शब्दकोश

See also: शब्दकोशो and शब्दकोशों

Hindi

Alternative forms

शब्दकोष (śabdakoṣ) — less common

Etymology

From शब्द (śabd) +‎ कोश (koś), lit. "word-store".

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /ʃəb.d̪ə.koːʃ/, [ʃɐb.d̪ɐ.koːʃ]

Noun

शब्दकोश • (śabdakoś) m (Urdu spelling شبدکوش)

Declension

Declension of *शब्दकोश* (masc cons-stem)
	singular	plural
direct	शब्दकोश śabdakoś	शब्दकोश śabdakoś
oblique	शब्दकोश śabdakoś	शब्दकोशों śabdakośõ
vocative	शब्दकोश śabdakoś	शब्दकोशो śabdakośo

References

McGregor, Ronald Stuart (1993) “शब्द”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Marathi

Alternative forms

शब्दकोष (śabdakoṣ)

Etymology

From शब्द (śabda, “word”) +‎ कोश (koś).

Pronunciation

IPA^(key): /ɕəb.d̪ə.koɕ/

Noun

शब्दकोश • (śabdakoś) m

Declension

Declension of शब्दकोश (masc cons-stem)
direct singular	शब्दकोश śabdakoś
direct plural	शब्दकोश śabdakoś
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	शब्दकोश śabdakoś	शब्दकोश śabdakoś
oblique सामान्यरूप	शब्दकोशा śabdakośā	शब्दकोशां- śabdakośān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	शब्दकोशाला śabdakośālā	शब्दकोशांना śabdakośānnā
ergative	शब्दकोशाने, शब्दकोशानं śabdakośāne, śabdakośāna	शब्दकोशांनी śabdakośānnī
instrumental	शब्दकोशाशी śabdakośāśī	शब्दकोशांशी śabdakośānśī
locative सप्तमी	शब्दकोशात śabdakośāt	शब्दकोशांत śabdakośāt
vocative संबोधन	शब्दकोशा śabdakośā	शब्दकोशांनो śabdakośānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of शब्दकोश (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	शब्दकोशाचा śabdakośāċā	शब्दकोशाचे śabdakośāċe	शब्दकोशाची śabdakośācī	शब्दकोशाच्या śabdakośācā	शब्दकोशाचे, शब्दकोशाचं śabdakośāċe, śabdakośāċa	शब्दकोशाची śabdakośācī	शब्दकोशाच्या śabdakośācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	शब्दकोशांचा śabdakośānċā	शब्दकोशांचे śabdakośānċe	शब्दकोशांची śabdakośāñcī	शब्दकोशांच्या śabdakośāncā	शब्दकोशांचे, शब्दकोशांचं śabdakośānċe, śabdakośānċa	शब्दकोशांची śabdakośāñcī	शब्दकोशांच्या śabdakośāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

References

Berntsen, Maxine (1982–1983) “शब्दकोश”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit शब्दकोश (śabdakośa).

Pronunciation

IPA^(key): [sʌb̚d̪ʌkos]
Phonetic Devanagari: सब्दकोस्

Noun

शब्दकोश • (śabdakoś)

dictionary

References

“शब्दकोश”, in नेपाली बृहत् शब्दकोश (nepālī br̥hat śabdakoś) [Comprehensive Nepali Dictionary]‎^[1], Kathmandu: Nepal Academy, 2018
Schmidt, Ruth L. (1993) “शब्दकोश”, in A Practical Dictionary of Modern Nepali, Ratna Sagar

