စက်
Burmese
Pronunciation
- IPA(key): /sɛʔ/
- Romanization: MLCTS: cak • ALA-LC: cakʻ • BGN/PCGN: set • Okell: seʔ
Etymology 1
Borrowed from Pali cakka. Doublet of စကြာ (ca.kra).
Noun
စက် • (cak)
- circle; wheel; cycle
- weaponry
- machine, machinery, manufactory
- mill
- authority, controlling power
- characteristic marks of the Buddha
Derived terms
- ကူးစက် (ku:cak)
- ကူးစက်ရောဂါ (ku:cak-rau:ga)
- ချည်မျှင်နှင့်အထည်စက် (hkyanyhmyanghnang.a.htanycak)
- ချွန်စက် (hkywancak)
- ချိန်စက် (hkyincak)
- ဂဏန်းတွက်စက် (ga.nan:twakcak)
- ဂျုံစက် (gyumcak)
- ငလျင်မှတ်စက် (nga.lyanghmatcak)
- စက်ကတ်ကြေး (cakkatkre:)
- စက်ကျ (cakkya.)
- စက်ကြိုး (cakkrui:)
- စက်ကြီး (cakkri:)
- စက်ကလေး (cakka.le:)
- စက်ကွင်း (cakkwang:)
- စက်ကိရိယာ (cakki.ri.ya)
- စက်ချုပ် (cakhkyup)
- စက်ခုတ် (cakhkut)
- စက်ခေါင်း (cakhkaung:)
- စက်ဆန် (cakhcan)
- စက်ဆရာ (cakhca.ra)
- စက်ဆီ (cakhci)
- စက်တိုင် (caktuing)
- စက်တုံး (caktum:)
- စက်တော်ရာ (caktaura)
- စက်နာရီ (caknari)
- စက်ပစ္စည်း (cakpaccany:)
- စက်ပစ်ကွင်း (cakpackwang:)
- စက်ပန်း (cakpan:)
- စက်ပုန်းခုတ် (cakpun:hkut)
- စက်ဘီး (cakbhi:)
- စက်မှု (cakhmu.)
- စက်မှုတော်လှန်ရေး (cakhmu.tauhlanre:)
- စက်မှုပညာ (cakhmu.pa.nya)
- စက်မှုလက်မှု (cakhmu.lakhmu.)
- စက်မှုလက်မှုကျောင်း (cakhmu.lakhmu.kyaung:)
- စက်မှုလယ်ယာ (cakhmu.laiya)
- စက်မောင်း (cakmaung:)
- စက်မဲ့လေယာဉ် (cakmai.leyany)
- စက်ယန္တရား (cak-yanta.ra:)
- စက်ရုံ (cak-rum)
- စက်ရုပ် (cak-rup)
- စက်လတ် (caklat)
- စက်လှေ (cakhle)
- စက်လှေကား (cakhleka:)
- စက်ဝန်း (cak-wan:)
- စက်ဝိုင်း (cak-wuing:)
- စက်သီး (caksi:)
- စက်သေနတ် (caksenat)
- စက်သေနတ်ငယ် (caksenatngai)
- စာကူးစက် (caku:cak)
- စာပုံနှိပ်စက် (capumhnipcak)
- ဆန်စက် (hcancak)
- ဇီဝစက် (jiwa.cak)
- တုံးလုံးစက် (tum:lum:cak)
- ထွန်စက် (htwancak)
- ဓာတ်စက် (dhatcak)
- နှိပ်စက် (hnipcak)
- နှိပ်စက်ကလူပြု (hnipcakka.lu-pru.)
