य (vaidya)	वैद्यौ (vaidyau) वैद्या¹ (vaidyā¹)	वैद्याः (vaidyāḥ) वैद्यासः¹ (vaidyāsaḥ¹)

¹Vedic

Derived terms

दन्तवैद्य (dantavaidya, “dentist”)
वैद्यक (vaidyaka, “medicinal”)
वैद्यकीय (vaidyakīya)
वैद्यक्रिया (vaidyakriyā, “the business of a physician”)
वैद्यमानिन् (vaidyamānin, “thinking oneself a physician, pretending to be a physician”)
वैद्यराज् (vaidyarāj, “king among physicians”)
वैद्यशास्त्र (vaidyaśāstra, “text-book for physicians, treatise on the preparation of medicines”)
वैद्यायते (vaidyāyate, “become a physician”)

Descendants

Pali: vejja
Prakrit: 𑀯𑁂𑀚𑁆𑀚 (vĕjja)
- Assamese: বেজ (bez)
- Middle Bengali: বেজ (beja)
- Odia: ବେଜ (beja), ବେଜୁ (beju), ବେଜୁଡ଼ (bejuṛa), ବେଜୁଡ଼ୁ (bejuṛu), ବେଜି (beji)
- Sindhi: vej̄u
  Arabic script: ويڄُ
  
  Devanagari script: वेॼु
- Sinhalese: වෙදා (wedā)

Borrowed terms

→ Assamese: বৈদ্য (boiiddo) (learned)
→ Bengali: বৈদ্য (bōiddo) (learned)
→ English: vaidya
→ Hindi: वैद्य (vaidya) (learned)
→ Kannada: ವೈದ್ಯ (vaidya) (learned)
→ Malayalam: വൈദ്യം (vaidyaṁ)
→ Marathi: वैद्य (vaidya) (learned)
→ Nepali: वैद्य (vaidya) (learned)
→ Sinhalese: වෛද්‍ය (waidya) (learned)
→ Tamil: வயித்தியன் (vayittiyaṉ), வைத்தியன் (vaittiyaṉ)
→ Old Javanese: waidya
→ Telugu: వైద్యము (vaidyamu), వైద్యుడు (vaidyuḍu)

References

Monier Williams (1899) “वैद्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1022, column 3.