व्यृद्ध
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ৱ্যৃদ্ধ (Assamese script)
- ᬯ᭄ᬬᬺᬤ᭄ᬥ (Balinese script)
- ব্যৃদ্ধ (Bengali script)
- 𑰪𑰿𑰧𑰴𑰟𑰿𑰠 (Bhaiksuki script)
- 𑀯𑁆𑀬𑀾𑀤𑁆𑀥 (Brahmi script)
- ဝျၖဒ္ဓ (Burmese script)
- વ્યૃદ્ધ (Gujarati script)
- ਵ੍ਯ੍ਰਦ੍ਧ (Gurmukhi script)
- 𑌵𑍍𑌯𑍃𑌦𑍍𑌧 (Grantha script)
- ꦮꦾꦽꦢ꧀ꦣ (Javanese script)
- 𑂫𑂹𑂨𑃂𑂠𑂹𑂡 (Kaithi script)
- ವ್ಯೃದ್ಧ (Kannada script)
- វ្យ្ឫទ្ធ (Khmer script)
- ວ຺ຍ຺ຣິທ຺ຘ (Lao script)
- വ്യൃദ്ധ (Malayalam script)
- ᠸᠶᡵᡳᡩᢡᠠ (Manchu script)
- 𑘪𑘿𑘧𑘵𑘟𑘿𑘠 (Modi script)
- ᠸᠶ᠋ᠷᠢᢑᢑᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧊𑧠𑧇𑧖𑦿𑧠𑧀 (Nandinagari script)
- 𑐰𑑂𑐫𑐺𑐡𑑂𑐢 (Newa script)
- ଵ୍ଯୃଦ୍ଧ (Odia script)
- ꢮ꣄ꢫꢺꢣ꣄ꢤ (Saurashtra script)
- 𑆮𑇀𑆪𑆸𑆢𑇀𑆣 (Sharada script)
- 𑖪𑖿𑖧𑖴𑖟𑖿𑖠 (Siddham script)
- ව්යෘද්ධ (Sinhalese script)
- 𑩾 𑪙𑩻𑩙𑩭 𑪙𑩮 (Soyombo script)
- 𑚦𑚶𑚣𑚛𑚶𑚜 (Takri script)
- வ்ய்ரித்³த⁴ (Tamil script)
- వ్యృద్ధ (Telugu script)
- วฺยฺฤทฺธ (Thai script)
- ཝྱྲྀ་དྡྷ (Tibetan script)
- 𑒫𑓂𑒨𑒵𑒠𑓂𑒡 (Tirhuta script)
- 𑨭𑩇𑨪𑨼𑨉𑨛𑩇𑨜 (Zanabazar Square script)
Etymology
वि- (vi-, prefix to denote opposition) + ऋद्ध (ṛddha, “prosperous, accomplished, successful”), from Proto-Indo-European *h₃erdʰ-.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ʋí.jr̩d̪.d̪ʱɐ/, [ʋí.jr̩d̪̚.d̪ʱɐ]
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ʋjr̩d̪.d̪ʱɐ/, [ʋjr̩d̪̚.d̪ʱɐ]
Adjective
व्यृद्ध • (vyṛ̀ddha) stem (Vedic víyṛddha)
- failed, miscarried, unsuccessful
- c. 700 BCE, Śatapatha Brāhmaṇa 6.3.3.26:
- समंबिला योनिर्वा इयं रेत इदं यद्वै रेतसो योनिमतिरिच्यतेऽमुया तद्भवत्यथ यन्न्यूनं व्यृद्धं तदेतद्वै रेतसः समृद्धं यत्समम्बिलं चतुःस्रक्तिरेष कूपो भवति चतस्रो वै दिशः सर्वाभ्य एवैनमेतद्दिग्भ्यः खनति
- samaṃbilā yonirvā iyaṃ reta idaṃ yadvai retaso yonimatiricyateʼmuyā tadbhavatyatha yannyūnaṃ vyṛddhaṃ tadetadvai retasaḥ samṛddhaṃ yatsamambilaṃ catuḥsraktireṣa kūpo bhavati catasro vai diśaḥ sarvābhya evainametaddigbhyaḥ khanati
- It (the lump of clay) should be as large as the hole: thus this earth (or clay) becomes his (Agni's) self. And as to its (being) as large as the hole, -- this earth is the womb, and this clay is seed; and whatever part of the seed exceeds the womb, becomes useless; and what is deficient, is unsuccessful; but that part of the seed which is within the hole is successful. Four-cornered is this hole, for there are four quarters: from all the four quarters he thus digs him out.