- နှိုးစက် (hnui:cak)
- ပက်စက် (pakcak)
- ပုံနှိပ်စက် (pumhnipcak)
- ဖန်ချက်စက် (hpanhkyakcak)
- ဖြတ်စက် (hpratcak)
- ဖိစက် (hpi.cak)
- ဖုန်စုပ်စက် (hpuncupcak)
- ဖောက်စက် (hpaukcak)
- ဘေးစက် (bhe:cak)
- မြက်ခုတ်စက် (mrakhkutcak)
- မြက်ဖြတ်စက် (mrakhpratcak)
- မြက်မြက်စက်စက် (mrakmrakcakcak)
- မြေခြစ်စက် (mrehkraccak)
- မြေညှိစက် (mrehnyi.cak)
- မြေထိုးစက် (mrehtui:cak)
- မြေဖြိုစက် (mrehpruicak)
- မိတ္တူကူးစက် (mittuku:cak)
- မိုးကြိုးစက်ကွင်း (mui:krui:cakkwang:)
- မိုးကုပ်စက်ဝိုင်း (mui:kupcak-wuing:)
- မီးစက် (mi:cak)
- မီးသတ်စက် (mi:satcak)
- ရက်စက် (rakcak)
- ရာသီစက် (rasicak)
- ရေစက် (recak)
- ရေစုပ်စက် (recupcak)
- လက်နှိပ်စက် (lakhnipcak)
- လမ်းကြိတ်စက် (lam:kritcak)
- လွန်စက် (lwancak)
- လွှစက် (hlwa.cak)
- လေမှုတ်စက် (lehmutcak)
- လေအေးစက် (lee:cak)
- ဝန်ချီစက် (wanhkyicak)
- ဝိုင်းစက် (wuing:cak)
- သံလိုက်စက်ကွင်း (samluikcakkwang:)
- သမ္ပတ္တိစက် (sampatti.cak)
- အနာစက် (a.nacak)
- အပ်ချုပ်စက် (aphkyupcak)
- အဝတ်လျှောက်စက် (a.wathlyaukcak)
- အသံချဲ့စက် (a.samhkyai.cak)
- အသံဖမ်းစက် (a.samhpam:cak)
- အသစ်စက်စက် (a.saccakcak)
- အာဏာစက် (anacak)
- အိုးထိန်းစက် (ui:htin:cak)
- ဥဖောက်စက် (u.hpaukcak)
Descendants
- → Shan: ၸၢၵ်ႈ (tsāak)
- → Jingpho: jak
- → S'gaw Karen: စဲး (seḧ)
- → Western Kayah: ꤡꤢꤧ (cae)
- → Zaiwa: svdiq
Etymology 2
(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium. Particularly: “Not given etymology by STEDT (cak "sleep ( of divinity )") and not mentioned by Luce 1981.”)
Verb
စက် • (cak)
Derived terms
- ကျိန်းစက် (kyin:cak)
- စက်တော်ခေါ် (caktauhkau)
- လျောင်းစက် (lyaung:cak)
- အိပ်စက် (ipcak)
Etymology 3
The "droplet" sense is from Proto-Sino-Tibetan *m-dz(y)ak (“to drip, drop”). Cognate with Tibetan ཐིགས (thigs, “to drip”); Luce also compares Old Chinese 滴 (OC *teːɡ, “to drip; drop”).[1]
The "spread, touch in a chain" sense is grouped with the "drop" sense by MED (as a chain of drops spreads). However, STEDT apparently separates it out, assigning the "spread" sense to a Proto-Lolo-Burmese *C-cak (“to push”) (Written Burmese: cak "transmit impetus; to propagate or be propagated"), whence Lahu [Term?] (tsa⁵, “to push”).
Verb
စက် • (cak)
- to touch one after another in a chain; to spread
Noun
စက် • (cak)
- a drop
Derived terms
- ကျောက်စက်ပန်းဆွဲ (kyaukcakpan:hcwai:)
- ကျောက်စက်မိုးမျှော် (kyaukcakmui:hmyau)
- ကျောက်စက်ရေ (kyaukcak-re)
- စက်စက် (cakcak)
- စက်တန့် (caktan.)
- စက်လက် (caklak)
- ဇယ်စက် (jaicak)
- ဇယ်စက်သလို (jaicaksa.lui)
- တံစက်မြိတ် (tamcakmrit)
- ဓမ္မစက် (dhamma.cak)
- မိုးစက်မိုးပေါက် (mui:cakmui:pauk)
- ရေစက် (recak)
- လျှာစက် (hlyacak)
- လျှာစက်အာစက် (hlyacak-acak)
- သစ်စေးစက် (sacce:cak)
- အစက် (a.cak)
- အာစက်လျှာစက် (acakhlyacak)
- အေးစက်စက် (e:cakcak)
- အေးစိအေးစက် (e:ci.e:cak)
- အေးတိအေးစက် (e:ti.e:cak)
Etymology 4
Verb
စက် • (cak)
- to counterbalance, counterpoise; to weigh against or compare with (something)
References
- ^ Luce, G. H. (1981) “-AK Finals (10. a Drop; to fall in drops)”, in A Comparative Word-List of Old Burmese, Chinese and Tibetan[1], London: School of Oriental and African Studies, University of London, →ISBN
Further reading
- “စက် 1 ‘wheel’” in The Judson Burmese–English Dictionary (Rangoon: American Baptist Mission Press 1921), page 341.
- “စက်” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.
- “စက်” in Wörterbuch Burmesisch–Deutsch (VEB Verlag Enzykolopädie Leipzig 1976), by Annemarie Esche.