Sanskrit

Alternative scripts

শব্দকোশ (Assamese script)
ᬰᬩ᭄ᬤᬓᭀᬰ (Balinese script)
শব্দকোশ (Bengali script)
𑰫𑰤𑰿𑰟𑰎𑰺𑰫 (Bhaiksuki script)
𑀰𑀩𑁆𑀤𑀓𑁄𑀰 (Brahmi script)
ၐဗ္ဒကောၐ (Burmese script)
શબ્દકોશ (Gujarati script)
ਸ਼ਬ੍ਦਕੋਸ਼ (Gurmukhi script)
𑌶𑌬𑍍𑌦𑌕𑍋𑌶 (Grantha script)
ꦯꦧ꧀ꦢꦏꦺꦴꦯ (Javanese script)
𑂬𑂥𑂹𑂠𑂍𑂷𑂬 (Kaithi script)
ಶಬ್ದಕೋಶ (Kannada script)
ឝព្ទកោឝ (Khmer script)
ຨພ຺ທໂກຨ (Lao script)
ശബ്ദകോശ (Malayalam script)
ᡧᠠᠪᡩᠠᡬᠣᡧᠠ (Manchu script)
𑘫𑘤𑘿𑘟𑘎𑘻𑘫 (Modi script)
ᠱᠠᠪᢑᠠᢉᠣᠸᠠᠱᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧋𑧄𑧠𑦿𑦮𑧜𑧋 (Nandinagari script)
𑐱𑐧𑑂𑐡𑐎𑑀𑐱 (Newa script)
ଶବ୍ଦକୋଶ (Odia script)
ꢯꢨ꣄ꢣꢒꣂꢯ (Saurashtra script)
𑆯𑆧𑇀𑆢𑆑𑆾𑆯 (Sharada script)
𑖫𑖤𑖿𑖟𑖎𑖺𑖫 (Siddham script)
ශබ‍්දකොශ (Sinhalese script)
𑩿𑩲 𑪙𑩭𑩜𑩕𑩿 (Soyombo script)
𑚧𑚠𑚶𑚛𑚊𑚴𑚧 (Takri script)
ஶப்³த³கோஶ (Tamil script)
శబ్దకోశ (Telugu script)
ศพฺทโกศ (Thai script)
ཤ་བྡ་ཀོ་ཤ (Tibetan script)
𑒬𑒥𑓂𑒠𑒏𑒼𑒬 (Tirhuta script)
𑨮𑨠𑩇𑨛𑨋𑨆𑨮 (Zanabazar Square script)

Etymology

From शब्द (śabda, “word”) +‎ कोश (kośa, “repository”).

Pronunciation

(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɕɐb.d̪ɐ.koː.ɕɐ/, [ɕɐb̚.d̪ɐ.koː.ɕɐ]

Noun

शब्दकोश • (śabdakośa) stem, m

(New Sanskrit) dictionary

Declension

Masculine a-stem declension of शब्दकोश
	singular	dual	plural
nominative	शब्दकोशः (śabdakośaḥ)	शब्दकोशौ (śabdakośau)	शब्दकोशाः (śabdakośāḥ)
accusative	शब्दकोशम् (śabdakośam)	शब्दकोशौ (śabdakośau)	शब्दकोशान् (śabdakośān)
instrumental	शब्दकोशेन (śabdakośena)	शब्दकोशाभ्याम् (śabdakośābhyām)	शब्दकोशैः (śabdakośaiḥ)
dative	शब्दकोशाय (śabdakośāya)	शब्दकोशाभ्याम् (śabdakośābhyām)	शब्दकोशेभ्यः (śabdakośebhyaḥ)
ablative	शब्दकोशात् (śabdakośāt)	शब्दकोशाभ्याम् (śabdakośābhyām)	शब्दकोशेभ्यः (śabdakośebhyaḥ)
genitive	शब्दकोशस्य (śabdakośasya)	शब्दकोशयोः (śabdakośayoḥ)	शब्दकोशानाम् (śabdakośānām)
locative	शब्दकोशे (śabdakośe)	शब्दकोशयोः (śabdakośayoḥ)	शब्दकोशेषु (śabdakośeṣu)
vocative	शब्दकोश (śabdakośa)	शब्दकोशौ (śabdakośau)	शब्दकोशाः (śabdakośāḥ)

Descendants

→ Hindustani: (learned)
Hindi: शब्दकोश (śabdakoś)

Urdu: شَبْدَکوش (śabdakoś)
→ Marathi: शब्दकोश (śabdakoś) (learned)
→ Nepali: शब्दकोश (śabdakoś) (learned)

References

Monier Williams (1899) “शब्दकोश”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1052.