- समंबिला योनिर्वा इयं रेत इदं यद्वै रेतसो योनिमतिरिच्यतेऽमुया तद्भवत्यथ यन्न्यूनं व्यृद्धं तदेतद्वै रेतसः समृद्धं यत्समम्बिलं चतुःस्रक्तिरेष कूपो भवति चतस्रो वै दिशः सर्वाभ्य एवैनमेतद्दिग्भ्यः खनति
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | व्यृद्धः (vyṛ̀ddhaḥ) | व्यृद्धौ (vyṛ̀ddhau) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
व्यृद्धाः (vyṛ̀ddhāḥ) व्यृद्धासः¹ (vyṛ̀ddhāsaḥ¹) |
| accusative | व्यृद्धम् (vyṛ̀ddham) | व्यृद्धौ (vyṛ̀ddhau) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
व्यृद्धान् (vyṛ̀ddhān) |
| instrumental | व्यृद्धेन (vyṛ̀ddhena) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धैः (vyṛ̀ddhaiḥ) व्यृद्धेभिः¹ (vyṛ̀ddhebhiḥ¹) |
| dative | व्यृद्धाय (vyṛ̀ddhāya) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धेभ्यः (vyṛ̀ddhebhyaḥ) |
| ablative | व्यृद्धात् (vyṛ̀ddhāt) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धेभ्यः (vyṛ̀ddhebhyaḥ) |
| genitive | व्यृद्धस्य (vyṛ̀ddhasya) | व्यृद्धयोः (vyṛ̀ddhayoḥ) | व्यृद्धानाम् (vyṛ̀ddhānām) |
| locative | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धयोः (vyṛ̀ddhayoḥ) | व्यृद्धेषु (vyṛ̀ddheṣu) |
| vocative | व्यृद्ध (vyṛ̀ddha) | व्यृद्धौ (vyṛ̀ddhau) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
व्यृद्धाः (vyṛ̀ddhāḥ) व्यृद्धासः¹ (vyṛ̀ddhāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | व्यृद्धा (vyṛ̀ddhā) | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धाः (vyṛ̀ddhāḥ) |
| accusative | व्यृद्धाम् (vyṛ̀ddhām) | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धाः (vyṛ̀ddhāḥ) |
| instrumental | व्यृद्धया (vyṛ̀ddhayā) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धाभिः (vyṛ̀ddhābhiḥ) |
| dative | व्यृद्धायै (vyṛ̀ddhāyai) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धाभ्यः (vyṛ̀ddhābhyaḥ) |
| ablative | व्यृद्धायाः (vyṛ̀ddhāyāḥ) व्यृद्धायै² (vyṛ̀ddhāyai²) |
व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धाभ्यः (vyṛ̀ddhābhyaḥ) |
| genitive | व्यृद्धायाः (vyṛ̀ddhāyāḥ) व्यृद्धायै² (vyṛ̀ddhāyai²) |
व्यृद्धयोः (vyṛ̀ddhayoḥ) | व्यृद्धानाम् (vyṛ̀ddhānām) |
| locative | व्यृद्धायाम् (vyṛ̀ddhāyām) | व्यृद्धयोः (vyṛ̀ddhayoḥ) | व्यृद्धासु (vyṛ̀ddhāsu) |
| vocative | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धाः (vyṛ̀ddhāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | व्यृद्धम् (vyṛ̀ddham) | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धानि (vyṛ̀ddhāni) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
| accusative | व्यृद्धम् (vyṛ̀ddham) | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धानि (vyṛ̀ddhāni) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
| instrumental | व्यृद्धेन (vyṛ̀ddhena) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धैः (vyṛ̀ddhaiḥ) व्यृद्धेभिः¹ (vyṛ̀ddhebhiḥ¹) |
| dative | व्यृद्धाय (vyṛ̀ddhāya) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धेभ्यः (vyṛ̀ddhebhyaḥ) |
| ablative | व्यृद्धात् (vyṛ̀ddhāt) | व्यृद्धाभ्याम् (vyṛ̀ddhābhyām) | व्यृद्धेभ्यः (vyṛ̀ddhebhyaḥ) |
| genitive | व्यृद्धस्य (vyṛ̀ddhasya) | व्यृद्धयोः (vyṛ̀ddhayoḥ) | व्यृद्धानाम् (vyṛ̀ddhānām) |
| locative | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धयोः (vyṛ̀ddhayoḥ) | व्यृद्धेषु (vyṛ̀ddheṣu) |
| vocative | व्यृद्ध (vyṛ̀ddha) | व्यृद्धे (vyṛ̀ddhe) | व्यृद्धानि (vyṛ̀ddhāni) व्यृद्धा¹ (vyṛ̀ddhā¹) |
- ¹Vedic
Further reading
- Apte, Vaman Shivram (1890) “व्यृद्ध”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Monier Williams (1899) “व्यृद्ध”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1041.